Sprzątacz

Sprzątacz (zamiatacz ulic) w Paryżu (1914 r.)

Sprzątacz (r. ż. sprzątaczka) – osoba zajmująca się zawodowo sprzątaniem, czyli utrzymaniem czystości i porządku w wybranych miejscach (przykładowo w biurach, hotelach, placówkach handlowych, obiektach przemysłowych, domach prywatnych itp.).

Klasyfikacja zawodu

W rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz.U. z 2018 r. poz. 227) zawód ten jest klasyfikowany kilkukrotnie w dziale 9. "Pracownicy wykonujący prace proste":

• 91. Pomoce domowe i sprzątaczki
  • 911. Pomoce i sprzątaczki domowe, biurowe, hotelowe
    • 9111. Pomoce domowe i sprzątaczki
      • 911102. Sprzątaczka domowa
    • 9112. Pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i pokrewne
      • 911207. Sprzątaczka biurowa
      • 911208. Sprzątacz pojazdów
      • 911290. Pozostałe pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i podobne

Ponadto:

• osoba sprzątająca w szpitalach to salowa lub salowy (nr 911206),
• osoba sprzątająca w pokojach hotelowych to pokojowa lub pokojowy (nr 911203),
• osoba odpowiedzialna za czystość w toalecie to szaleciarka lub szaleciarz (nr 962904),
• osoba zajmująca się oczyszczaniem na zewnątrz budynków to robotnik placowy (nr 961302) lub zamiatacz (nr 961303), zaś oczyszczający kanalizację to kanalarz (nr 931204).

• 
  Sprzątacz wykorzystujący mechaniczną zamiatarkę do sprzątania ulicy
• 
  Sprzątacz odgarniający śnieg z chodników
• 
  Sprzątacz czyszczący sadzawkę
• 
  Sprzątacz czyszczący podłogę w łazience
• 
  Sprzątanie opadłych liści
• 
  Sprzątacze myjący okna

Zawód sprzątacza w kulturze

Sprzątacz na obrazie Little Street Sweeper Johna George Browna (XIX w.)

W polskiej kinematografii zapisało się kilka słynnych kreacji sprzątaczek:

• sprzątaczki w kultowej polskiej komedii Co mi zrobisz jak mnie złapiesz,
• sprzątaczka w klubie sportowym "Tęcza" grana w filmie Miś przez Hannę Skarżankę,
• w tej samej roli w filmie Ryś plejada gwiazd polskiego filmu: Grażyna Szapołowska, Joanna Żółkowska, Krystyna Janda, Dorota Stalińska, Anna Majcher i Beata Tyszkiewicz.

Tytuł Une femme de ménage czyli Sprzątaczka nosi francuski film w reż. Claude'a Berri z 2002 r. Główne postacie sprzątaczek lub sprzątaczy można znaleźć również w innych filmach:

• Good Will Hunting (1997, reż. Gus Van Sant),
• Joe Dirt (2001, reż. Dennie Gordon),
• My Life Without Me (2003, reż. Isabel Coixet),
• Vera Drake (2004, reż. Mike Leigh),
• Volver (2006, reż. Pedro Almodóvar),
• La Sconosciuta (2006, reż. Giuseppe Tornatore).

Wokół postaci sprzątaczki osnute bywają również fabuły utworów literackich:

• Jonathan Carroll Ale karuzela! w: Czarny koktail i inne opowiadania, Dom Wydawniczy REBIS, Warszawa 1998, ISBN 83-7120-681-X,
• Barbara Ehrenreich Za grosze. Pracować i (nie) przeżyć, Wydawnictwa W.A.B., Warszawa 2006, ISBN 83-7414-209-X,
• Mary Gaitskill Veronica, Dom Wydawniczy REBIS, Warszawa 2006, ISBN 83-7301-879-4.

Znani sprzątacze

W 2007 r. Piotr Turbak, 33-letni Polak-sprzątacz pracujący w Swansea w Wielkiej Brytanii uzyskał tytuł "World Champion Cleaner", czyli "Mistrza Świata w Sprzątaniu". Tytuł ten został mu przyznany na ISS World Cup w Stambule przez ISS Facility Services i menadżerów tej firmy w Wielkiej Brytanii za jego ciężką pracę.

W czerwcu 2007 r. polska i brytyjska prasa ekscytowała się przypadkiem "odkrycia młodego talentu" – polskiego sprzątacza na Uniwersytecie w Glasgow, który okazał się być wirtuozem fortepianu. Był nim 28-letni Aleksander Kudajczyk z Katowic, który podobnie jak setki tysięcy rodaków, przyjechał do Wielkiej Brytanii w poszukiwaniu szansy życiowej i dobrze płatnej pracy. W Szkocji od sześciu miesięcy zarabiał sprzątając uniwersytecki wydział prawa. Jego talent odkryto przypadkiem, gdy po pracy ćwiczył grę na instrumencie w kaplicy.

W marcu 2007 r. modelka Naomi Campbell została skazana przez sąd na karę 5 dni prac publicznych. Wykonywała ją pracując jako sprzątaczka – myjąc podłogi w jednym z budynków publicznych w Nowym Jorku. Była to kara za zachowanie modelki sprzed roku, gdy rzuciła telefonem komórkowym w sprzątaczkę (kobieta trafiła do szpitala, gdzie założono jej cztery szwy).

Pracę przy sprzątaniu wykonywali przez pewien czas znani ludzie:

• Krystyna Skarbek, agentka brytyjskiej tajnej służby SOE, po demobilizacji pracowała jako sprzątaczka, telefonistka i sprzedawczyni u Harrodsa,
• muzyk Kurt Cobain w młodości przez kilka lat wykonywał tę pracę po wyrzuceniu go z domu przez matkę,
• haker Kevin Mitnick pracował jako sprzątacz w biurach i, jak sam przyznawał, z pozostawionych tam przy komputerach haseł robił niezły użytek,
• koszykarz Dennis Rodman jako nastolatek zarabiał sprzątając na lotnisku (przy okazji trudniąc się też drobnymi kradzieżami),
• wokalista Jon Anderson w lipcu 1968 r. pracował jako sprzątacz w londyńskim klubie "La Chasse", dzięki czemu poznał gitarzystę Chrisa Squire, z którym jeszcze tego samego miesiąca założył legendarną grupę rockową Yes,
• podróżniczka Beata Pawlikowska zbierała fundusze na swoją pierwszą podróż dookoła świata zarabiając m.in. jako sprzątaczka i kelnerka w Londynie.

Syndrom sprzątaczki

Pojęcie "syndrom sprzątaczki" (ang. cleaner syndrome) funkcjonuje wśród informatyków i oznacza poważną awarię sieci komputerowej lub serwera firmowego, która powstała w banalny sposób, np. przez odłączenie jakiegoś kabla przez osobę postronną lub przez sprzątaczkę podczas sprzątania. W szerszym zakresie pojęcie to oznacza ogromne koszty poniesione z błahego powodu. Możliwość zaistnienia takiego problemu powinno się brać pod uwagę przy projektowaniu urządzeń i systemów zabezpieczeń.

Zobacz też

• pokojówka
• służący

Linki zewnętrzne

• Międzynarodowa karta charakterystyki zagrożeń zawodowych dla zawodu sprzątacz obiektów przemysłowych