Przejdź do zawartości

Pionki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pionki
miasto i gmina
Ilustracja
Ulica Mickiewicza (grudzień 2006)
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

radomski

Data założenia

1775

Prawa miejskie

1954

Burmistrz

Łukasz Miśkiewicz

Powierzchnia

18,34 km²

Wysokość

145 m n.p.m.

Populacja (30.06.2016)
• liczba ludności
• gęstość


16 779
915 os./km²

Strefa numeracyjna

48

Kod pocztowy

26-670 – 26-675

Tablice rejestracyjne

WRA

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej znajduje się punkt z opisem „Pionki”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Pionki”
Położenie na mapie powiatu radomskiego
Mapa konturowa powiatu radomskiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Pionki”
Ziemia51°28′54″N 21°27′01″E/51,481667 21,450278
TERC (TERYT)

1425011

SIMC

0973748

Urząd miejski
al. Jana Pawła II 15
26-670 Pionki
Strona internetowa
BIP

Pionki (do 1932 Zagożdżon i Pionki) – miasto w województwie mazowieckim, w powiecie radomskim. Siedziba wiejskiej gminy Pionki. Pionki są położone nad rzeką Zagożdżonką, na Nizinie Środkowomazowieckiej, w dawnej ziemi radomskiej historycznej Małopolski[1].

Powstanie i rozwój miasta był związany z zakładami chemicznymi ZTS Pronit.

Według danych z Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2021 roku miasto liczyło 16 779 mieszkańców[2].

Miasto słynne z produkcji płyt gramofonowych w zakładach Pronit.

Położenie

[edytuj | edytuj kod]

Pionki znajdują się w południowej części województwa mazowieckiego, na Równinie Kozienickiej[3]. Są oddalone o ok. 23 km od centrum Radomia i o ok. 103 km od Warszawy. Miasto od strony północnej okala Puszcza Kozienicka.

Według danych z roku 2002[4] Pionki mają obszar ok. 18,34 km², w tym:

  • użytki rolne: 17%,
  • użytki leśne: 33%.

Miasto stanowi 1,2% powierzchni powiatu.

Historycznie należy do Małopolski. Leżało w ziemi sandomierskiej, następnie w województwie sandomierskim. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa radomskiego, zaś przed 1975 r. do woj. kieleckiego.

Sąsiednie gminy

[edytuj | edytuj kod]

Jedlnia-Letnisko, Pionki, Garbatka-Letnisko, Zwoleń, Gózd

Historia

[edytuj | edytuj kod]
Fragment osiedla robotniczego przy Państwowej Wytwórni Prochu (1918–1935)

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]
Zabytkowy budynek dawnej kasy chorych (czerwiec 2008)
  • Budynek Kasy Chorych z 1925
  • Dworzec kolejowy z 1925
  • Budynek Urzędu Miasta z 1927
  • Neobarokowy kościół św. Barbary z 1929-32
  • Dom „Pod łabędziami” z 1930[d]
  • Budynek Kasyna z 1930
  • Budynek Posterunku policji i Poczty z 1933

Demografia

[edytuj | edytuj kod]

Dane z 2021 roku[2]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
Jednostka osób % osób % osób %
Populacja 16779 100 8841 52,7 7938 47,3
Gęstość zaludnienia
[mieszk./km²]
914,9 482,1 432,8

Transport

[edytuj | edytuj kod]

Kolejowy

[edytuj | edytuj kod]

Miasto ma połączenie kolejowe, zarówno pasażerskie i towarowe, z dużymi ośrodkami kolejowymi w Radomiu i Dęblinie. Przebiega tędy linia kolejowa 26, przy której zlokalizowana jest stacja kolejowa Pionki i przystanek kolejowy Pionki Zachodnie

Drogowy

[edytuj | edytuj kod]

Bezpośrednio przez miasto przechodzą drogi wojewódzkie: 787 i 691, zaś w niewielkiej odległości od Pionek przebiega droga wojewódzka 737. Miasto ma połączenie z drogami krajowymi: 12 i 7.

  • Komunikacja miejska

W Pionkach funkcjonuje komunikacja miejska składająca się obecnie z jednej linii miejskiej („A”).

