Tętnica biodrowa zewnętrzna
Tętnica biodrowa zewnętrzna (łac. arteria iliaca externa) – w anatomii człowieka parzysta tętnica będąca jedną z gałęzi końcowych tętnicy biodrowej wspólnej. Jej gałęzie unaczyniają elementy przedniej ściany brzucha. Przedłużeniem tętnicy biodrowej zewnętrznej jest tętnica udowa, unaczyniająca kończynę dolną[1].
Przebieg
[edytuj | edytuj kod]Tętnica biodrowa zewnętrzna powstaje z rozdwojenia tętnicy biodrowej wspólnej. Jest jej przednio-boczną gałęzią końcową. Rozdwojenie tętnicy biodrowej wspólnej znajduje się na wysokości dolnego brzegu piątego kręgu lędźwiowego i nieco przyśrodkowo od linii stawowej krzyżowo-biodrowej, tj. około 4 cm bocznie od linii pośrodkowej. Tętnica kieruje się do przodu, ku dołowi i bocznie, zataczając łuk kierujący się wklęsłością przyśrodkowo i ku dołowi. U ludzi starszych może mieć przebieg wężowaty[2].
Tętnica biodrowa zewnętrzna zmienia nazwę i kończy się w rozstępie naczyń, gdzie leży bocznie od żyły biodrowej zewnętrznej, a od mięśnia lędźwiowego większego oddziela ją łuk biodrowo-łonowy. Jej bezpośrednim przedłużeniem, już w obrębie kończyny dolnej, jest tętnica udowa[3][4].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość tętnicy wynosi średnio 10–12 cm, a średnica około 1 cm[3].
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Powierzchnia przednia tętnicy biodrowej zewnętrznej przykryta jest otrzewną. Poprzez otrzewną, do prawej tętnicy przylega końcowy odcinek jelita krętego, czasami wyrostek robaczkowy; do lewej – okrężnica esowata. W tkance podotrzewnowej biegną narządy, które na swoim przebiegu krzyżują tętnicę. W odcinku początkowym (górnym) po stronie prawej jest to moczowód i (obustronnie) tętnica i żyła jajnikowa u kobiety. W odcinku końcowym (dolnym) tętnicę krzyżują: gałąź płciowa nerwu płciowo-udowego, nasieniowód u mężczyzny, a więzadło obłe macicy u kobiety. Niekiedy odcinek końcowy krzyżują również tętnica i żyła jądrowa u mężczyzny[3].
Przyśrodkowo do tętnicy biodrowej zewnętrznej leży towarzysząca jej żyła biodrowa zewnętrzna oraz regionalne węzły chłonne[3].
Bocznie i ku tyłowi tętnica sąsiaduje z mięśniem lędźwiowym większym i powięzią biodrową[3].
Gałęzie
[edytuj | edytuj kod]Tętnica biodrowa zewnętrzna oddaje liczne małe gałęzie do okolicznych węzłów chłonnych, do mięśnia lędźwiowego większego oraz do moczowodu. W pobliżu swojego końca oddaje również dwa większe naczynia: tętnicę nabrzuszną dolną oraz tętnicę okalającą biodro głęboką[3].
Unerwienie
[edytuj | edytuj kod]Początkowy odcinek tętnicy unerwiony jest przez gałązki od pnia współczulnego i nerwu podbrzusznego (podobnie jak tętnica biodrowa wspólna). Dalszy odcinek zaopatruje nerw płciowo-udowy[5].
Embriologia
[edytuj | edytuj kod]W trakcie angiogenezy okresu embrionalnego tętnica biodrowa zewnętrzna jest jednym z dwóch głównych naczyń (razem z tętnicą kulszową) dających początek sieci tętniczej kończyny dolnej. Dokonuje się to głównie przez rozgałęzienia tętnicy udowej będącej jej głównym przedłużeniem[6].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Bochenek i Reicher 2018 ↓, s. 314.
- ↑ Bochenek i Reicher 2018 ↓, s. 314–315.
- ↑ a b c d e f Bochenek i Reicher 2018 ↓, s. 315.
- ↑ Bochenek i Reicher 2018 ↓, s. 318.
- ↑ Adam Bochenek, Michał Reicher, Anatomia człowieka. Tom V. Układ nerwowy obwodowy. Układ nerwowy autonomiczny. Powłoka wspólna. Narządy zmysłów, wyd. VI, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2018, s. 150, ISBN 978-83-200-3258-1.
- ↑ Bochenek i Reicher 2018 ↓, s. 155.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Adam Bochenek, Michał Reicher, Anatomia człowieka. Tom III. Układ naczyniowy, wyd. IX, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2018, ISBN 978-83-200-3257-4.
