Robert Nestler
| Data i miejsce urodzenia |
27 października 1817 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
budowniczy, architekt |
Karol Robert Nestler; często spotykany zapis: Robert Nestler (ur. 27 października 1817 w Rachenau k. Löbau w Saksonii, zm. 15 stycznia 1905 w Łodzi) – budowniczy, współzałożyciel jednej z najważniejszych firm budowlanych Łodzi XIX w. i XX w. do 1935, polski architekt.
Nestler to rodzina budowniczych i architektów (ojca, synów i wnuków) w Łodzi.
Nie znamy szczegółów wykształcenia Karola Roberta Nestlera („ojca”), w młodości ponoć przebywał w Ameryce, ale wrócił do Niemiec i od 1841 pracował jako majster budowlany.
Praca w Łodzi
[edytuj | edytuj kod]W 1859 przybył do Łodzi i tu otrzymał pod budowę domu plac nr 1337 oraz sąsiedni nr 1336 na skład drewna. W 1859 rozpoczął prace jako rzemieślnik budowlany. W latach 1860–1861 budował pierwszy murowany kościół katolicki pw. św. Jakuba, później Podwyższenia Świętego Krzyża, przy ul. Dzikiej (Mikołajewskiej, obecnie ul. H. Sienkiewicza) według projektu F. Tournelle'a, a jego brat Wilhelm, określany jako technik nadzorował budowę. W 1864 został zapisany w Księgach Ludności Stałej miasta Łodzi jako jedyny architekt mieszkający w Łodzi we własnym domu przy Przejazd (obecnie ul. J. Tuwima) 15 (na posesji, którą później kupił budowniczy Otto Gehlig). W latach 1864–1868 był starszym cechu murarzy (z tej rodziny kolejnym starszym cechu w latach 1873–1878 był brat Wilhelm).
Wybudował jeszcze inne obiekty sakralne różnych wyznań:
- w latach 1880–1864 prawosławną cerkiew pw. św. Aleksandra Newskiego według projektu Hilarego Majewskiego,
- w latach 1880–1884 kościół ewangelicki pw. św. Jana Ewangelisty (obecnie katolicki oo. jezuitów) według planów L. Schreibera przy ul. Dzikiej (obecnie ul. H. Sienkiewicza), a w 1885 zbudował obok dom parafialny według projektu H. Majewskiego,
- w latach 1894–1896 cerkiew garnizonową pw. św. Aleksego przy ul. Ekaterynburskiej – według projektu F. Chełmińskiego – obecnie katolicki kościół garnizonowy pw. św. Jerzego przy ul. św. Jerzego.
W 1897 (1899?) został współwłaścicielem firmy – wraz z synem, też Karolem Robertem. Karol Robert „syn” naukę rzemiosła rozpoczął w 1888 u swojego mistrza H. Ferrenbacha, egzamin czeladniczy zdał 7 marca 1891, a mistrzowski 24 kwietnia 1896. Był współwłaścicielem firmy H. Ferrenbacha istniejącej od 1889 we własnym domu przy Podleśnej (obecnie ul. M. Curie-Skłodowskiej) 17.
Firma budowlana „Nestler-Ferrenbach” prezentowała swoje prace na Wystawie Artystów Łódzkich w 1903. W XIX w. i na początku XX w. wybudowała wiele ważnych gmachów w mieście, była aktywna również w latach międzywojennych, gdy mieściła się przy ul. Karolewskiej 41. Do ważniejszych obiektów wybudowanych przez firmę w latach 1902–1910 zalicza się m.in.:
- kościół katolicki pw. św. Wojciecha w Chojnach Starych (1902), według projektu J.P. Dziekońskiego – obecnie w granicach miasta, przy ul. Rzgowskiej i ul. św. Wojciecha,
- gmach Szkoły Przemysłowej przy ul. Pańskiej (obecnie ulica S. Żeromskiego 115), 1900–1902 – według projektu Piotra Brukalskiego,
- urządzenie wnętrz kawiarni „Bristol” w Grand Hotelu, 1903 – według projektu Gustawa Landau-Gutentegera,
- kościół katolicki św. Anny na Zarzewie, 1904–1905 – według projektu P. Riebensahma przy udziale H. Ferrenbacha;
- szpital dziecięcy Anny Marii (1904–1905) przy ul. Rokicińskiej według projektu P. Riebensahma, (obecnie szpital dziecięcy im. Janusza Korczaka przy al. J. Piłsudskiego),
- także przebudowę według projektu Mariana Lalewicza w 1930 pałacu Hertzów (Poznańskich) przy al. T. Kościuszki 4 na Izbę Przemysłowo-Handlową.
W latach 1923–1937 przy ul. Karolewskiej 41 nadal działało „Przedsiębiorstwo budowlane Nestler i Ferrenbach – właściciel Robert Nestler i S-ka”, a od 1938 kierowali nim wnukowie: Karol Robert Nestler i Hans Robert Nestler, a Karol Gustaw Nestler był prokurentem. Wykonywali różne prace budowlane i ciesielskie, zatrudniali 150 robotników i 5 techników. Zakład rozpościerał się na terenie 1,38 ha. Nie ma żadnych wiadomości o istnieniu firmy podczas II wojny światowej i po wojnie.
Pochowany na Starym Cmentarzu w Łodzi przy ul. Ogrodowej w części ewangelickiej.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Strzałkowski Jacek: Architekci i budowniczowie w Łodzi do 1944 roku. Łódź: Jacek Strzałkowski, 1997. ISBN 83-906647-4-7.
- Stefański Krzysztof: Ludzie, którzy zbudowali Łódź. Leksykon architektów i budowniczych miasta (do 1939 roku). Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy Michał Koliński, 2009. ISBN 978-83-61253-44-0
- Stefański Krzysztof: Stary Cmentarz Ewangelicko-Augsburski w Łodzi. Łódź: Ewangelickie Wydawnictwo św. Mateusza, 1992.