Ptaki Borów Niemodlińskich

Bielik

Ptaki Borów Niemodlińskich – awifaunę lęgową Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich znamionuje duże zróżnicowanie gatunkowe, wyróżniające ten obszar na tle województwa opolskiego. Ogółem stwierdzono tutaj około 150 gatunków lęgowych, co stanowi około 34% całej ornitofauny krajowej. Wiele z nich to gatunki zakwalifikowane na różnej rangi czerwonych listach gatunków zagrożonych wymieraniem – regionalnych, krajowych, europejskich.

Różnorodność awifauny Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich jest efektem dużą rozmaitości krajobrazowej tego terenu – rozległe kompleksy lasów z zachowanymi fragmentami torfowisk, mieszanego starodrzewia, poprzecinane dopływami Ścinawy Niemodlińskiej i Nysy Kłodzkiej oraz dość liczne połacie podmokłych łąk i rozległe kompleksy stawów hodowlanych. Stawy hodowlane zlokalizowane na obszarze Borów Niemodlińskich mają ogromne znaczenie dla zachowania różnorodności gatunkowej ptaków na tym terenie. Będąc ekologicznymi odpowiednikami jezior, o powierzchniach sięgających 50 i 100 ha, z bujnie wykształconą roślinnością szuwarową, wraz z otaczającymi je lasami, śródleśnymi bagienkami, podmokłymi łąkami stanowią ostoję i miejsca lęgów dużej liczby gatunków ptaków wodno-błotnych.

Ptaki chronione

Stanowiska na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich:

• Perkoz rdzawoszyi (Podiceps grisegena)
  • stawy w rejonie Tułowic
  • stawy w rejonie Dąbrowy.

Perkoz dwuczuby

• Perkoz dwuczuby (Podiceps cristatus)
  • stawy w rejonie Tułowic
  • stawy w rejonie Dąbrowy.
  • stawy w rejonie Niemodlina.
  • Rezerwat przyrody Staw Nowokuźnicki (gm. Prószków)
• Perkozek (Tachybaptus ruficollis)
  • stawy w rejonie Tułowic
  • stawy w rejonie Dąbrowy.
  • stawy w rejonie Niemodlina.
  • Rezerwat przyrody Staw Nowokuźnicki (gm. Prószków)
• Perkoz zausznik (Podiceps nigricollis)
  • staw „Sangów (gm. Niemodlin)
  • stawy w rejonie Tułowic
  • stawy w rejonie Dąbrowy.
• Bąk (V) (Botaurus stellaris)
  • staw „Ławnik” (gm. Tułowice)
  • staw „Pustelnik” (gm. Tułowice)
  • staw „Olszowy” (gm. Tułowice)
  • staw „Sangów (gm. Niemodlin)
  • Rezerwat przyrody Staw Nowokuźnicki (gm. Prószków)

Bączek

• Bączek (V) (Ixobrychus minutus)
  • lęgi na stawie „Loża” (gm. Niemodlin)
  • lęgi na stawie „Sangów (gm. Niemodlin)
  • lęgi na stawie „Olszowy” (gm. Tułowice)
  • lęgi na stawie „Pustelnik” (gm. Tułowice)
• Bocian biały (Ciconia ciconia)
  • na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich zinwentaryzowano blisko 30 gniazd tego gatunku
• Bocian czarny (R) (Ciconia nigra)
  • populacja na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich szacowana jest na około 10 par.
• Gęś gęgawa (Anser anser)
  • lęgi na stawie „Sangów (gm. Niemodlin)
  • lęgi na stawie „Olszowy” (gm. Tułowice)
  • lęgi na stawie „Ławnik” (gm. Tułowice)
  • lęgi na stawie „Pustelnik” (gm. Tułowice)
  • lęgi na stawie „Loża” (gm. Niemodlin)
  • lęgi na stawie „Kamaszka” (gm. Niemodlin)
• Łabędź niemy (Cygnus olor)
• na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich gniazda gatunku zinwentaryzowano na wszystkich niemal stawach i na części wyrobisk poprzemysłowych.
• Tracz nurogęś (Mergus merganser)
  • stanowisko lęgowe na Nysie Kłodzkiej
• Cyraneczka (Anas crecca)
  • lęgi od końca lat 80. Współcześnie nie stwierdzana.
• Cyranka (Anas querquedula)
  • obecnie wyłącznie w ** Rezerwat przyrody Staw Nowokuźnicki (gm. Prószków)

