Pomorska Szkoła Sztuk Pięknych

Pomorska Szkoła Sztuk Pięknych – prywatna szkoła artystyczna istniejąca w latach 1922–1939, założona i kierowana przez Wacława Szczeblewskiego w Grudziądzu, a następnie w Gdyni.

Pomysł założenia szkoły przez artystę w Grudziądzu wysunął osobiście marszałek Józef Piłsudski podczas zwiedzania Pierwszej Wystawy Sztuk Pięknych Artystów Pomorskich w 1921. Przy poparciu władz miejskich, które udostępniły pomieszczenia w gmachu Muzeum i Biblioteki Miejskiej przy ul. Legionów 28, zajęcia rozpoczęły się 1 listopada 1922. Szkoła miała charakter otwartej średniej szkoły zawodowej, uczęszczali do niej zarówno gimnazjaliści, jak nauczyciele szkolni, oficerowie i lekarze. Nauka trwała 3 lata (6 semestrów). Nauczano - w teorii i praktyce - rysunku, grafiki, malarstwa i rzeźby. Nacisk kładziono na osadzenie w tradycji regionu pomorskiego, ze szczególnym uwzględnieniem motywów kaszubskich. Szkoła organizowała wystawy, Szczeblewski i uczniowie byli autorami wystroju kościoła garnizonowego (świątynia niezachowana), a także scenografii monumentalnego plenerowego widowiska Quo vadis, wystawionego w grudziądzkiej Operze Leśnej (1928). Ogółem na zajęcia uczęszczało w tym okresie ponad 100 osób, z czego pomyślnie ukończyło je 31. Jednym z pierwszych wykładowców był malarz Franciszek Konitzer.

W 1932 z okazji 10-lecia szkoły zorganizowano wystawę jubileuszową podczas Dni Morza w Gdyni i wówczas powstała inicjatywa władz miejskich, utworzenia filii szkoły i udzielenia pomocy finansowej. 28 października 1933 zainaugurowano działalność w specjalnie wzniesionej willi przy ul. Pomorskiej 18 (proj. inż. arch. Zbigniew Kupiec), początkowo formalnie jako oddziału szkoły grudziądzkiej, od 1934, po zakończeniu przeprowadzki z Grudziądza, jako samodzielna Prywatna Pomorska Szkoła Sztuk Pięknych, na prawach państwowych szkół publicznych, jedna z 12 szkół tego typu w kraju. Rocznie na zajęcia uczęszczało 21-39 uczniów, z okresu gdyńskiego udało się ustalić 84 nazwiska uczniów. Przyjmowano 2 grupy uczniów: zwyczajnych, w wieku 16 lat i nadzwyczajnych, o już ugruntowanej sytuacji zawodowej, uczęszczających na zajęcia popołudniowe. W porównaniu z okresem poprzednim, oferta zajęć uległa poszerzeniu. Większość przedmiotów kierunkowych wykładał osobiście W. Szczeblewski. W 1937 zorganizowano wielką wystawę z okazji 15-lecia szkoły (446 prac). Wykonywano szereg zleceń na terenie miasta, w tym wystrój plastyczny Urzędu Stanu Cywilnego i brązowe tablice pamiątkowe Stefana Żeromskiego (1935) i Antoniego Abrahama (1936).

Podczas okupacji niemieckiej budynek został skonfiskowany, a dorobek artystyczny uległ zniszczeniu.

W Grudziądzu w 1987 z okazji 65. rocznicy powstania szkoły wybito pamiątkowy medal i w Bibliotece Miejskiej odsłonięto tablicę pamiątkową, w 1991 odsłonięto tablicę na gdyńskiej siedzibie PSSP.

Do uczniów należeli m.in. Inger Borchsenius (Dania), Bolesław Just, Maksymilian Kasprowicz, Józef Łakomiak, Anna Pietrowiec, Rajmund Pietkiewicz, Leon Staniszewski, Elżbieta Szczodrowska, Alojzy Trendel.

Bibliografia

Krystyna Fabijańska-Przybytko, Pomorska Szkoła Sztuk Pięknych Wacława Szczeblewskiego w Gdyni, "Gdańskie Studia Muzealne", 1, 1976
Gdynia. Sylwetki ludzi, oświata i nauka, literatura i kultura, pod red. Andrzeja Bukowskiego, Gdańsk, Ossolineum, 1979, ISBN 83-04-00282-5
Wacław Szczeblewski i Pomorska Szkoła Sztuk Pięknych w Gdyni. Wystawa, czerwiec-sierpień 1995, tekst Krystyna Fabijańska-Przybytko, kat. Maria Wolańska, Gdynia, Muzeum Miasta Gdyni, 1995
Edwin Brzostowski, Pierwsza Wystawa Sztuk Pięknych Artystów Pomorskich w Grudziądzu w 1921 roku, [w:] W 75-lecie powrotu Grudziądza w granice Macierzy (23.I.1920 - 23.I.1995). Sesja popularnonaukowa..., Grudziądz, Koło Miłośników Dziejów Grudziądza, 1995
Sławomir Kitowski, Gdynia - miasto z morza i marzeń = Gdynia - a city from sea and dreams, Gdynia, Kitowski, 1997, ISBN 83-906429-0-5
Ryszard Byner, Po myśli Marszałka, "Kalendarz Grudziądzki", ISSN 1427-700X, [2], 1998
Encyklopedia Gdyni, red. nacz. Małgorzata Sokołowska, Gdynia, Verbi Causa, 2006, ISBN 83-921571-8-4