Pracodawca
Pracodawca – jedna ze stron na rynku pracy, która zgłasza popyt na pracę. Drugą stroną jest pracownik, który oferuje na rynku pracy swoje usługi pracy.
Definicja i charakterystyka w polskim prawie pracy
[edytuj | edytuj kod]Pracodawca w ujęciu formalnoprawnym, a także potocznym to osoba fizyczna lub osoba prawna, a także inna jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, która spełniając pewne wymogi prawne i społeczne, zatrudnia pracowników. Spółka cywilna może być pracodawcą[1]. Za pracodawcę, który jest jednostką organizacyjną, czynności z zakresu prawa pracy (działania w sferze prawa pracy) podejmuje wyznaczona osoba bądź jej organ.
Istotą stosunku pracy jest zobowiązanie się pracownika do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, w zamian za umówione wynagrodzenie. Ponadto zasadniczą cechą stosunku pracy jest ponoszenie ryzyka gospodarczego przez pracodawcę (ryzyko to nie może być przerzucane na pracownika w żaden sposób) oraz zasada trwałości stosunku pracy.
Stosunek pracy może powstać na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz na podstawie spółdzielczej umowy o pracę. Pewne cechy stosunku pracy mogą wprowadzać pragmatyki zawodowe w odniesieniu do niektórych służb mundurowych.
Obowiązki pracodawcy:
- zapoznanie nowych pracowników z ich pracą, zakresem obowiązków oraz podstawowymi uprawnieniami
- sprawne organizowanie pracy, by w pełni wykorzystać czas pracy i kwalifikacje pracownika
- przeciwdziałanie dyskryminacji w zatrudnieniu
- zapewnianie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy
- wypłacanie wynagrodzenia za pracę w ustalonych terminach
- umożliwiania podnoszenia kwalifikacji zawodowych
- prowadzenie wymaganej dokumentacji.
Prawa pracodawcy:
- swoboda w doborze pracownika
- wprowadzenie sankcji wobec pracownika.
Według przeprowadzonych w roku 2011 badań dotyczących stażu pracy okazało się, że statystyczny Polak przepracował u jednego pracodawcy średnio 12 lat[2].
Nauki ekonomiczne
[edytuj | edytuj kod]Z punktu widzenia nauk ekonomicznych utożsamianie pojęcia pracodawcy z zatrudniającym jest błędne, mimo że jest stosowane w mowie potocznej i Kodeksie pracy. To pracownik sprzedaje swoją pracę dla zatrudniającego, który ją kupuje w zamian za należyte wynagrodzenie. Praca jest czynnikiem produkcji. Tak więc to pracownik jest pracodawcą, a zatrudniający jest pracobiorcą[3]. Obecne pojęcie pracodawcy w Kodeksie pracy może błędnie podsuwać, że to od zatrudniającego zależy „dawanie pracy”, podczas gdy praca dla zatrudniającego w rzeczywistości jest niezbędna dla jego działalności gospodarczej[4]. Popyt na pracę zgłaszany przez zatrudniającego jest wynikiem globalnego popytu na dobra i usługi[5].
Także z punktu widzenia językowego określanie kogoś zatrudniającego mianem pracodawcy jest błędne. Na przestrzeni lat, początkowo wyłącznie w mowie potocznej, doszło do zamiany znaczenia pojęć „pracodawca” i „pracobiorca”. Prawdopodobnie doszło do tego pod wpływem zwyczajów feudalnych, gdzie zatrudniający był określany mianem „chlebodawcy”, którego później synonimem stało się pojęcie „pracodawca”[6][7]. Taka zamiana pojęć jest przykładem pseudokonfuzji będącej częścią procesu pseudoinformacji. W niektórych innych językach taka zamiana nie nastąpiła, przez co obcokrajowcy uczący się języka polskiego mogą mieć kłopoty z określeniem strony umowy o pracę nazywaną „pracodawcą”[8].
Dlatego też prawidłowe były poprzednie, używane w kodeksie pracy do 1996 roku określenia zakład pracy (którego reprezentantem wobec załogi i działającym w jego imieniu jest kierownik zakładu pracy) albo osoba fizyczna zatrudniająca pracowników[9]. Innymi prawidłowymi określeniami jednostki zatrudniającej pracowników jest zatrudniciel albo zatrudniający[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Zob. art. 3 kodeksu pracy (przepis nie stanowi o wymogu posiadania zdolności prawnej przez pracodawcę) i art. 886 § 2 zd. 2 kodeksu postępowania cywilnego.
- ↑ Czy już czas na zmianę pracy? – PRNews (Dostęp: 2012-02-14).
- ↑ Kamil Zubelewicz, Fiskalne zwierciadło, [w:] Rzeczpospolita, 22 lipca 2011.
- ↑ Steve Keen, Każdemu według jego zasług, [w:] Ekonomia neoklasyczna: fałszywy paradygmat, Wydawnictwo Ekonomiczne Heterodox, Poznań 2017, ISBN 978-83-943671-4-5.
- ↑ Ekonomia bez tajemnic (cz. 1), praca zbiorowa, wydanie VII, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2011, ISBN 978-83-02-08712-7, s. 157.
- ↑ a b Maciej Malinowski, Pracodawca, pracobiorca, [w:] Obcy język polski [1].
- ↑ Słownik języka polskiego PWN [2].
- ↑ Marian Mazur, Informacja – dezinformacja – pseudoinformacja, [w:] Argumenty nr 22 (468) z 28 maja 1967, Warszawa 1967, s. 6–7.
- ↑ Ludwik Florek, Ewolucja Kodeksu pracy, [w:] Studia Iuridica Lublinensia, vol. XXIV, nr 3, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2015, ISSN 1731-6375, s. 32.