Kaczka krakwa

• Kaczka krakwa (Anas strepera)
  • nie wykluczone lęgi na stawie „Sangów (gm. Niemodlin)
• Podgorzałka (EN) (Aythya nyroca)
  • lęgi na stawie „Ławnik” (gm. Tułowice)
  • lęgi na stawie „Pustelnik” (gm. Tułowice)
• Kania ruda (NT) (Milvus milvus)
  • gniazda inwentaryzowano do końca lat 80. Od tego czasu brak stwierdzeń.
• Kania czarna (NT) Milvus migrant)
  • lęgi inwentaryzowano do końca lat 80 w okolicach rejonie Dąbrowy (gm. Dąbrowa), Prószkowa.
• Błotniak stawowy (Circus aeruginosus)
  • na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich lęgi inwentaryzowano na wszystkich niemal stawach rybnych.
• Bielik (LC) (Haliaeetus albicilla)
  • na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich lęgi gatunku inwentaryzowano na 2. stanowiskach, prawdopodobnie jednak lęgnie się również w innych miejscach Borów Niemodlińskich.
• Jastrząb (Accipiter gentilis)
  • na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich lęgi gatunku inwentaryzowano w rozproszeniu na całym terenie.
• Myszołów (Buteo buteo)
  • na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich najczęstszy ptak drapieżny.
• Krogulec (Accipiter nisus)
  • na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich notowany w rozproszeniu.

Pustułka

• Pustułka (Falco tinnunculus)
  • na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich notowana w nielicznie i w rozproszeniu.
• Kobuz (Falco subbuteo)
  • na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich notowany sporadycznie.
• Kuropatwa (Perdix perdix)
  • na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich notowany w krajobrazie rolniczym.
• Przepiórka (Coturnix coturnix)
  • na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich notowany w rozproszeniu w krajobrazie rolniczym.
• Zielonka (V) (Porzana parva)
  • Rezerwat przyrody Staw Nowokuźnicki (gm. Prószków)
• Wodnik (Rallus aquaticus)
  • na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich nielicznie.
• Kropiatka (Porzana porzana)
  • staw „Ławnik” (gm. Tułowice)
  • staw „Pustelnik” (gm. Tułowice)
• Derkacz (Crex crex)
  • nad Ścinawą Niemodlińską,
  • nad Prószkowskim Potokiem,
  • teren leśnictwa Goszczowice (gm. Tułowice)
  • w rejonie Ligoty Prószkowskiej (gm. Prószków)
  • Rezerwat przyrody Staw Nowokuźnicki (gm. Prószków)
• Kokoszka wodna (Gallinula chloropus)
  • stwierdzana na stawach zarastających szerokim pasem szuwarzysk.
• Sieweczka rzeczna (Charadrius dubius)
  • w rejonie Prószkowa
  • w dolinie Nysy Kłodzkiej.
• Bekas kszyk (Gallinago gallinago)
  • w rejonie Obory (gm. Prószków),
  • w rejonie Kuźnicy Ligockiej (gm Korfantów)
  • w rejonie Ligoty Tułowickiej (gm. Tułowice).

Żuraw

• Żurawie (ptaki) (Grus grus)
  • stawy w rejonie Tułowic
  • stawy w rejonie Dąbrowy.
  • stawy w rejonie Niemodlina.
• Słonka (Scolopax rusticola)
  • w rozproszeniu obserwowany na całym terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich.
• Brodziec samotny (Tringa ochropus)
  • w latach 90. stwierdzany w rejonie stawu Sangów (gm. Niemodlin) i Kuźnicy Ligockiej (gm. Korfantów) i stawu Pustelnik (gm. Tułowice). Obecnie nienotowany.
• Brodziec krwawodzioby (Tringa totanus)
  • jedna para lęgowa koło Prószkowa w latach 90 (łąki w rejonie Obory). Dziś prawdopodobnie nie lęgnie się.
• Mewa śmieszka (Larus ridibundus)
  • kolonie lęgowe na stawie „Sangów (gm. Niemodlin)
  • kolonie lęgowe na stawie „Ławnik” (gm. Tułowice)
• Turkawka (Streptopelia turtur)
  • na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich powszechnie gdzie znajduje odpowiednie środowiska.
• Gołąb siniak (Columba oenas)
  • w lasach okolice Przechodu (gm. Korfantów).
• Puszczyk (Strix aluco)
  • na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich pospolity wszędzie gdzie znajduje odpowiednie środowiska.
• Płomykówka (Tyto alba)
  • na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich w rozproszeniu
• Sowa uszata (Asio otus)
  • na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich w rozproszeniu.
• Włochatka (LC) (Aegolius funereus)
  • stanowisko gatunku zarejestrowano w 1991 roku w ok. Szydłowa (gm. Tułowice).

