Robert Goldschmidt
 Robert Goldschmidt w czasie I Solvay Conference (1911) | |
| Data urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku |
Brussels Cemetery |
| Zawód, zajęcie | |
| Narodowość | |
| Tytuł naukowy |
dr chemii |
Robert B. Goldschmidt (ur. 1877, zm. w 1935 w Brukseli) – belgijski chemik i fizyk, bankier, wynalazca.
Był doktorem chemii, zafascynowanym wieloma przełomowymi teoriami i wynalazkami, dokonywanymi na przełomie XIX i XX wieku – problemami budowy materii i jej przemian, związanych z emisją lub pobieraniem energii (np. teoria kwantów, promieniotwórczość, podstawy termodynamiki, termodynamika chemiczna) oraz możliwościami zastosowań wiedzy w praktyce (np. radiotechnika, technika balonowa, mikrofilmowanie). Zmarł w Brukseli w wieku 58 lat. Został pochowany na Brussels Cemetery[1].
Kongresy Solvaya
[edytuj | edytuj kod]Robert Goldschmidt odegrał ważną rolę w procesie powstawania dzisiejszej termodynamiki chemicznej – nauki interdyscyplinarnej, mieszczącej się na pograniczu fizyki (termodynamika) i chemii. Na początku XX wieku wybitni przedstawiciele obu dziedzin nauki starali się znaleźć jeden spójny model układów, zawierających cząstki elementarne, w których – w szczególnych warunkach – mogą powstawać atomy i cząsteczki związków chemicznych. Tak zdefiniowanym układem termodynamicznym jest każdy układ fizyczny, w którym zachodzą zderzenia między cząstkami elementarnymi, atomami lub cząsteczkami, w czasie których następuje wymiana energii i materii, przy czym powstają nowe struktury (np. ewolucja Wszechświata i gwiazd, ewolucja biologiczna, reakcje chemiczne, zachodzące w probówce laboratoryjnej lub w instalacji przemysłowej)[2].
Robert Goldschmidt był jednym z organizatorów konferencji poświęconej tym interdyscyplinarnym problemom, która odbyła się w Brukseli w roku 1911[3][2]. Została ona zorganizowana z inicjatywy Ernesta Solvaya, belgijskiego chemika i przemysłowca, przedstawiciela technologii chemicznej (zobacz np. metoda Solvaya). Pierwsze spotkania organizacyjne odbywały się w domu Goldschmidta[2]. Do udziału w konferencji zaproszono wybitnych naukowców, przede wszystkim fizyków i chemików. W tworzeniu listy zaproszonych brał udział Walther Nernst (Nagroda Nobla z chemii w 1920)[2]. W październiku 1911 roku do Brukseli przyjechali niemal wszyscy spośród zaproszonych – sześciu naukowców z Niemiec, dwóch z Anglii, sześciu z Francji, dwóch z Austrii, dwóch z Holandii i jeden z Danii. Funkcję przewodniczącego Konferencji „Radiation Theory and the Quant” (teoria promieniowania i kwanty) powierzono Hendrikowi Lorentzowi (Nagroda Nobla z fizyki w 1902), a funkcję sekretarzy naukowych pełnili Maurice de Broglie, Frederick Lindemann i Robert Goldschmidt[2]. Poza wymienionymi osobami uczestnikami konferencji byli m.in.[2][3][4]:
- Marcel Brillouin – fizyk francuski,
- Albert Einstein – fizyk niemiecki (Nagroda Nobla z fizyki w 1921),
- Paul Langevin – fizyk francuski,
- Jean Baptiste Perrin – fizyk francuski (Nagroda Nobla z fizyki w 1926),
- Henri Poincaré – matematyk i filozof francuski,
- Max Planck – fizyk niemiecki (Nagroda Nobla z Fizyki w 1918),
- Ernest Rutherford – fizyk angielski (Nagroda Nobla z chemii w 1908),
- Maria Skłodowska-Curie – fizyczka i chemiczka polska (Nagroda Nobla z fizyki w 1903 i chemii w 1911),
- Arnold Sommerfeld – fizyk niemiecki,
- Emil Warburg – fizyk niemiecki.
Historyczne spotkania uczestników trwały od 29 października do 4 listopada (od niedzieli do soboty), a konferencja od 30 października do 3 listopada[2]. Jednym z jej trwałych efektów było założenie Międzynarodowego Instytutu Fizyki (International Solvay Institutes for Physics and Chemistry), który m.in. organizował kolejne „Kongresy Solvaya”, na inne tematy z dziedziny fizyki i chemii[3], np. „La structure de la matière” (struktura materii) w roku 1913 lub „Les particules élémentaires” (cząstki elementarne) w roku 1948. Robert Goldschmidt uczestniczył również w tych wydarzeniach (zob. zdjęcia).
