Piotr Szembek (1788–1866)

Piotr Szembek
	; Herb Szembek
Data i miejsce urodzenia	14 grudnia 1788 ; Warszawa
Data i miejsce śmierci	21 marca 1866 ; Siemianice
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Piotr Szembek herbu Szembek (ur. 14 grudnia 1788 w Warszawie, zm. 21 marca 1866 w Siemianicach) – hrabia, generał dywizji Wojska Polskiego.

Życiorys

Piotr Szembek urodził się 14 grudnia 1788 roku w Warszawie, w rodzinie Józefa Ignacego i Kunegundy z Walewskich. Kształcił się w Akademii Wojskowej w Berlinie^[1]. Od 1807 służył w wojskach Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego. Był kapitanem armii Księstwa Warszawskiego. Uczestniczył w inwazji na Rosję w 1812 roku^[2]. W 1813 roku w Gdańsku ożenił się z Fryderyką Becu de Tavernier. Ich synem był hrabia Aleksander Szembek (w latach 1824-1830 uczeń polskiego poety romantycznego, Józefa Bohdana Zaleskiego^[3]). W okresie od 24 maja 1829 roku do 24 stycznia 1831 roku dowodził 3 Brygadą 1 Dywizji Piechoty w Sochaczewie.

Tytuł hrabiego dla Piotra został ustanowiony 17 stycznia 1816 roku w Prusach^[4], a zatwierdzony w Królestwie Kongresowym w 1820^[5]. Do stopnia generała brygady awansował w roku 1829^[6].

W powstaniu listopadowym (1830–1831) gubernator wojskowy Warszawy od 4 grudnia do 16 grudnia 1830^[7], członek Rady Wojennej. Generał i dowódca 4 Dywizji Piechoty. Brał udział w bitwach pod Wawrem i Olszynką Grochowską. Mówiono o nim „Ufaj Szembekowi. Szembek nie zdradzi”. Jednym z jego adiutantów był Franciszek Kacper Fornalski. Na skutek konfliktu z naczelnym wodzem gen. Janem Skrzyneckim został zdymisjonowany. Kontynuował jednak karierę wojskową jako ochotnik w korpusie Jana Kantego Juliana Sierawskiego, a po dymisji Skrzyneckiego został przywrócony do służby w stopniu generała dywizji^[8]. Po zakończeniu powstania osiadł w swych dobrach Siemianice koło Kępna w Wielkopolsce.

W 1835 roku został skazany przez władze rosyjskie na konfiskatę dóbr za udział w powstaniu listopadowym^[9].

Był członkiem loży wolnomularskiej Français et Polonais^[10].

Od nazwiska generała wziął swoją nazwę plac Szembeka w Warszawie, przy którym wznosi się kościół parafialny Najczystszego Serca Maryi oraz centrum handlowe i Bazar Szembeka na Grochowie. Niedaleko placu Szembeka, przy ul. Boremlowskiej 6, znajduje się Szkoła Podstawowa nr 374 im. gen. Piotra Szembeka.

W okresie zaboru ziem polskich przez Rosjan pamiątki po Piotrze Szembeku przechowywano w pałacu w Czarnominie na Podolu.

W latach 1996–1999 imię generała Piotra Szembeka nosiła 4 Brygada Zmechanizowana w Gorzowie Wielkopolskim.

Ordery i odznaczenia

Order Virtuti Militari IV kl. (1809)^[4]
Order Virtuti Militari III kl. (1810)^[11]
Order Legii Honorowej V kl. (1813)^[4]^[12]
Order św. Włodzimierza IV kl. (1816)^[11]
Order św. Anny II kl. (1819)^[11]
Order św. Stanisława II kl. (1829)^[4]^[11]^[13]
Tablica upamiętniająca Piotra Szembeka (Aleja Chwały Olszynki Grochowskiej, ul. Traczy, Warszawa)
Znak Honorowy za 20 lat służby (1830)^[14]
Medal św. Heleny (1857)^[11]
Order Orła Czerwonego II kl. (1861)^[11]

