Szablon:Dobry artykuł/archiwum/2009/08

Aktualnie na stronie głównej

Okręty podwodne typu Pisani – włoskie okręty podwodne z okresu dwudziestolecia międzywojennego oraz II wojny światowej. Jednostki wypierały 880 ton w położeniu nawodnym i 1058 ton pod wodą, a ich główną bronią było dziewięć torped kalibru 533 mm wystrzeliwanych z sześciu wewnętrznych wyrzutni. Jednostki rozwijały na powierzchni prędkość 15 węzłów, osiągając zasięg 4230 Mm przy prędkości 9,3 węzła. W latach 1925–1929 w stoczni Cantiere Navale Triestino w Monfalcone zbudowano cztery jednostki tego typu. Okręty weszły w skład włoskiej marynarki w 1929 roku. Pełniły służbę na Morzu Śródziemnym oraz Atlantyku, biorąc udział m.in. w wojnie domowej w Hiszpanii i kampanii śródziemnomorskiej. Z powodu zużycia trzy jednostki tego typu zostały w 1942 roku wycofane z czynnej służby i zostały złomowane w 1946 roku, a „Vettor Pisani” służył do końca wojny i został skreślony z listy floty w 1948 roku. Czytaj więcej…

Inne Dobre Artykuły • Jak pisać w stylu encyklopedycznym?

Archiwum ekspozycji dobrych artykułów

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Dobry Artykuł.

31 sierpnia

Jezioro Resko Przymorskie znajduje się we wschodniej części Wybrzeża Trzebiatowskiego, w północnej części woj. zachodniopomorskiego, na terenie powiatów kołobrzeskiego i gryfickiego. Cały obszar jeziora wraz z obrzeżem znajduje się w Trzebiatowsko-Kołobrzeskim Pasie Nadmorskim, będącym specjalnym obszarem ochrony siedlisk programu Natura 2000. Jest lęgowiskiem ptaków wodno-błotnych i ostoją dla wędrownych ptaków blaszkodziobych. Nad jeziorem zaobserwowano 13 gatunków lęgowych, w tym 4 zagrożone wyginięciem.

30 sierpnia

Po zaprezentowaniu przez Renault modelu R4 w 1961 Citroën musiał zareagować na potrzeby rynku, produkując auto nowocześniejsze i nieco większe niż przestarzały 2CV. Model Ami miał wypełniać lukę w ofercie firmy pomiędzy modelem 2CV a Citroënem DS. Pojazd został zaprojektowany przez Flaminio Bertoniego i był produkowany do roku 1978. Łącznie wyprodukowano 1 840 396 egzemplarzy modelu Ami.

29 sierpnia

Początkowo Histmag funkcjonował w formie miesięcznika internetowego, jako czasopismo poświęcone szerokiej tematyce historyczno-społeczno-kulturalnej. Obecnie stanowi serwis ściśle historyczny, skupiający się na popularyzacji wiedzy historycznej, publikacji artykułów naukowych i popularnonaukowych oraz integracji społeczności osób zainteresowanych tematyką historyczną.

28 sierpnia

W obrazie klinicznym nerwiakowłókniakowatości typu 1 (choroby von Recklinghausena) występują charakterystyczne zmiany skórne, oczne, różnego typu nowotwory, a także zmiany kostne. Spowodowana jest mutacją w genie NF1 kodującym neurofibrominę 1. Choroba ta jest nieuleczalna. W 1909 roku wysunięto hipotezę, że słynny "Człowiek słoń", czyli Joseph Merrick (1862–1890), cierpiał na szczególnie nasiloną postać tego schorzenia.

