Róża Luksemburg (film)

Róża Luksemburg

Rosa Luxemburg

Gatunek	biograficzny dramat historyczny
Rok produkcji	1986
Data premiery	10 kwietnia 1986
Kraj produkcji	RFN Czechosłowacja
Język	niemiecki polski
Czas trwania	123 minut
Reżyseria	Margarethe von Trotta
Scenariusz	Margarethe von Trotta
Muzyka	Nicolas Economou
Zdjęcia	Franz Rath
Montaż	Dagmar Hirtz
Produkcja	Eberhard Junkersdorf Regina Ziegler

Róża Luksemburg (niem. Die Geduld der Rosa Luxemburg) – zrealizowany w 1986 roku w koprodukcji niemiecko-czechosłowackiej film biograficzny o Róży Luksemburg w reżyserii Margarethe von Trotta.

Wielokrotnie wyróżniany film M. von Trotty, opowiadający historię życia polskiej i niemieckiej socjalistki, a zarazem kreślący wnikliwy obraz społeczno-ekonomicznej sytuacji Niemiec w epoce wilhelmińskiej. Łącząc konwencję fabularną z paradokumentem, twórczyni pragnęła ukazać również całkiem prywatną stronę burzliwego życia działaczki zgładzonej w 1919 r. przez oficerów prawicowego Freikorps. Film miał pierwotnie realizować Rainer Werner Fassbinder, zamierzając obsadzić w roli tytułowej Jane Fondę (która wiążąco przyjęła propozycję), lecz projekt ten zniweczył zgon reżysera w 1982 r. Premiera odbyła się w kinie „Metropolis” w Bochum.

Fabuła

Od pozorowanej egzekucji w więzieniu we Wronkach (1916 r.), gdzie bohaterka przebywa po aresztowaniu członków Związku Spartakusa, film raz po raz retrospektywnie przypomina zdarzenia z lat minionych, poczynając od wyjazdu 34-letniej Róży do zrewoltowanej Warszawy 1906 roku. Von Trotta wertując życie rewolucjonistki, ukazuje jej pracę partyjną i kolejne związki miłosne, a zwłaszcza związek z Leonem Jogichesem, kiedy to działalność polityczna zderza się konfliktowo z osobistymi relacjami obojga. Zakończenie wojny i przejęcie władzy przez socjaldemokratów przynosi bohaterce uwolnienie, choć nie na długo. Wbrew jej sprzeciwom Liebknecht zbyt szybko wiedzie komunistów do konfrontacji podczas rewolucji listopadowej i oboje spotyka kolejne aresztowanie. W zakończeniu (1919 r.) film ukazuje Luksemburg w ostatnich miesiącach życia: wyczerpaną i złamaną, zaszczutą i ściganą, a wreszcie zastrzeloną i utopioną w berlińskim Kanale Landwehry.

Obsada

Miejsce utopienia zwłok R. Luksemburg nad Kanałem Landwehry

• Barbara Sukowa – Róża Luksemburg
• Daniel Olbrychski – Leon Jogiches
• Otto Sander – Karl Liebknecht
• Adelheid Arndt – Luise Kautsky
• Jürgen Holtz – Karl Kautsky
• Doris Schade – Klara Zetkin
• Hannes Jaenicke – Kostja Zetkin
• Jan Paweł Biczycki – August Bebel
• Míla Myslíková – Julie Bebel
• Karin Baal – Mathilde Jacob
• Winfried Glatzeder – Paul Levi
• Regina Lemnitz – Gertruda
• Barbara Kwiatkowska-Lass – matka Róży
• Dayna Drozdek – Róża w wieku sześciu lat
• Henryk Baranowski – Józef, brat Róży
• Patrizia Lazreg – córka Józefa
• Charles Régnier – Jean Jaurès
• Hans-Michael Rehberg – Waldemar Pabst
• Hans Beerhenke – Ignaz Auer
• Klaus Abramovsky – Artur Stadthagen
• Charles Brauer – dyrektor więzienia we Wrocławiu
• Oldřich Vlach – dyrektor więzienia w Warszawie

Opinie o filmie

„Lexikon des internationalen Films”: Ta ostrożna a emocjonalna biografia kobiety zwraca mniej uwagę na oprawę historyczną, bardziej zaś przybliża przede wszystkim osobiste racje aktywności politycznej. Poruszający inscenizacją, grą aktorów i zdjęciami, film przemawia także treściowo jako refleksja zarówno nad odwagą cywilną i niezłomnym morale politycznym, jak i nad śmiałością utopijnego myślenia.

„Der Spiegel” nr 15/07.04.1986 (Cora Stephan): Film wyzwala ogromną siłę emocjonalną. Ta Róża Luksemburg (w wykonaniu Barbary Sukowej) przyciąga i zniewala, pozostawiając jednak także w bezradności. Taka jest wizja reżyser, która stwarza szczególny urok tego filmu, a zarazem sprowadza go na nice. Margarethe von Trotta nie pracowała nad tworzeniem legendy. Nie wdaje się w polemiki z różnymi punktami widzenia, nic nie wyjaśnia, niczego nie tłumaczy. Pozwala przemawiać samej Róży Luksemburg. Podstawą większości scen i dialogów jest bowiem 2500 jej listów do znajomych i współtowarzyszy. Film wykorzystuje jedynie to, co można udokumentować w ten sposób; jest radykalny i subiektywny, przy czym wierny tylko jednej prawdzie – pochodzącej właśnie od Róży Luksemburg.

Nagrody

• 1986 – Nagroda dla najlepszej aktorki (Barbara Sukowa) na 39. MFF w Cannes
• 1986 – Złota Nagroda Filmu Niemieckiego (za najlepszy film fabularny)
• 1986 – Złota (dla B. Sukowej za najlepszą rolę pierwszoplanową)
• 1987 – Złota Nagroda od Gilde deutscher Filmkunsttheater (za film)

Linki zewnętrzne

• Róża Luksemburg w bazie Filmweb
• Rosa Luxemburg w Filmportal.de. (niem.).
• Rosa Luxemburg w Internet Movie Database. (ang.).