Przypisy

↑ Kronika powstań polskich 1794–1944, Marian BM.B. Michalik (red.), EugeniuszE. Duraczyński (oprac.), Warszawa: Wydawnictwo Kronika, 1994, s. 112, ISBN 83-86079-02-9, OCLC 834009097 .
↑ Marek Tarczyński, Generalicja powstania listopadowego, Warszawa 1980, s. 379.
↑ JózefJ. Tretiak JózefJ., Bohdan Zaleski do upadku powstania listopadowego 1802-1831, Kraków 1911, s. 204 .
↑ ^a ^b ^c ^d Jerzy Sewer Dunin-Borkowski: Almanach Błękitny. Warszawa: 1908, s. 910.
↑ Kuryer Litewski, nr 130, 29 października 1820 roku
↑ MariaM. Szembek MariaM., Jenerał Piotr Szembek 1788-1866, Kraków 1902, s. 7 .
↑ Andrzej Biernat, Ireneusz Ihnatowicz, Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, Warszawa 2003, s. 483.
↑ Kronika powstań..., s. 112.
↑ Tygodnik Petersburski, 1835, nr 75, s. 232.
↑ Marek Tarczyński, Generalicja powstania listopadowego, 1980, s. 63.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Michał Baczkowski: Szembek Piotr (1788–1866). [w:] Polski Słownik Biograficzny t. XLVIII/2012-2013 [on-line]. www.ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 2019-04-02].
↑ Rocznik woyskowy Królestwa Polskiego z roku 1827, s. 12.
↑ Zbigniew Dunin-Wilczyński, Order Św. Stanisława, Warszawa 2006, s. 235.
↑ Przepisy o znaku honorowym niemniej Lista imienna generałów, oficerów wyższych i niższych oraz urzędnikow wojskowych, tak w służbie będących, jako też dymisjonowanych, znakiem honorowym ozdobionych w roku 1830, [b.n.s]

[1] Kronika powstań polskich 1794–1944, Marian BM.B. Michalik (red.), EugeniuszE. Duraczyński (oprac.), Warszawa: Wydawnictwo Kronika, 1994, s. 112, ISBN 83-86079-02-9, OCLC 834009097 .

[2] Marek Tarczyński, Generalicja powstania listopadowego, Warszawa 1980, s. 379.

[3] JózefJ. Tretiak JózefJ., Bohdan Zaleski do upadku powstania listopadowego 1802-1831, Kraków 1911, s. 204 .

[ab-4] Jerzy Sewer Dunin-Borkowski: Almanach Błękitny. Warszawa: 1908, s. 910.

[5] Kuryer Litewski, nr 130, 29 października 1820 roku

[6] MariaM. Szembek MariaM., Jenerał Piotr Szembek 1788-1866, Kraków 1902, s. 7 .

[7] Andrzej Biernat, Ireneusz Ihnatowicz, Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, Warszawa 2003, s. 483.

[8] Kronika powstań..., s. 112.

[9] Tygodnik Petersburski, 1835, nr 75, s. 232.

[10] Marek Tarczyński, Generalicja powstania listopadowego, 1980, s. 63.

[psb-11] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Michał Baczkowski: Szembek Piotr (1788–1866). [w:] Polski Słownik Biograficzny t. XLVIII/2012-2013 [on-line]. www.ipsb.nina.gov.pl. [dostęp 2019-04-02].

[12] Rocznik woyskowy Królestwa Polskiego z roku 1827, s. 12.

[13] Zbigniew Dunin-Wilczyński, Order Św. Stanisława, Warszawa 2006, s. 235.

[14] Przepisy o znaku honorowym niemniej Lista imienna generałów, oficerów wyższych i niższych oraz urzędnikow wojskowych, tak w służbie będących, jako też dymisjonowanych, znakiem honorowym ozdobionych w roku 1830, [b.n.s]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]