27 sierpnia

Jedynym żyjącym obecnie przedstawicielem grupy sfenodontów jest hatteria. Z tego powodu wzbudza ona zainteresowanie naukowców badających ewolucję jaszczurek i węży oraz rekonstruujących wygląd i zwyczaje najwcześniejszych diapsydów. Jej szkielet wykazuje wiele unikalnych cech, spośród których niektóre stanowią ewolucyjną pozostałość po rybach. Mimo iż hatterie bywają określane jako „żywe skamieniałości”, nowsze badania taksonomiczne i molekularne dowodzą, że gady te znacząco zmieniły się od ery mezozoicznej.

26 sierpnia

W nocy 28 marca 1942 roku miał miejsce atak brytyjskich sił specjalnych na niemiecką bazę morską we francuskim porcie Saint-Nazaire. Akcja, zwana rajdem na Saint-Nazaire, została przeprowadzona połączonymi siłami Royal Navy i komandosów British Army. Jej głównym celem był suchy dok – ówcześnie największy na świecie i jedyny na okupowanym atlantyckim wybrzeżu zdolny pomieścić niemiecki pancernik "Tirpitz".

25 sierpnia

Na ostatniej karcie Kroniki polskiej Anonima zwanego Gallem, należącej niegdyś do Jana Długosza, znalazł się anonimowy wiersz okolicznościowy. Został zapisany jednym ciągiem w dwóch kolumnach. Pieśń o zabiciu Andrzeja Tęczyńskiego upamiętnia zabójstwo starosty rabsztyńskiego Andrzeja Tęczyńskiego, dokonane przez mieszczan krakowskich 16 lipca 1461 roku. W swojej wymowie staje po stronie rodziny zabitego szlachcica i nawołuje do zemsty na mieszczanach. Pod względem artystycznym nie stanowi większej wartości, jednak ma wyjątkowe znaczenie jako literackie świadectwo wydarzenia historycznego.

24 sierpnia

Jezioro Resko Przymorskie znajduje się we wschodniej części Wybrzeża Trzebiatowskiego, w północnej części woj. zachodniopomorskiego, na terenie powiatów kołobrzeskiego i gryfickiego. Cały obszar jeziora wraz z obrzeżem znajduje się w Trzebiatowsko-Kołobrzeskim Pasie Nadmorskim, będącym specjalnym obszarem ochrony siedlisk programu Natura 2000. Jest lęgowiskiem ptaków wodno-błotnych i ostoją dla wędrownych ptaków blaszkodziobych. Nad jeziorem zaobserwowano 13 gatunków lęgowych, w tym 4 zagrożone wyginięciem.

23 sierpnia

Autorem pracy z 1910 roku, w której wprowadzono do psychiatrii termin triskaidekafobii, oznaczający lęk przed liczbą 13, był Isador Coriat. Ten psychiatra chętnie analizował postacie literackie: napisał studium postaci Lady Makbet ("rozpoznając" u niej histerię) i Shylocka, u którego stwierdził cechy osobowości analnej. Był jednym z pierwszych i najgorętszych zwolenników psychoanalizy w Stanach.

22 sierpnia

Jedyną czynną przedwojenną synagogą w Warszawie, która przetrwała II wojnę światową, jest synagoga im. Małżonków Nożyków w Warszawie. Urzęduje w niej naczelny rabin Polski Michael Schudrich. Nabożeństwa w niej odbywają się codziennie. W każde święto, podczas którego odmawia się izkor, cały czas rozbrzmiewają modlitwy – wedle życzenia fundatorów – wspominające zmarłych Rywkę i Zalmana Nożyków.

21 sierpnia

Swoją karierę Emile Heskey zaczynał w roku 1994 w Leicesterze City. Sześć lat później za kwotę 11 milionów funtów przeszedł do Liverpoolu. Klub ten zarazem pobił swój rekord w sumie wydanej za jednego gracza. W Liverpoolu Heskey zdobył wiele trofeów, między innymi Puchar Anglii w roku 2001. W roku 2004 został kupiony przez Birmingham City, dwa lata później przeszedł do Wigan Athletic, skąd w roku 2009 trafił do Aston Villi.

