Przejdź do zawartości

Smuklik

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Smuklik
Halictus[1]
Latreille, 1804
Ilustracja
Samiec Halictus tetrazonianellus
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

błonkoskrzydłe

Podrząd

trzonkówki

Infrarząd

żądłówki

Nadrodzina

pszczoły

(bez rangi) pszczołokształtne
Rodzina

smuklikowate

Podrodzina

smuklikowate właściwe

Plemię

Halictini

Podplemię

Halictina

Rodzaj

Halictus

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Samiec Halictus brunnescens
Samiec smuklika wielkiego (Halictus quadricinctus)
Halictus ligatus
Smuklik rdzawonogi (Halictus rubicundus)
Smuklik szerokopasy (Halictus scabiosae) u wylotu gniazda
Samica Halictus tumulorum
Smuklik sześciopasy (Halictus sexcinctus)
Halictus confusus
Samica smuklika złotawego (Halictus subauratus)
Halictus resurgens

Smuklik[2][3][4] (Halictus) – rodzaj pszczół z rodziny smuklikowatych, podrodziny smuklików właściwych i plemienia Halictini.

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Pszczoły te mogą mieć ubarwienie oskórka od matowo czarnego po metalicznie zielonkawe, niebieskawe lub miedziane. Samice mają wargę górną o wierzchołku wydłużonym w silny wyrostek otoczony grubymi szczecinkami i zaopatrzony w silny kil po stronie grzbietowej. Nadustek samic prawie wszystkich gatunków ma krawędź ścięcia, odsiebnie od fimbrii przedwierzchołkowej, przedłużoną ku dołowi po każdej stronie wargi górnej w mały, dość ostry i niepunktowany wyrostek. Takiego wyrostka brak tylko u drobnych gatunków azjatyckich z podrodzaju Vestitohalictus. Tułów cechuje się wyraźnymi, skierowanymi silnie ku dołowi rowkami episternalnymi, sięgającymi za poziom rowków skrobalnych. Użyłkowanie skrzydła charakteryzuje się spiczastym lub drobno ściętym wierzchołkiem komórki marginalnej, żyłkami poprzecznymi w odsiebnej części skrzydła tak mocnymi jak pierwsza żyłka submarginalna oraz silnie zakrzywioną, zwłaszcza w pobliżu nasadowego lub szczytowego końca żyłką bazalną. Samice mają dobrze rozwinięte skopy na udach i krętarzach oraz penicilusy na tylnych nadstopiach. Metasoma ma na tegitach wierzchołkowe przepaski owłosienia, a niekiedy także przepaski nasadowe, a w podrodzaju Vestitohalictus nawet całe odsłonięte powierzchnie tergitów mogą być owłosione. U samic fimbria przedpygidialna na piątym tergicie podzielona jest pośrodku podłużnym, trójkątnym obszarem delikatnie i krótko owłosionego lub nagiego oskórka. U samców czwarty sternit pozbawiony jest grubych szczecinek wierzchołkowych, a zwykle także innych modyfikacji. Ósmy sternit u samców zwykle ma dysk znacznie szerzy niż dłuższy. Narządy rozrodcze samców mają wewnętrzny wyrostek nasadowy walwy prącia niewyraźny, smukły i u szczytu zaokrąglony, a brzuszny gonostylus skierowany dowierzchołkowo albo zupełnie nieobecny[5].

Biologia i ekologia

[edytuj | edytuj kod]

Smukliki gniazdują głównie w glebie[5]. Wybierają tereny niezarośnięte roślinnością. Niektóre gatunki tworzą duże agregacje gniazdowe[4]. U większości gatunków budowa gniazda jest prosta, ale u niektórych komórki lęgowe zebrane są w grona lub otoczone pustą przestrzenią (umieszczone w komorze), jak np. u smuklika wielkiego (Halictus quadricinctus)[4][5].

Wśród pszczół tych spotyka się zarówno samotnictwo, jak i szerokie spektrum zachowań społecznych, od subsocjalnych po eusocjalne[6][4]. U gatunków eusocjalnych rodzina może zawierać od dwóch do kilkuset osobników[6]. W najbardziej zaawansowanych systemach występują kasty królowych i robotnic[7]. W systemach bardziej prymitywnych nie występuje trwały podział obowiązków, a np. u Halictus ligatus hierarchia w rodzinie ustalana jest z użyciem zachowań agresywnych[8]. Niektóre gatunki potrafią być społeczne lub samotne w zależności od warunków[7]. Różnorodnością zachowań wykazuje się np. smuklik sześciopasy: w Europie Środkowej tworzy agregacje samotnic, podczas gdy w południowej Grecji tworzyć może stadne kolonie lub właściwe społeczności z podziałem na królowe i robotnice[9].

Wszystkie gatunki wydające są polilektyczne[4][5]. Wiele z nich zapyla rośliny uprawne[4].

Rozprzestrzenienie

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj kosmopolityczny[5][4], najliczniej reprezentowany w rejonie śródziemnomorskim i Azji Środkowej. W Europie stwierdzono 55 gatunków, z których 12 występuje w Polsce (licząc włącznie z podrodzajem Seladonia; zobacz też: smuklikowate Polski)[4].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Systematyka rodzaju jest różnie ujmowana. Np. J. Piesienko traktuje zieleniczkę (Seladonia) i Vestitohalictus jako odrębne rodzaje, podczas gdy C.D. Michener jako podrodzaje w rodzaju Halictus[4][5]. Ten ostatni w Bees of the World z 2010 wyróżnia w obrębie rodzaju smuklik następujące podrodzaje[5]:

Według ITIS do rodzaju tego należą następujące gatunki[1]:

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Halictus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ Flaga, Stanislaw, 1998: Bees in Poland. Biuletyn Informacyjny Instytut Zootechniki. 36(2): 47-58. Data dostępu: 2015-02-13.
  3. ↑ Andrzej Ruszkowski. Nazewnictwo polskie pszczół (Apoidea, Hymenoptera). „Pszczelnicze Zeszyty Naukowe”, s. 217-223, 1993. 
  4. ↑ a b c d e f g h i Yury A. Pesenko, Józef Banaszak, Tomasz Cierzniak: Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XXVI Błonkówki – Hymenoptera. Zeszyt 68b. Pszczołowate – Apidae. Podrodzina: smuklikowate – Halictinae. Toruń: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 2002.
  5. ↑ a b c d e f g Charles Duncan Michener: The Bees of the World. Baltimore, London: Johns Hopkins University Press, 2000.
  6. ↑ a b Józef Banaszak: Rząd: błonkówki – Hymenoptera. W: Zoologia t. 2 Stawonogi cz. 2 Tchawkodyszne. Czesław Błaszak (red.). Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, s. 321-346.
  7. ↑ a b Gretchen LeBuhn, Noel Badges Pugh: Field Guide to the Common Bees of California: Including Bees of the Western. Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press, 2013, s. 66, seria: California Natural History Guides.
  8. ↑ N. Pabalan, K.G. Davey, L. Packer. Escalation of Aggressive Interactions During Staged Encounters in Halictus ligatus Say (Hymenoptera: Halictidae), with a Comparison of Circle Tube Behaviors with Other Halictine Species. „Journal of Insect Behavior”. 13 (5), s. 627–650, 2000. 
  9. ↑ M.H. Richards. Variable worker behaviour in the weakly eusocial sweat bee, Halictus sexcinctus Fabricius. „Insectes Sociaux”. 50 (4), s. 361–364, 2003. DOI: 10.1007/s00040-003-0691-3. 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Smuklik&oldid=74027389”