Stuartowie
.svg)
| |
| Kraj |
Królestwo Szkocji, Królestwo Anglii, Królestwo Irlandii, Królestwo Francji (tytularnie), Królestwo Wielkiej Brytanii |
|---|---|
| Tytuły | |
| Założyciel | |
| Ostatni przedstawiciel | |
| Rok założenia |
1371 |
| Rok rozwiązania |
1807 |
| Pochodzenie etniczne |
szkocka, angielska |
Królewski dom Stuartów .jpg) .jpg) .jpg) Jakub I Karol I Karol II    Jakub II Maria II Anna | |
| Poprzedzeni przez | Dynastię Tudorów |
|---|---|
| Zastąpieni przez | Dynastia hanowerska |
Stewart lub Stuart – dynastia władców Szkocji od 1371 r., potem także Anglii od 1603 r.
Dzieje
[edytuj | edytuj kod]Linia królewska
[edytuj | edytuj kod]Pierwszym królem Szkocji z tego rodu był Robert II, który zasiadł na tronie w 1371 r. Był synem Waltera, szóstego dziedzicznego Wielkiego Stewarda Szkocji i Marjorie, siostry króla Dawida II, ostatniego z dynastii Bruce. Od nazwy urzędu pełnionego przez jego przodków przyjęła się nazwa dynastii (w wersji angielskiej Stuart). Główna linia męska dynastii wygasła na Jakubie V w 1542 r. Dziedziczką tronu została jego córka Maria (zm. 1587 r.). Panowała do 1567 r. Została pozbawiona tronu na rzecz swego syna – Jakuba VI (zm. 1625 r.). Jego ojcem był Henryk Stuart, lord Darnley (zm. 1567 r.), książę Albany z młodszej linii dynastii Stuart.
Jakub VI w 1603 r. przejął po śmierci Elżbiety I tron Anglii jako Jakub I. W 1649 r. dynastia utraciła wskutek rewolucji tron Anglii, a króla Karola I ścięto. W 1651 Cromwell wygnał Stuartów także ze Szkocji. Karol II wrócił do Wielkiej Brytanii w 1660 r. W 1689 r. jego brat Jakub II (VII Szkocki) został zdetronizowany w wyniku tzw. „chwalebnej rewolucji”. Koronę przekazano linii żeńskiej (królowa Maria II). Ostatnią panującą władczynią z rodu Stuartów była do 1714 jej siostra Anna. Genealogia rodu Stuartów została szczegółowo przedstawiona w artykule: Drzewo genealogiczne Stuartów
Linia królewska Stuartów wygasła na Henryku Benedykcie, kardynale Yorku w 1807 r. Przez swą matkę, Marię Klementynę, był prawnukiem polskiego króla Jana III Sobieskiego. Linia naturalna pochodząca od Jakuba II wygasła po mieczu w r. 1953 ze śmiercią Jakuba Marii Karola Fitz-James Stuarta, księcia Alba, wnuka siostry cesarzowej francuskiej Eugenii.
Linie boczne
[edytuj | edytuj kod]Od naturalnego potomstwa króla Karola II wywodzą się liczne angielskie rody arystokratyczne:
- książęta Buccleuch (z tej rodziny pochodziła Alicja żona Diuka Gloucesteru, wuja królowej Elżbiety II),
- książęta Cleveland (wygaśli w 1774 r.),
- książęta Grafton, Northumberland (wygaśli w 1716 r.),
- of St. Albans,
- książęta Richmond,
Od naturalnego syna króla Jakuba II i VII wywodzi się rodzina Fitzjames Stuart:
- książęta de Alba, de Berwick, de Liria y Jerica,
- hrabiowie de Baños i de Teba,
- książęta de Peñaranda, Berwick i hrabiowie de Montijo.
Przedstawicielką tej rodziny była m.in. Cayetana Fitz-James Stuart – zwana najbardziej utytułowaną kobietą świata.