20 sierpnia

Jedynym żyjącym obecnie przedstawicielem grupy sfenodontów jest hatteria. Z tego powodu wzbudza ona zainteresowanie naukowców badających ewolucję jaszczurek i węży oraz rekonstruujących wygląd i zwyczaje najwcześniejszych diapsydów. Jej szkielet wykazuje wiele unikalnych cech, spośród których niektóre stanowią ewolucyjną pozostałość po rybach. Mimo iż hatterie bywają określane jako „żywe skamieniałości”, nowsze badania taksonomiczne i molekularne dowodzą, że gady te znacząco zmieniły się od ery mezozoicznej.

19 sierpnia

W nocy 28 marca 1942 roku miał miejsce atak brytyjskich sił specjalnych na niemiecką bazę morską we francuskim porcie Saint-Nazaire. Akcja, zwana rajdem na Saint-Nazaire, została przeprowadzona połączonymi siłami Royal Navy i komandosów British Army. Jej głównym celem był suchy dok – ówcześnie największy na świecie i jedyny na okupowanym atlantyckim wybrzeżu zdolny pomieścić niemiecki pancernik "Tirpitz".

18 sierpnia

Na ostatniej karcie Kroniki polskiej Anonima zwanego Gallem, należącej niegdyś do Jana Długosza, znalazł się anonimowy wiersz okolicznościowy. Został zapisany jednym ciągiem w dwóch kolumnach. Pieśń o zabiciu Andrzeja Tęczyńskiego upamiętnia zabójstwo starosty rabsztyńskiego Andrzeja Tęczyńskiego, dokonane przez mieszczan krakowskich 16 lipca 1461 roku. W swojej wymowie staje po stronie rodziny zabitego szlachcica i nawołuje do zemsty na mieszczanach. Pod względem artystycznym nie stanowi większej wartości, jednak ma wyjątkowe znaczenie jako literackie świadectwo wydarzenia historycznego.

17 sierpnia

W 1982 roku do produkcji wprowadzony został, jako następca modelu Porsche 924, sportowy samochód osobowy Porsche 944. Wprowadzenie go na rynek przyniosło w latach 80. firmie Porsche znaczący sukces. Samochód dostępny był w wersjach kabriolet oraz coupé, stosowano w nim także silniki turbodoładowane. Produkowano go w kilku różnych wariantach: 944, 944 S, 944 Turbo, 944 S2, oraz 944 Turbo S.

16 sierpnia

Dystonia Oppenheima, inaczej dystonia torsyjna typu 1, to rzadka, uwarunkowana genetycznie choroba układu pozapiramidowego, charakteryzująca się niezależnymi od woli, powtarzającymi się skurczami mięśni (ruchami dystonicznymi), początkowo dotyczącymi jednej kończyny, górnej albo dolnej, z czasem obejmującymi pozostałe kończyny i tułów. Spowodowana jest mutacjami genu DYT1. Genetyczne podłoże schorzenia jako pierwsi podejrzewali polscy neurolodzy Edward Flatau i Władysław Sterling.

15 sierpnia

Podczas eliminacji w kategorii wiekowej do lat 21 do Euro 2004 w meczu Irlandii z Albanią wystąpił Liam Miller, irlandzki piłkarz grający na pozycji środkowego pomocnika. Nie miał on prawa zagrać w tym spotkaniu z powodu otrzymania we wcześniejszych meczach dwóch żółtych kartek. Irlandzki Związek Piłki Nożnej przyznał się do błędu i przeprosił organizację UEFA. Irlandczycy wygrali z Albańczykami 2:1, jednak Albanii przyznano wygraną walkowerem 3:0.

14 sierpnia

Według niektórych rękopisów Powieści minionych lat, po pierwszej zwycięskiej wojnie Igora z Drewlanami w roku 914 książę kijowski przekazał prawo do pobieranych od nich podatków Sweneldowi. Po śmierci Igora pozostał wojewodą w służbie wdowy po księciu – Olgi i jej małoletniego syna Światosława. W początkach rządów Światosława był jednym z najważniejszych możnowładców ruskich, obok wychowawcy kniazia, Asmunda. Także w późniejszym okresie zachował mocną pozycję, choć jego rola w większości działań księcia jest nieznana.