Dudek

• Dudek (Upupa epops)
  • na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich rejestrowany nielicznie.
• Zimorodek (Alcedo atthis)
  • rejestrowany w gminie Dąbrowa,
  • rejestrowany w gminie Tułowice
  • nielicznie w dolinie Nysy Kłodzkiej
  • nielicznie w dolinie Ścinawy Niemodlińskiej.
• Dzięcioł czarny (Dryocopus martius)
  • na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich stwierdzany w rozproszeniu.
• Dzięcioł zielonosiwy (Picus canus)
  • na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich stwierdzany w rozproszeniu.
• Dzięcioł zielony (Picus viridis)
  • na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich stwierdzany w rozproszeniu.
• Dzięcioł średni (Dendrocopos medius)
  • notowany w rozproszeniu, szczególnie pośród drzewostanów liściastych doliny Nysy Kłodzkiej.
• Dzięcioł duży (Dendrocopos major)
  • na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich liczny.
• Dzięciołek (Dendrocopos minor)
  • na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich w rozproszeniu, również w sąsiedztwie osiedli ludzkich.
• Krętogłów (Jynx torquilla)
  • na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich notowany sporadycznie.
• Jaskółka brzegówka (Riparia riparia)
  • w dolinie Nysy Kłodzkiej
  • stawy w rejonie Tułowic
  • stawy w rejonie Dąbrowy.
• Lerka (Lullula arborea)
  • na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich gatunek notowany w rozproszeniu.
• Świergotek łąkowy (Anthus pratensis)
  • w rejonie Ligoty Tułowickiej (gm. Tułowice).
  • w rejonie Prószkowa.
• Świergotek polny (Anthus campestris)
  • w rejonie Oldrzyszowic (gm. Lewin Brzeski).
• Pliszka górska (Motacilla cinerea)
  • obserwowana w późnych latach 80. w dolinie Ścinawy Niemodlińskiej.
  • Pokrzywnica (Prunella modularis)
  • na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich spotykany przede wszystkich w lasach iglastych.
• Słowik rdzawy (Luscinia megarhynchos)
  • na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich przede wszystkich w dolinach rzek.
• Kląskawka (Saxicola rubicola)
  • do niedawna nieliczny lęgowy na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich, obecnie wyraźny wzrost liczebności.
• Pleszka (Phoenicurus phoenicurus)
  • nieliczna na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich.
• Białorzytka (Oenanthe oenanthe)
  • na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich nielicznie, na porębach i terenach ruderalnych.
• Kwiczoł (Turdus pilaris)
  • na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich dość licznie w środowiskach synatropijnych.
• Paszkot (Turdus viscivorus)
  • na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich średnio liczny.
• Świerszczak (Locustella naevia)
  • w dolinie Nysy Kłodzkiej,
  • w dolinie Ścinawy Niemodlińskiej,
  • stawy w rejonie Tułowic
  • stawy w rejonie Dąbrowy.
  • w okolicy Kuźnicy Ligockiej (gm. Korfantów)
• Strumieniówka (Locustella fluviatilis)
  • w dolinie Nysy Kłodzkiej,
  • w dolinie Ścinawy Niemodlińskiej,
  • stawy w rejonie Tułowic
  • stawy w rejonie Dąbrowy.
  • w okolicy Kuźnicy Ligockiej (gm. Korfantów)
• Brzęczka (Locustella luscinioides)
  • nielicznie lęgowa w latach 80 na części stawów w rejonie Dąbrowy i Tułowic.
• Trzcinniczek (Acrocephalus scirpaceus)
  • na terenie OChKBN liczny. Gatunek chroniony.
• Trzciniak (Acrocephalus arundinaceu)
  • na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich liczny.
• Jarzębatka (Sylvia nisoria)
  • na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich najrzadsza z naszych pokrzewek.
• Zniczek (Regulus ignicapillus)
  • na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich średnio liczny.
• Muchołówka mała (Ficedula parva)
  • nieliczne lęgi na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich

Kategorie zagrożeń według list krajowych lub regionalnych:

• EXP – gatunek wymarły lub prawdopodobnie wymarły w Polsce
• CR – gatunek krytycznie zagrożony w Polsce
• EN – gatunek bardzo wysokiego ryzyka
• VU – gatunek wysokiego ryzyka
• NT – gatunek niższego ryzyka
• LC – gatunki w Polsce niewykazujący regresu liczebnego, lecz reprezentujący populacje brzeżne lub wyspowe, bądź też mające w Polsce centra swojego występowania i objęte ochroną międzynarodową.

Bibliografia

• Stanisław Koziarski, Józef (red.) Makowiecki: Walory przyrodniczo-krajobrazowe Obszaru Chronionego Krajobrazu Bory Niemodlińskie. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, 2001. ISBN 83-88796-11-9. Brak numerów stron w książce
• Walory przyrodnicze Obszaru Chronionego Krajobrazu Borów Niemodlińskich (szkic)