Szkolnictwo

[edytuj | edytuj kod]
Szkoły podstawowe
  • Publiczna Szkoła Podstawowa nr 1 im. Stefana Żeromskiego, budynek a ul. Niepodległości 3, budynek b ul. Słowackiego 4
  • Publiczna Szkoła Podstawowa nr 2 im. Bolesława Prusa, ul. Kochanowskiego 14
  • Publiczna Szkoła Podstawowa nr 5 im. Jana Pawła II, ul. Targowa 9
Szkoły ponadpodstawowe
  • Zespół Szkół im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, Aleje Lipowe 23 (zał. 1936)[10]
  • Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego im. M. Skłodowskiej-Curie, aleja Jana Pawła 7 [1]
    • Liceum Ogólnokształcące
    • Technikum
    • Branżowa Szkoła I Stopnia
    • Szkoła Policealna
  • Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. Jędrzeja Śniadeckiego, ul. Parkowa 6[11]
    • Liceum Ogólnokształcące
    • Technikum
    • Branżowa Szkoła I Stopnia
    • Liceum dla Dorosłych
    • Szkoła Policealna dla Dorosłych
    • Szkoły Specjalne
    • Zespół Wczesnego Wspomagania

Kultura

[edytuj | edytuj kod]

Miejski Ośrodek Kultury w którym jest:

  • Klub tańca
  • Akademia Plastyki
  • Akademia Muzyki
  • Grupa Teatralna
  • Warsztaty Gitarowe
  • Uniwersytet Trzeciego Wieku
  • Zajęcia Hip-Hop

Organizacje

[edytuj | edytuj kod]
  • Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom Chorym i Niepełnosprawnym im. Henryka Jordana
  • Pionkowski Hufiec Harcerzy „Darzbór”
  • Pionkowskie Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami
  • Społeczne Ognisko Muzyczne w Pionkach
  • Katolickie Stowarzyszenie Niepełnosprawnych Diecezji Radomskiej – Oddział Pionki
  • Związek Strzelecki Strzelec
  • Towarzystwo Przyjaciół Dzieci- Środowiskowe Ognisko Wychowawcze
  • Polskie Towarzystwo Turystyczno Krajoznawcze Pionki
  • Stowarzyszenie Centrum Wolontariatu w Pionkach
  • Ochotnicza Straż Pożarna w Pionkach
  • Stowarzyszenie Azyl
  • Stowarzyszenie A Vista
  • Telewizja Lokalna Kurier Pionkowski
  • Gazeta Internetowa Pionki24
  • Dwutygodnik samorządowy „Nad Zagożdżonką”
  • Redakcja | Pionki Today

Osiedla

[edytuj | edytuj kod]
Urząd miejski (czerwiec 2008)

W mieście zwyczajowo wyróżnia się osiedla:

  • Centralna Kolonia – TERYT 0973754,
  • Działki za stawem,
  • Nowa Kolonia,
  • Osiedle XXX-lecia,
  • Osiedle ChemicznaTERYT 0973760
  • Osiedle Dębowa
  • Osiedle Leśników
  • Podgaje
  • Podgóry
  • Stara Kolonia

Turystyka

[edytuj | edytuj kod]

Jedną z głównych atrakcji turystycznych w regionie jest Puszcza Kozienicka, która graniczy z Pionkami. W lasach puszczy dominuje sosna z domieszką dębu, grabu i jodły. W tych lasach polowali polscy królowie. Przez puszczę przebiegają szlaki turystyczne umożliwiające wycieczki piesze i rowerowe. Planowane jest w przywrócenie kolejki wąskotorowej w lesie[potrzebny przypis].

Miejska Hala Sportowa w Pionkach (grudzień 2006)

Centrum Aktywności Lokalnej (CAL)

Wspólnoty wyznaniowe

[edytuj | edytuj kod]
Kościół św. Barbary (lipiec 2012)

Współpraca międzynarodowa

[edytuj | edytuj kod]

Miasta i gminy partnerskie:

Osoby związane z Pionkami

[edytuj | edytuj kod]
 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Pionkami.

Na pewnym etapie życia z miastem związani byli m.in. Kamila Porczyk, trzykrotna mistrzyni świata fitness, Wojciech Pestka (poeta, prozaik i tłumacz) czy Janusz Pindera (polski dziennikarz i komentator sportowy, ekspert bokserki).

Honorowi obywatele

[edytuj | edytuj kod]

Do 2016 tytuł honorowego obywatela miasta przyznano dwunastu osobom[15]

Zasłużeni dla Miasta Pionki

[edytuj | edytuj kod]

Strona internetowa urzędu miejskiego wymienia również 18 osób uznanych za zasłużone dla miasta Pionki[16]:

