Telefusowie herbu Łabędź
Telefusowie[1] herbu Łabędź – polski ród szlachecki, wywodzący się z Podola.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Telefusowie herbu Łabędź wywodzą się ze Śląska, w pierwszej połowie XV w. osiedli na Podolu, gdzie otrzymali za pierwszych Jagiellonów znaczące majątki, m.in.: Czelejów, Dumanowo, Kumanowo[2][3], Łysiec. Telefusowie do drugiej połowy XVIII w., kiedy rodzina w męskiej linii wygasła, pisali się z Kumanowa[4]. Jak pisze Bartosz Paprocki: był to dom zacny i mężny[5]. Z czasem pełniąc służbę rycerską i koligacąc się ze znacznymi na wschodnich kresach rodami Rzeczypospolitej (m. in: Papieskimi herbu Gryf, Wilkowskimi herbu Pobóg, Zamojskimi herbu Jelita, Lanckorońskimi herbu Zadora, Ossolińskimi herbu Topór, Ponińskimi herbu Łodzia, Bydłowskimi herbu Topacz, Mrozowickimi herbu Prus III, Karśnickimi herbu Leliwa, Komorowskimi herbu Korczak i Stadnickimi herbu Szreniawa), zostali właścicielami licznych dóbr, poza Podolem, również w ziemi halickiej i województwie bełskim. M.in. dziedziczyli oraz dzierżyli królewszczyzny na: Przytuli i Okrasnej[6] w powiecie uszyckim, Brundzowie[7][8][9][10], Poteremce[11] Szczodrowej[12] i Susłowcach w powiecie latyczowskim, Kupinie z okolicznymi wsiami, Sokołówce Starej (w pow. uszyckim), Kujawach, Piasecznej, Czarnowodach nad Smotryczem, Łysowodach, Karabczyjówce, Gródku, Jaromirce, Horyńcu, Pniewie i Nadwornej oraz Puźnikach, Popławnikach, Przybyłowie i Borowiczynie vel Browiczynie[6] w ziemi halickiej. Od połowy XVII wieku byli właścicielami Horyńca w woj. bełskim, gdzie w 1748 r. lokowali miasto[13].
Telefusowie licznie posłowali na sejmy z woj. podolskiego.
Znani przedstawiciele
[edytuj | edytuj kod]- Jan Telefus (XVI w.) – piętnaście razy posłował na sejm, dla wielkich zasług udekorowany przez króla Zygmunta Augusta złotym łańcuchem
- Jan Telefus (ok. 1732-1767) – starosta kryniczański
- Jerzy de Lyssiecz Telefus (ok. 1485-po 1528) – urzędnik kamieniecki, nazwany przez króla Zygmunta Starego decurionus Camenecensis et veteranus miles noster
- Jerzy Telefus (ok. 1519-po 1582) – poborca podolski, podwojewodzi podolski
- Józef Dunin-Telefus (ok. 1732-1767) – chorążyc podolski, fundator miasta Horyniec
- Piotr Felicjan Telefus (1620-1706) – podczaszy halicki, rotmistrz królewski, deputat na Trybunał Koronny, poseł na sejmy
- Stanisław Piotr Telefus (1670-1748) – chorąży kamieniecki, stolnik kamieniecki, stolnik latyczowski, podczaszy trembowelski
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ też: Thelephus, Thalapus, Talapus
- ↑ Słownik geograficzny... błędnie określa tę miejscowość jako Kumaszów
- ↑ Przybyła ze Śląska rodzina Telefusów, za opuszczone tam dobra, otrzymała od króla Polski Władysława Jagiełły w 1416 r. na Podolu: Czelejów, Kumaszów i Łysiec w: Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. V, hasło: Łysiec 1.) miasteczko
- ↑ Bazy
- ↑ Bartosz Paprocki, Gniazdo Cnoty, Kraków, s. 809, 1578.
- ↑ a b Obecnie identyfikacja tego majątku jest niemożliwa
- ↑ Inne warianty nazwy: Bryndzyw, Bryndzów, Brindzów
- ↑ Król pozwala Stanisławowi M. Wadowskiemu, żołnierzowi królewskiemu oraz jego żonie Krystynie Występównej ustąpić z praw do wsi Wójtowce (SGKP, XIII, s. 768) czyli Bryndzyw (Bryndza) w starostwie latyczowskim na rzecz Sebastiana Dąbrowskiego w: Sumariusz Metryki Koronnej, Księga MK 188
- ↑ Źródła dziejowe, XIX, 248
- ↑ Encyklopedia staropolska: Bielecki_Jan [dostęp: 2019-05-14]
- ↑ Król pozwala Jerzemu Telefusowi scedować dożywocie na wsiach królewskich Lisiec, Poteremce i Domanów w województwie podolskim, powiecie kamienieckim, i sumy na nich zapisane na rzecz Krzysztofa Kłopockiego, harcerza królewskiego (stipatori nostro), otrzymującego dożywocie, mocą którego upada czwarta część sum zapisanych na tych wsiach w: Sumariusz metryki koronnej
- ↑ Obecnie nie istnieje, część Latyczowa na północ od miasta
- ↑ http://bazy.oss.wroc.pl/kzc/pobpdf.php?fond_5_d_2/rl_f5_d_2_rkps_1784.pdf [dostęp: 2019-07.10]
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Volumina Legum, tom II, s. 155-156, tom IV, s. 99-106, 229, 230-231, 235.
- Kasper Niesiecki, Herbarz Polski, t. IX, Lipsk 1842, s. 70-71.
- Kazimierz Pułaski, Kronika polskich rodów szlacheckich Podola, Wołynia i Ukrainy, T. I, 1911.
- Kazimierz Pułaski, Szkice i poszukiwania historyczne, seria trzecia, Kraków 1906.
- Roman Kaleta, Sensacje z dawnych lat, Warszawa 2009.
- Jarosław Stolicki, Egzulanci podolscy (1672-1699), znaczenie uchodźców z Podola w życiu politycznym Rzeczypospolitej, Kraków 1994.
- Andrzej Król, Reprezentacja sejmowa województwa bełskiego za panowania Jana Kazimierza Wazy [w:] Jednostka i Zbiorowość – relacje na przestrzeni dziejów, materiały ze studencko-doktoranckiej konferencji naukowej, Lublin 2015.
- Urzędnicy podolscy XIV-XVIII wieku. Spisy, oprac. Eugeniusz Janas, Witold Kłaczewski, Janusz Kurtyka, Anna Sochacka, Kórnik 1998, 124, 567, 872.
- Urzędnicy województwa ruskiego XIV-XVIII wieku. (Ziemie halicka, lwowska, przemyska, sanocka). Spisy, oprac. Kazimierz Przyboś, Wrocław-Warszawa 1987, 195a, 587.