13 sierpnia

Zabieg bronchoskopii najczęściej wykonuje się w celach diagnostycznych, głównie rozpoznania ewentualnego procesu nowotworowego, ale niekiedy również ze wskazań terapeutycznych (usunięcie ciała obcego, odessanie zalegającej wydzieliny). Polega on na endoskopowym badaniu dróg oddechowych, wykonywanym za pomocą bronchoskopu, specjalnego urządzenia wprowadzonego przez nos lub usta. Pierwszy opis bronchoskopii przeprowadził około 1897 roku wiedeński laryngolog Gustav Killian.

12 sierpnia

Autorem pracy z 1910 roku w której wprowadzono do psychiatrii termin triskaidekafobii, oznaczający lęk przed liczbą 13, był Isador Coriat. Ten psychiatra chętnie analizował postacie literackie: napisał studium postaci Lady Makbet ("rozpoznając" u niej histerię) i Shylocka, u którego stwierdził cechy osobowości analnej. Był jednym z pierwszych i najgorętszych zwolenników psychoanalizy w Stanach.

11 sierpnia

Jedyną czynną przedwojenną synagogą w Warszawie, która przetrwała II wojnę światową, jest synagoga im. Małżonków Nożyków w Warszawie. Urzęduje w niej naczelny rabin Polski Michael Schudrich. Nabożeństwa w niej odbywają się codziennie. W każde święto, podczas którego odmawia się izkor, cały czas rozbrzmiewają modlitwy – wedle życzenia fundatorów – wspominające zmarłych Rywkę i Zalmana Nożyków.

10 sierpnia

Termin alergii wprowadził wiedeński pediatra Clemens Peter von Pirquet w 1906 roku. Oznacza on patologiczną odpowiedź tkanek na alergen, polegającą na reakcji immunologicznej związanej z powstaniem swoistych przeciwciał, które po związaniu z antygenem doprowadzają do uwolnienia różnych substancji – mediatorów stanu zapalnego. Może się objawiać łagodnie, jak w przypadku kataru czy łzawienia, aż po zagrażający życiu wstrząs anafilaktyczny i śmierć.

9 sierpnia

Od 1997 na terenie Skandynawii organizowane są zawody w skokach narciarskich na wzór Turnieju Czterech Skoczni, rozgrywane w pierwszej połowie marca każdego roku. Konkursy zaliczane do Turnieju Nordyckiego odbywają się w Lahti, Kuopio, Lillehammer i Oslo. Zwycięzcą Turnieju Skandynawskiego – podobnie jak w Turnieju Czterech Skoczni – zostaje zawodnik, który zdobył największą liczbę punktów za skoki we wszystkich konkursach.

8 sierpnia

1 czerwca 2001 książę i następca tronu Nepalu, Dipendra, w czasie rodzinnego spotkania w pałacu królewskim, będąc pod wpływem używek, rozpoczął strzelaninę, w wyniku której śmierć poniósł jego ojciec, król Birendra, matka, brat, siostra oraz część dalszej rodziny. Powodem strzelaniny miały być sprawy matrymonialne księcia. Przebieg masakry w pałacu królewskim został odtworzony przez Wysoki Komitet ds. Incydentu w Pałacu Królewskim, powołany przez kolejnego króla – Gyanendrę.

7 sierpnia

Drożdże piekarnicze są organizmem jednokomórkowym występujący w swoim cyklu życiowym w postaci zarówno haploida jak i diploida. Koniugacja drożdży zachodzi tylko pomiędzy haploidami przeciwnych typów koniugacyjnych i prowadzi do powstania diploida. Jest to jeden z najprostszych typów rozdzielności płciowej. Koniugacja, której następstwem jest rekombinacja genetyczna towarzysząca podziałom diploida, ma zapewnić zmienność genetyczną w obrębie populacji.

