Przejdź do zawartości

Pstrolistka sercowata

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pstrolistka sercowata
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

magnoliopodobne

Rząd

pieprzowce

Rodzina

saururowate

Rodzaj

pstrolistka

Gatunek

pstrolistka sercowata

Nazwa systematyczna
Houttuynia cordata Thunberg
Kongl. Vetensk. Acad. Nya Handl. 4: 149. 1783[3]
Synonimy
  • Polypara cochinchinensis Loureiro
  • Polypara cordata Kuntze[3]

Pstrolistka sercowata[4][5], hutujnia sercowata[6], tułacz pstry[7] (Houttuynia cordata) – gatunek roślin z monotypowego rodzaju pstrolistka (Houttuynia Thunberg, Kongl. Vetensk. Acad. Nya Handl. 4: 149. 1783) z rodziny saururowatych. Występuje we wschodniej i południowej Azji, poza tym uprawiany jako roślina okrywowa i miejscami dziczejący. W krajach azjatyckich pędy i kłącza tej rośliny wykorzystywane są jako warzywo i przyprawa[8]. Liście stosowane są w medycynie tradycyjnej[3].

Rozmieszczenie

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek występuje naturalnie w rejonie Himalajów (w północnych Indiach, Nepalu, Bhutanie), w południowych i wschodnich Chinach, w Mjanmie, na Półwyspie Indochińskim, Koreańskim i w Japonii[9][3][10]. Jako gatunek dziczejący rośnie w niektórych krajach środkowej i zachodniej Europy oraz w Ameryce Północnej[10]. W Polsce rośnie tylko uprawiany[11].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Odmiana 'Chameleon'
Odmiana 'Plena'
Danie z kłączy pstrolistki
Pokrój
Roślina zielna o pędach nadziemnych o wysokości do 60 cm, wyrastających z gęsto rosnących i szeroko rozrastających się cienkich kłączy. Łodygi u nasady pokładają się i korzenią w węzłach. Łodygi są silnie bruzdowane, nagie lub słabo owłosione w węzłach, czasem czerwono nabiegłe[3].
Liście
Skrętoległe, pojedyncze, z błoniastymi przylistkami o długości od 0,5 do 2,5 cm. Ogonek liściowy do 4 cm długości. Blaszka liściowa jajowata z sercowatą nasadą o długości 4–10 cm i szerokości 2,5–6 cm, na szczycie krótko zaostrzona. Użyłkowanie tworzy 5–7 nerwów głównych i wyraźnie widoczne żyłki siatkowate[3]. U formy typowej blaszka jest ciemnozielona, u odmian bywa pstra[12].
Kwiaty
Drobne, zebrane są w gęste kłosy o długości do 2,5 cm, wyrastające naprzeciw liścia. Cztery podsadki pod kwiatostanami są białe i okazałe – osiągają 1–1,5 cm długości i 0,5–0,7 cm szerokości. Podsadki wraz z kwiatostanem tworzą pseudancjum – pozorny kwiat. Poszczególne kwiaty są pozbawione okwiatu. Pręciki występują w liczbie 3, rzadziej 4 i są dłuższe od słupka. Zalążnia jest jednokomorowa i wpół dolna, tworzona jest przez 3 owocolistki[3].
Owoce
Torebka o długości 2–3 mm, z trwałą szyjką słupka, pękająca na szczycie[3].

Biologia i ekologia

[edytuj | edytuj kod]
Rozwój
Bylina kwitnąca w zależności od klimatu od kwietnia do sierpnia, owocująca od czerwca do października[3]. W warunkach Europy Środkowej zaczyna kwitnienie w czerwcu[8].
Siedlisko
W obrębie naturalnego zasięgu rośnie na różnych siedliskach – na brzegach strumieni i na wilgotnych łąkach, w lasach i wąwozach, poza tym także na siedliskach ruderalnych – na obrzeżach pól, na przydrożach i wzdłuż rowów[3].

Systematyka i zmienność

[edytuj | edytuj kod]
Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Jeden z 6 gatunków wyróżnianych w obrębie rodziny saururowatych (Saururaceae), która jest jedną z czterech rodzin wchodzących w skład rzędu pieprzowców, jednego z czterech w grupie magnoliowych[2].

Wyhodowano kilka odmian uprawnych:

  • 'Aurea' – liście z przewagą żółtego koloru[5],
  • 'Chameleon', syn. 'Tricolor', 'Variegata', 'Harlequin' – liście pstrokate, w czerwone, różowe i żółte plamy, wybarwiające się szczególnie wyraźnie jesienią[8][4][13],
  • 'Matflame' – liście w drobne czerwone i białe plamy[4],
  • 'Plena' – podsadki liczne[8][4].

Uprawa

[edytuj | edytuj kod]

Roślina odporna na mróz – może rosnąć w strefach mrozoodporności 5–11. Najlepiej rośnie w miejscach wilgotnych. Wymaga stanowisk lekko zacienionych i osłoniętych. W klimacie chłodniejszym znosi nasłonecznienie, wymaga jednak okrywania podczas zimy[8]. W klimacie ciepłym powinna być uprawiana w cieniu. Bywa ekspansywna w uprawie[12].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).
  2. a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-01-09] (ang.).
  3. a b c d e f g h i j Houttuynia cordata. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-04-10]. (ang.).
  4. a b c d Beata Grabowska, Tomasz Kubala, Encyklopedia bylin. Tom 1, A–J, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2011, s. 469, ISBN 978-83-7506-845-0.
  5. a b Eugeniusz Radziul, Ogrodowe pasje, Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2009, s. 393, ISBN 978-83-7506-307-3.
  6. Jacek Marcinkowski, Byliny ogrodowe – produkcja i zastosowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2002, s. 262, ISBN 83-09-01751-0.
  7. Tułacz pstry [online], Instytut Nauk Biologicznych UMCS [dostęp 2023-01-09].
  8. a b c d e Dorothee Waechter: Stawy ogrodowe. Warszawa: Bellona, 2008, s. 69. ISBN 978-83-11-10943-8.
  9. Taxon: Houttuynia cordata Thunb.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2013-04-10]. (ang.).
  10. a b Houttuynia cordata Thunb., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-01-09].
  11. Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 100, ISBN 978-83-62975-45-7.
  12. a b Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, s. 453, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  13. Houttuynia cordata 'Chameleon' [online], Missouri Botanical Garden [dostęp 2023-01-09] (ang.).