Przejdź do zawartości

Podział administracyjny Czech

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Aktualny podział administracyjny Czech obejmuje 13 krajów samorządowych + miasto wydzielone Praga (czes. Samosprávné kraje), które są jednostkami samorządu terytorialnego[1]. Na podstawie ustawy nr 51/2020 z 29 stycznia 2020 w sprawie terytorialnego podziału administracyjnego państwa, 1 stycznia 2021 powstały okręgi administracyjne krajów pokrywające się terytorialnie z jednostkami samorządowymi[2]. Czeskie kraje (czes. kraj) są często błędnie[3] tłumaczone na język polski jako województwa[4], okręgi[5] lub regiony.

Obecny podział na kraje obowiązuje od 2000 roku. Wcześniej kraje były podzielone na mniejsze jednostki – powiaty (cz. okres[6]). Od 1 stycznia 2003 powiaty nie są już jednostką samorządu terytorialnego Czech, a ich dotychczasowe uprawnienia przeniesiono częściowo na szczebel wyższy – krajowy i niższy, gdzie powołano nowe jednostki administracyjne w postaci gmin z rozszerzonymi uprawnieniami (czes. obce s rozšířenou působností) oraz gmin z gminnym urzędem nadzoru (cz. obce s pověřeným obecním úřadem). Podział na powiaty zachowały jednak sądy, státní zastupitelství (odpowiednik prokuratur), policja i niektóre inne urzędy państwowe. Został również zachowany dla celów statystycznych.

24 czeskie miasta: Brno, Cieplice, Chomutov, Frydek-Mistek, Czeskie Budziejowice, Děčín, Hawierzów, Hradec Králové, Igława, Karlowe Wary, Karwina, Kladno, Liberec, Mladá Boleslav, Most, Ołomuniec, Opawa, Ostrawa, Pardubice, Pilzno, Praga (de facto), Przerów, Uście nad Łabą i Zlin to miasta statutarne, których administracja zorganizowana jest według lokalnego prawa zawartego w statucie miejskim.

Kraje samorządowe

[edytuj | edytuj kod]
Kraj Nazwa oryginalna Stolica Populacja
(2018)[7]
Powierzchnia
(km²)[8]
Gęstość zaludnienia
(os./km²)[8]
PKB
(w mln CZK, 2016)[9]
PKB
(na mieszkańca, 2016)[10]
 Praga Hlavní město Praha Praga 1 294 513 496 2 581 1 193 240 937 542
 środkowoczeski Středočeský Praga 1 352 795 10 929 123 552 470 414 379
 południowoczeski Jihočeský Czeskie Budziejowice 640 196 10 058 64 238 620 373 833
 pilzneński Plzeňský Pilzno 580 816 7 649 76 243 908 422 251
 karlowarski Karlovarský Karlowe Wary 295 686 3 310 90 89 461 300 894
 ustecki Ústecký Uście nad Łabą 821 080 5 339 154 274 254 333 521
 liberecki Liberecký Liberec 441 300 3 163 139 155 081 352 313
 hradecki Královéhradecký Hradec Králové 551 089 4 759 116 221 053 401 056
 pardubicki Pardubický Pardubice 518 337 4 519 114 186 151 360 372
 Wysoczyna Vysočina Igława 508 916 6 796 75 190 141 373 421
 południowomorawski Jihomoravský Brno 1 183 207 7 188 164 513 666 436 430
 ołomuniecki Olomoucký Ołomuniec 633 178 5 271 120 219 892 346 789
 zliński Zlínský Zlin 583 056 3 963 147 228 601 391 336
 morawsko-śląski Moravskoslezský Ostrawa 1 205 886 5 430 223 466 702 385 247
 Czechy Česká republika Praga 10 610 055 78 870 134 b.d. b.d.
 Zobacz więcej w artykule Tablice rejestracyjne w Czechach, w sekcji Wyróżniki tablic.

Powiaty

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Powiat (Czechy).

Okręgi terytorialne 1960-2020

[edytuj | edytuj kod]
  1. Miasto stołeczne Praga (Hlavní město Praha)
  2. Kraj południowoczeski (Jihočeský kraj), stolica: Czeskie Budziejowice
  3. Kraj południowomorawski (Jihomoravský kraj), stolica: Brno
  4. Kraj północnoczeski (Severočeský kraj), stolica: Uście nad Łabą
  5. Kraj północnomorawski (Severomoravský kraj), stolica: Ostrawa
  6. Kraj środkowoczeski (Středočeský kraj), stolica: Praga
  7. Kraj wschodnioczeski (Východočeský kraj), stolica: Hradec Králové
  8. Kraj zachodnioczeski (Západočeský kraj), stolica: Pilzno

Gminy z rozszerzonymi uprawnieniami

[edytuj | edytuj kod]
Podział Czech na obwody gmin z rozszerzonymi uprawnienami
Podział na powiaty (do 2003 roku), obecnie zachowany do celów statystycznych

Gminy z rozszerzonymi uprawnieniami to gminy o rozszerzonym zakresie kompetencji (czasem nazywane gminami III stopnia). Urzędy takich gmin pośredniczą między urzędami krajowymi (cz. Krajský úřad) a urzędami gmin zwykłych (nazywanymi gminami I stopnia). Urzędy gminne w gminach o rozszerzonym zakresie kompetencji funkcjonują zwykle nie tylko dla własnej gminy, ale i dla okolicznych, tworząc jej obwód.

Gminy z gminnym urzędem nadzoru

[edytuj | edytuj kod]

Gminy z gminnym urzędem nadzoru (cz. obce s pověřeným obecním úřadem) to gminy, w których funkcjonują urzędy gminne, podejmujące decyzje w pierwszej instancji prawa administracyjnego przewidzianych dla osób fizycznych i prawnych, chyba że ustawa stanowi inaczej. Z reguły urzędy te pełnią tę rolę nie tylko dla gminy, w której się znajdują (nazywanymi gminami II stopnia), ale i dla okolicznych, tworząc jej obwód, częstokroć pokrywający się z obwodami gmin z rozszerzonymi uprawnieniami.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Ústavní zákon č. 347/1997 Sb. o vytvoření vyšších územních samosprávných celků.
  2. 51 ZÁKON ze dne 29. ledna 2020 o územně správním členění státu [online], zakonyprolidi.cz [dostęp 2023-07-05] (cz.).
  3. Główny Urząd Geodezji i Kartografii wymienia jedynie formę kraj: Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata, s. 116; Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju, Warszawa, 2013. [dostęp 2016-11-12].
  4. Województwo pardubickie. [dostęp 2016-11-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-25)].
  5. Mapa letnia Okręg Morawsko-Śląski. [dostęp 2014-02-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-01)].
  6. Iwona Imioło: Kieszonkowy słownik czesko-polski, polsko czeski. Kraków: Krakowskie Wydawnictwo Naukowe, 2008, s. 165. ISBN 978-83-7435-949-8.
  7. Počet obyvatel v regionech soudržnosti, krajích a okresech České republiky k 1. 1. 2018. czso.cz. [dostęp 2018-09-20]. (cz. • ang.).
  8. a b Dane na rok 2017: Tab. 1 Vybrané ukazatele v okresech, v krajích. czso.cz. [dostęp 2018-09-20]. (cz. • ang.).
  9. Hrubý domácí produkt v regionech soudržnosti a krajích. vdb.czso.cz. [dostęp 2018-09-22]. (cz.).
  10. Hrubý domácí produkt v regionech soudržnosti a krajích. vdb.czso.cz. [dostęp 2018-09-22]. (cz.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]