Przejdź do zawartości

Selenipedium

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Selenipedium
Ilustracja
S. chica
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

szparagowce

Rodzina

storczykowate

Podrodzina

obuwikowe

Rodzaj

Selenipedium

Nazwa systematyczna
Selenipedium Rchb.f.
Xenia Orch. 1: 3. 1 Apr 1854; Bonplandia 2: 116. 1 Mai 1854[3]
Typ nomenklatoryczny

S. chica Rchb.f.[3]

Synonimy

Apedium Chiron, Sambin & Braem
Selenipedilum Pfitzer[4]

Zasięg
Mapa zasięgu

Selenipediumrodzaj roślin z rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Liczy około 10 gatunków[5][6] występujących w strefie tropikalnej Ameryki Południowej (jeden gatunek sięga na północy do Panamy[7]). Owoce dwóch gatunków – Selenipedium chica i S. isabelianum zbierane były jako namiastka wanilii[8]. Rośliny z tego rodzaju bardzo rzadko spotykane są w uprawie[9].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Kwiat S. palmifolium
Pokrój
Storczyki o długiej, ulistnionej, czasem rozgałęzionej łodydze[7].
Liście
Liczne, fałdowane, wyrastają w dwóch naprzeciwległych rzędach[7].
Kwiaty
Wyrastają w wielokwiatowym kwiatostanie szczytowym, jednak w czasie kwitnienia rozwijają się kolejno, tak że poszczególne kwiaty rozwijają się pojedynczo. Wsparte są okazałymi przysadkami. Górny listek zewnętrznego okółka jest wolny i wznosi się nad warżką. Dwa pozostałe listki okółka zewnętrznego są zrośnięte i znajdują się za warżką, która jest workowato rozdęta z brzegami zagiętymi do wnętrza. Boczne dwa listki okółka wewnętrznego są wąskie, odchylone na bok lub opadają. Prętosłup jest krótki, zwieńczony jest tarczowatym prątniczkiem, za którym znajdują się po bokach dwa płodne pręciki (kwiat diandryczny). Kopulaste znamię znajduje się na szczycie kolumny. Zalążnia jest trójkomorowa[7].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG III z 2009)

Jeden z pięciu rodzajów podrodziny obuwikowych (Cypripedioideae) stanowiącej grupę siostrzaną dla kladu obejmującego storczykowe (Orchidoideae) i epidendronowe (Epidendroideae) w obrębie storczykowatych (Orchidaceae), będących kladem bazalnym w rzędzie szparagowców (Asparagales) w obrębie jednoliściennych[2][10][11]. Dawniej do tego rodzaju zaliczano szereg gatunków wyodrębnionych później do rodzaju fragmipedium (Phragmipedium)[9].

Wykaz gatunków[5][6]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2023-04-21] (ang.).
  2. a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2023-04-21] (ang.).
  3. a b Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2012-07-20]. (ang.).
  4. Selenipedium. Tropicos.org. [dostęp 2023-04-21].
  5. a b Selenipedium. [w:] Plants of the World online [on-line]. Kew Royal Botanic Gardens. [dostęp 2023-04-21].
  6. a b Selenipedium. [w:] The World Checklist of Vascular Plants [on-line]. Catalogue of Life Checklist. [dostęp 2023-04-21].
  7. a b c d Robert L. Dressler: Field Guide to the Orchids of Costa Rica and Panama. Cornell University Press, 1993, s. 318. ISBN 0-8014-8139-2.
  8. Rośliny kwiatowe. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 406–409, seria: Wielka Encyklopedia Przyrody. ISBN 83-7079-779-2.
  9. a b Stuart Max Walters: The European Garden Flora: Monocotyledons (Part II). Cambridge University Press, 1984, s. 152. ISBN 978-0-521-25864-7.
  10. Mark W. Chase, Kenneth M. Cameron, John V. Freudenstein, Alec M. Pridgeon i inni. An updated classification of Orchidaceae. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 177, s. 151–174, 1 luty 2015. Linnean Society of London. DOI: 10.1111/BOJ.12234. (ang.). 
  11. Selenipedium. National Center for Biotechnology Information. [dostęp 2023-04-21].