6 sierpnia

Osobniki obojga płci wymarłego na początku XX wieku kurobroda różnodziobego nosiły czarne upierzenie z zielonym, metalicznym połyskiem i charakterystyczne koliste, jasnopomarańczowe korale u nasady dzioba. U obu płci dziób miał barwę kości słoniowej, szarą u nasady. Długie, niebieskoszare kończyny dolne (w tym stopy) kończyły się jasnobrązowymi pazurami. Gatunek ten charakteryzował się największą różnicą długości i kształtu dzioba wśród wszystkich ptaków. Charakterystyczne było to, że dłuższy dziób posiadała samica.

5 sierpnia

Synem Sławomira Łosowskiego, współżałożyciela grupy Kombi, jest Tomasz Łosowski, pseud. "Łosiu". Działalność artystyczną rozpoczął od występu wraz z grupą Kombi w 1991 roku. Na stałe współpracuje z basistą Wojtkiem Pilichowskim i gitarzystą Markiem Raduli, z którymi występuje pod nazwą ΠR2. Sporadycznie komponuje muzykę do spotów reklamowych i filmów. W 2004 roku nagrał debiutancki album pt. C.V.

4 sierpnia

Rodzice Bacarego Sagny, prawego obrońcy w Arsenalu Londyn, pochodzą z Senegalu, on sam urodził się we Francji. Swoją zawodową karierę piłkarską rozpoczynał we francuskim Auxerre, gdzie początkowo występował w drużynie rezerw. Następnie, w lipcu 2007 przeszedł do Arsenalu, gdzie gra do dzisiaj. Ma na swoim koncie 28 występów w reprezentacji Francji w kategorii do lat 21. W pierwszej reprezentacji zadebiutował 22 sierpnia 2007 roku.

3 sierpnia

Medyczny termin hiperteloryzmu oznacza zwiększenie ponad normę odległości między dwoma parzystymi narządami. W praktyce najczęściej używany jest w odniesieniu do hiperteloryzmu ocznego (hipertelorismus ocularis), czyli zwiększenia odległości między przyśrodkowymi ścianami oczodołów. Hiperteloryzm oczny może mieć różne nasilenie: uważa się, że o anomalii tej można mówić, gdy wymiar międzyźreniczy jest o 2 odchylenia standardowe większy niż przeciętna dla danej grupy etnicznej i wieku.

2 sierpnia

Każde stowarzyszenie życia apostolskiego w Kościele katolickim musi mieć własne konstytucje, kodeksy lub reguły, które w sposób zasadniczy będą określać cel i metody działania stowarzyszenia, jego organizację, sposób zarządzania, przyjmowania oraz formowania jego członków. Zatwierdzone dekretem erekcyjnym konstytucje wewnętrzne stowarzyszenia mogą być zmienione wyłącznie przez tego, kto dekret erekcyjny wydał. Jeżeli stowarzyszenie działa na prawie diecezjalnym, to biskup, który chce wprowadzić lub zatwierdzić zmiany w konstytucjach, musi konsultować się w tej sprawie ze Stolicą Apostolską.

1 sierpnia

Pomnik centralny na cmentarzu jenieckim w Leszkowie

Pod koniec sierpnia 1914 niemieckie władze wojskowe utworzyły w Pile wielki obóz dla jeńców wojennych z armii rosyjskiej. Później kierowano do niego także jeńców z armii innych państw ententy. Ze względu na ciężkie warunki bytowe żołnierze masowo umierali, szerzyły się także choroby zakaźne. W 1915 w pobliżu obozu władze wojskowe utworzyły duży cmentarz. Do likwidacji obozu w listopadzie 1918 na cmentarzu jenieckim w Pile-Leszkowie pochowano ponad 2600 jeńców.