Radiotechnika i Unia Nauk Radiowych
[edytuj | edytuj kod]
Robert Goldschmidt należał do współpracowników Ernsta Alexandersona[5] – twórcy alternatora wielkiej częstotliwości i mocy (zob. alternator Alexandersona), który w początkowym okresie rozwoju radiotechniki był częścią nadajników radiowych o dużej mocy (zob. radiostacja Varberg w Grimeton, Szwecja).
Pierwszą belgijską radiostację zbudował w Brukseli, w Pałacu Sprawiedliwości (fr. Palais de justice de Bruxelles). W roku 1907 przeprowadzono próby transmisji do Tervuren, cytadeli w Namur i obserwatorium w Liège. Dzięki ich powodzeniu Robert Goldschmidt i Raymond Braillard uzyskali zgodę króla, Alberta I, na zainstalowanie urządzeń w części Pałacu Królewskiego w Laeken (aneks do części głównej). W roku 1913 uruchomili analogiczne urządzenia w Léopoldville (połączenie radiowe z Belgii z Kongiem Belgijskim)[6][7][8], a w marcu 1914 odbył się premierowy koncert, nadawany ze studia w Laeken, poświęcony królowej Belgów, Elżbiecie Bawarskiej. Goldschmidt i Braillard planowali nadawanie programów regularnie, w każdą sobotę. Realizację zamierzeń uniemożliwiła inwazja niemiecka na Belgię – 19 sierpnia 1914 Niemcy wysadzili dynamitem wyposażenie stacji w Laeken. Współcześnie za narodziny Radia Belgii uważa się uruchomienie nowej stacji radiowej w 1923 roku, jednak Goldschmidt i Braillard są uznawani za prekursorów powszechnie dostępnego radia[9][1].
Zmierzając do upowszechnienie łączności radiowej w skali międzynarodowej Goldschmidt stwierdził potrzebę szerokiego międzynarodowego porozumienia w tej sprawie – utworzenia międzynarodowej organizacji, inicjującej i koordynującej prace naukowe w dziedzinie nauk radiowych (dotyczących pól i fal elektromagnetycznych). W październiku 1913 r. w pałacu królewskim w Laken odbyło się spotkanie dziewięciu przedstawicieli siedmiu państw. Powołano międzynarodową komisję, Commission provisoire internationale de télégraphie sans fil scientifique, której honorowym przewodniczącym został Albert I; w kwietniu następnego roku zmieniono jej nazwę na Commission internationale de télégraphie sans fil scientifique; uzgodniono pierwszy międzynarodowy program badawczy, realizowany w trzech komitetach narodowych – belgijskim, francuskim i angielskim. W 1919 r. komisja weszła w skład utworzonego po wojnie International Research Council (później – Międzynarodowa Rada Nauki, ICSU)[10][11].
W roku 1922 odbyło się w Brukseli pierwsze Zgromadzenie Generalne Międzynarodowej Unii Nauk Radiowych (fr. Union Radio-Scientifique Internationale, URSI). Kolejne Zgromadzenia odbywają się w różnych miastach co 3 lata[10][11]. Robert Goldschmidt pełnił funkcję Sekretarza Generalnego URSI od 1919 r. do roku śmierci (1935)[11].
W roku 1961 Sekretariat Generalny URSI wyraził pamięć o jego zasługach publikując Goldschmidt Memorial Lecture – pierwszą z serii prac dedykowanych osobom, których zaangażowanie i osiągnięcia przyczyniły się do wzrostu prestiżu organizacji[12].
Inne dokonania
[edytuj | edytuj kod]Robert Goldschmidt angażował się również w propagowanie innych wynalazków epoki i wskazywanie możliwości ich zastosowań w praktyce[1].
Wraz z Paulem Otletem, twórcą bibliografii, zajmował się zagadnieniem archiwizowania zbiorów bibliotecznych w formie mikrofilmów. Wspólnie opracowali m.in. książki:
- Sur une forme nouvelle du livre; le livre microphotographique (1906)[13]
- La Conseration et la Diffusion Internationale de la Pensée (1925)[14]
Mikrofilmy, wykonywane z użyciem materiałów światłoczułych o wysokiej rozdzielczości i kontrastowości, były w następnych dziesięcioleciach powszechnie wykorzystywane (do czasu opracowania technik digitalizacji zbiorów).
Robert Goldschmidt brał też udział w pierwszych etapach rozwoju w Belgii techniki balonowej. Pierwszy belgijski sterowiec „Belgique I” (4200 m³) zbudowano w Paryżu, w firmie Louisa Godarda (1909–1910)[15][16], twórcy pierwszych balonów na gorące powietrze, w których zastosowano palnik olejowy[17][18]. „Belgique I” została wyposażona w silniki produkcji belgijskiej. W kolejnych latach Goldschmidt i Solvay dokonali istotnych zmian konstrukcyjnych, tworząc wersje „Belgique II” i „Belgique III” i podarowali statek królowi Albertowi[19][20]. Problemy dotyczące żeglugi powietrznej przedstawił Goldschmidt w książce Navigation aérienne; les aéromobiles ..., opublikowanej w roku 1911[21].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c David Conway: Robert Goldschmidt. 1999-05-09. [dostęp 2012-12-16]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g Jagdish Mehra, Helmut Rechenberg: The Historical Development of Quantum Theory. books.google.pl. s. 126, 128, 144. [dostęp 2012-12-16]. (ang.).