Genealogia Stuartów
[edytuj | edytuj kod]Królowie Szkocji
[edytuj | edytuj kod]Robert II Stewart (2 marca 1316 – 19 kwietnia 1390) król Szkocji x Elżbieta Mure │ ├─>Robert III Stewart (zm. 1406) król Szkocji │ x Annabella Drummond │ │ │ ├─>Dawid Stewart (ur. 1378, zm. 1402) │ │ x Marjorie Douglasa (zm. 1421) │ │ │ ├─>Jakub I Stewart (10 grudnia 1394 – 21 lutego 1437) król Szkocji │ │ x Joanna Beaufort (ok. 1404 – 15 lipca 1445) │ │ │ │ │ ├─>Małgorzata Stewart (ok. 25 grudnia 1424 – 16 sierpnia 1445) │ │ │ x Ludwik XI król Francji │ │ │ │ │ ├─>Izabela Stewart (1425/1427 – 1494) │ │ │ x Franciszek I Bretoński książę Bretanii │ │ │ │ │ ├─>Eleonora Stewart (26 października 1427 – 20 listopada 1480) │ │ │ x Zygmunt Habsburg │ │ │ │ │ ├─>Maria Stewart (1428 – 20 marca 1465) │ │ │ x Wolfart van Borsselen, hrabia Grandpre │ │ │ │ │ ├─>Joanna Stewart (ok. 1428 – po 16 października 1486) │ │ │ x James Douglas, 1. hrabia Morton │ │ │ │ │ ├─>Aleksander Stewart (16 października 1430 – 1430), książę Rothesay │ │ │ │ │ ├─>Jakub II Stewart (16 października 1430 – 3 sierpnia 1460), król Szkocji │ │ │ x Maria z Gueldres │ │ │ │ │ │ │ ├─>syn (ur. i zm. 19 maja 1450) │ │ │ │ │ │ │ ├─>Jakub III Stewart (1451/1452-1488), króla Szkocji │ │ │ │ x Małgorzata Duńska (23 czerwca 1456 – przed 14 lipca 1486) │ │ │ │ │ │ │ │ │ ├─>Jakub IV Stewart (1473-1513), król Szkocji │ │ │ │ │ xMałgorzata Tudor (30 listopada 1489 – 15 października 1541 ) │ │ │ │ │ │ │ │ │ │ │ ├─>Jakub V Stewart (1512 – 14 grudnia 1542), król Szkocji │ │ │ │ │ │ x Maria de Guise (22 listopada 1515 – 11 czerwca 1560) │ │ │ │ │ │ │ │ │ │ │ │ │ ├─>Jakub Stewart (1540–1541), książę Rothesay │ │ │ │ │ │ │ │ │ │ │ │ │ ├─>Robert Stewart (ur. i zm. kwiecień 1541), książę Albany │ │ │ │ │ │ │ │ │ │ │ │ │ └─>Maria I Stuart (1542-1587), królowa Szkotów │ │ │ │ │ │ x Franciszek II Walezjusz (19 stycznia 1544 – 5 grudnia 1560) │ │ │ │ │ │ x Henryk Stuart, lord Darnley (7 grudnia 1545 – 10 lutego 1567) │ │ │ │ │ │ │ │ │ │ │ │ │ └─>Królowie Anglii z dynastii Stuartów │ │ │ │ │ │ │ │ │ │ │ │ x James Hepburn, 4. hrabia Bothwell │ │ │ │ │ │ │ │ │ │ │ └─>Aleksander Stewart │ │ │ │ │ │ │ │ │ ├─>Jakub Stewart, (1476-1504), książę Ross, arcybiskup Saint Andrews │ │ │ │ │ │ │ │ │ └─>Jan Stewart (1479-1503). hrabia Mar │ │ │ │ │ │ │ ├─>Aleksander Stewart, 1. książę Albany (ok. 1454-1485), │ │ │ │ │ │ │ ├─>Dawid Stewart, hrabia Moray (ok. 1456-1457), │ │ │ │ │ │ │ ├─>Jan Stewart, 1. hrabia Mar i Garioch (ok. 1459-1479), │ │ │ │ │ │ │ ├─>Małgorzata Szkocka │ │ │ │ x William Crichton, 3 pan Crichton w Auchingoul │ │ │ │ │ │ │ └─>Maria Szkocka (zm. 1488), │ │ │ x Tomasz Boyd, 1. hrabia Arran │ │ │ x Jakub Hamilton, 1. hrabia Hamilton │ │ │ │ │ └─>Annabella Stewart (ok. 1433 – po 1471) │ │ x Ludwik Sabaudzki, hrabia Genewy │ │ x George Gordon, 2. hrabia Huntly │ │ │ ├─>Robert Stewart (zm. młodo); │ │ │ ├─>Małgorzata Stewart - zwana Lady of Galloway (zm. 1449/1456) │ │ x Archibald Douglasa, 4. hrabia Douglas (ur. 1370?, zm. 1424) │ │ │ ├─>Maria Stewart (zm. ok. 1458) │ │ x Jerzy Douglas, 13. hrabia Angus (zm. 1402/1405) │ │ x Jakub Kennedy of Dunure (zm. 1408) │ │ x Wilhelm, 1. lorda Graham of Kincardine (zm. 1424) │ │ x Wilhelm Edmonstona of Duntreath │ │ │ ├─>Egidia Stewart (zm. niezamężnie); │ │ │ └─>Elżbieta Stewart (zm. przed 1411) │ x Jakuba Douglasa, 1. lord Dalkeith (zm. 1441) │ ├─>Alexander of Buchan (1343–1394), │ ├─>Margaret Stewart │ x Jan MacDonald, Lord Isles, │ ├─>Walter Stewart (zm. 1362) │ x Isabel Macduff, 9. hrabina Fife, │ ├─>Robert of Albany (1339–1420), │ ├─>Marjory Stewart │ x Jan Dunbar, 5. hrabia Moray │ x Alexander Keith │ ├─>Joanna Stewart │ x Sir Jan Keith │ x Sir Jana Lyon │ x Sir James Sandilands │ ├─>Isabel Stewart │ x Jamesa Douglasa, 2. hrabia Douglas │ x Dawid Edmondstone │ ├─>Katherine Stewart │ └─>Elizabeth Stewart x Thomas Hay, Lord Wysoki Konetabl Szkocji x Eufemia de Ross │ │ ├─>Dawid Stewart 1 hrabia Caithness (zm. przed 1389), │ ├─>Waltera Stewarta, 1 hrabia Atholl (zm. 1437), │ ├─>Margaret Stewart │ ├─>Elżbieta Stewart │ x Dawid Lindsay, 1 hrabia Crawford, │ └─>Egidia Stewart x William Douglas z Nithsdale
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Genealogia dynastii Stuartów w: M.Marek, Genealogy.Eu
- Genealogia rodziny Stuarts