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]
  1. Ze względu na dużą liczbę chętnych szkoła otrzymała w 1963 roku do swojej dyspozycji zaadaptowany budynek na Kolonii Centralnej, a w 1968 roku szkoła nowy budynek przy ulicy Spokojnej → Redakcja 1984a ↓, s. 4.
  2. Z inicjatywy załóg pionkowskich zakładów pracy (które opodatkowały się w wysokości 0,5 proc. od poborów zasadniczych) stworzono społeczny komitet budowy szkoły → Redakcja 1984a ↓, s. 4.
  3. Herb miasta Pionki, stanowi go głowa daniela koloru brązowego i wyrastające z niej liście dębowe koloru zielonego, symbolizujące położenie miasta w Puszczy Kozienickiej. Nad nimi wizerunek tarczy strzelniczej, która w latach międzywojennych stanowiła znak firmowy Państwowej Wytwórni Prochu. Wszystkie te elementy umieszczono na czerwonym kartuszu. → Cygan 1984 ↓, s. 2.
  4. Dom „Pod łabędziami” – Pałacyk przeznaczony na mieszkanie dla Dyrektora Technicznego Państwowej Wytwórni Prochu został wzniesiony (w stylu nawiązującym do renesansowej willi włoskiej i dworu polskiego) w 1930 r. wg projektu Eugeniusz Czyża. Po wojnie w budynku mieściły się różne instytucje, obecnie jest tu Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Adam Duszyk: Radom i region w Centralnym Okręgu Przemysłowym. Radomskie Towarzystwo Naukowe, Radom 2007, s. 68.
  2. a b GUS - Bank Danych Lokalnych [online], bdl.stat.gov.pl [dostęp 2023-07-23].
  3. Jerzy Kondracki, Andrzej Richling: Atlas Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Centralny Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej, 1994.
  4. Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  5. r.f: Dokumenty szkoły w Zagożdżonie w Bibliotece Kongresu USA. [w:] Nad Zagożdżonką [on-line]. nadzagozdzonka.pl, 2017-07-10. [dostęp 2017-07-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-03)]. (pol.).
  6. Historia szkoły. [w:] Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Pionkach [on-line]. czerwone.edu.pl, 2017. [dostęp 2017-03-18]. (pol.).
  7. Iwona Maj: 80-lecie Liceum Ogólnokształcące im. Marii Dąbrowskiej. jubileusz.lopionki.pl. [dostęp 2017-03-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-26)]. (pol.).
  8. a b c d e f g h i j k l m Cygan 1984 ↓, s. 2.
  9. a b c d Redakcja 1984a ↓, s. 4.
  10. Liceum Ogólnokształcące im. Marii Dąbrowskiej Aleje Lipowe 23 Pionki. [w:] Liceum Ogólnokształcące im. Marii Dąbrowskiej w Pionkach [on-line]. lopionki.pl. [dostęp 2017-03-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-04-27)]. (pol.).
  11. Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. J.Śniadeckiego w Pionkach. zsp2.website.pl, 2002–2004. [dostęp 2017-03-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (pol.).
  12. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2020-07-18].
  13. Czy ktoś o tej rocznicy pamięta? Dzisiaj mija dokładnie 10 lat [online], pionki24.pl [dostęp 2017-11-26].
  14. Podpisanie Umowy o współpracy międzyregionalnej pomiędzy miastami Wysznewe (Obwód Kijowski) i Pionki (Województwo Mazowieckie) – Aktualności – Ambasada Ukrainy w Rzeczypospolitej [online], poland.mfa.gov.ua [dostęp 2017-11-26].
  15. Pionki (autor korporatywny), Pionki-Honorowi Obywatele Miasta [online], pionki.pl, 19 stycznia 2017 [dostęp 2017-02-27] (pol.).
  16. Pionki (autor korporatywny), Pionki–Zasłużeni dla miasta [online], pionki.pl, 19 stycznia 2017 [dostęp 2017-02-27].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Szkice z dziejów Pionek. Polskie Towarzystwo Historyczne, 2000. ISBN 83-914045-0-1.
  • Stanisław A. Traczyk: Pionki i okolice: przewodnik historyczno-krajoznawczy. Selbstverl. des Verf., 1995. ISBN 83-904149-0-2.
  • Piotr Matusak: Ruch oporu w przemyśle wojennym okupanta hitlerowskiego na ziemiach polskich w latach 1939–1945. Ministerstwo Obrony Narodowej, 1983. ISBN 83-11-06942-5.
  • Państwowa Wytwórnia Prochu i Materia·lów Kruszących w Pionkach: historia okresu międzywojennego, realia okupacji oraz perspektywy powojennej odbudowy zakładu w dokumentach z lat 1939–1944. Polskie Towarzystwo Historyczne., 2007.
  • Stanisław Alfred Traczyk: Od młynów do prochowni: historia Pionek i okolic do 1939 r.. 2008. ISBN 978-83-926792-4-0.
  • Jerzy Cygan. Pionki, 40 lat PRL, 30 lat Miasta. „Tygodnik Radomski”. Wydanie specjalne. Miasto tradycji i perspektyw Jerzy Cygan – Naczelnik Pionek, s. 2, lipiec 1984. Radom. 
  • Redakcja. Pionki, 40 lat PRL, 30 lat Miasta. „Tygodnik Radomski”. Wydanie specjalne. Oświata – Sukcesy mimo kłopotów, s. 4, lipiec 1984. Radom. 

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]