- ↑ a b c Gérard P. Michon, Ph.D.: Two Legendary Solvay Conferences. www.numericana.com, 2012-08-29. [dostęp 2012-12-16]. (ang.).
- ↑ Aleksander Sztejnberg i Józef Hurek (Instytut Nauk Pedagogicznych Uniwersytetu Opolskiego): Skłodowska-Curie, Maria (1867–1934). [w:] Biogram (zob. rok 1911) [on-line]. www.inp.uni.opole.pl. [dostęp 2016-02-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-01-13)]. (pol.).
- ↑ Alternator, Arc and Spark. The first Wireless Transmitters. [w:] The G0UTY Homepage [on-line]. home.freeuk.net. [dostęp 2012-12-16]. (ang.).
- ↑ 1913. [w:] 100 Ans de Radio. Chronologie Avant 1922 [on-line]. 100ansderadio.free.fr. [dostęp 2012-12-16]. (fr.).
- ↑ Bruno Gassín: Robert B. Goldschmidt. [w:] Radio Tesla. A los que Hicieron Posible la Radio [on-line]. scibalofilms.blogspot.com, 2009. [dostęp 2012-12-16]. (hiszp.).
- ↑ Robert Goldschmidt, Raymond Braillard: La télégraphie sans fil au Congo belge. [w:] Opis bibliograficzny. w Searchworks.stanford.edu [on-line]. Bruxelles, Hayez, 1920. [dostęp 2012-12-16]. (fr.).
- ↑ 1914. [w:] 100 Ans de Radio. Chronologie Avant 1922 [on-line]. 100ansderadio.free.fr. [dostęp 2012-12-16].
- ↑ a b URSI Mission Statement. [w:] Strona internetowa International Union of Radio Science (fr. Union Radio-Scientifique Internationale) [on-line]. www.ursi.org. [dostęp 2012-11-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-13)]. (ang.).
- ↑ a b c Polski Komitet Narodowy URSI. [w:] Międzynarodowa Unia Nauk Radiowych [on-line]. ursi.wel.wat.edu.pl. [dostęp 2012-11-06]. (pol.).
- ↑ R.B. Goldschmidt, International Scientific Radio Union. General Assembly: Goldschmidt Memorial Lecture. Secretary General of URSI, 1961. [dostęp 2012-12-16]. (ang.).
- ↑ Robert Goldschmidt, Paul Otlet: Sur une forme nouvelle du livre; le livre microphotographique (nowa forma książki; mikrophotografie księg. [w:] Inform. bibliogr. o kiążce [on-line]. Bruxelles, Institut international de bibliographie. Publication, 1906. [dostęp 2012-12-18]. (fr.).
- ↑ Robert B. Goldschmidt, Paul Otlet: La Conservation et la diffusion internationale de la pensée: Le livre microphotique ; Communication au sujet de travaux techniques. [w:] Inform. bibliogr. o książce [on-line]. Inst. Internat. de Bibliogr., 1925. [dostęp 2012-12-18].
- ↑ Robert Recks: Godard, Louis F. (1829–1893). [w:] Who's Who of Ballooning [on-line]. www.ballooninghistory.com. [dostęp 2012-12-18]. (ang.).
- ↑ Tethered balloons around the world in 19th century. [w:] Aerophile [on-line]. www.aerophile.com. [dostęp 2016-02-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-08)]. (ang.).
- ↑ Hot-air balloons history. The actual hot-air balloons. [w:] Ballooning Barcelona, Av. Francesc Cambó [on-line]. www.ballooning.es. [dostęp 2012-12-18]. (ang.).
- ↑ The History of Ballooning, Contemporary air balloon. [w:] Strona internetowa Ballooning Centre / Lithuania [on-line]. www.oreivystescentras.lt. [dostęp 2012-12-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-05)]. (ang.).
- ↑ Belgique I (archiwalna fotografia sterowca). [w:] Rosebud's WWI and Early Aviation Image Archive [on-line]. www.earlyaeroplanes.com. [dostęp 2012-12-16]. (ang.).
- ↑ Daniel Brackx: Airship "Belgique". www.belgian-wings.be. [dostęp 2012-12-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-08)].
- ↑ Robert Goldschmidt: Navigation aérienne; les aéromobiles .... [w:] Inform. bibliogr. o kiążce [on-line]. Paris, H. Dunod & E. Pinat, 1911. [dostęp 2012-12-18]. (fr.).
