Teresa Landy

Teresa Landy

Silvester, tl, Quidam, Piotr Szary

Data i miejsce urodzenia	23 września 1894 Warszawa
Data i miejsce śmierci	5 stycznia 1972 Laski
Zawód, zajęcie	siostra zakonna – franciszkanka, filozof, krytyk literacki
Odznaczenia

Teresa Landy, ps. Silvester, tl, Quidam, Piotr Szary (ur. 23 września 1894 w Warszawie, zm. 5 stycznia 1972 w Laskach) – krytyczka literacka, animatorka życia kulturalnego, filozofka, myślicielka katolicka, tłumaczka, franciszkanka.

Życiorys

Szkoła na Wiejskiej

Przed wstąpieniem do zakonu

Urodziła się w Warszawie jako Zofia Landy. Była krewną Michała Landego. Skończyła w 1911 roku prywatną szkołę dla dziewcząt, prowadzoną przez Jadwigę Kowalczykównę i Jadwigę Jawurkównę. W latach 1913–1916 była słuchaczką filozofii na paryskiej Sorbonie. Poznała tam Raissę i Jacques’a Maritainów. Po powrocie do Polski pracowała jako nauczycielka w gimnazjach w Warszawie i Pułtusku. Była też domową nauczycielką młodszych sióstr koleżanki ze Szkoły na Wiejskiej, Zofii Sokołowskiej. W domu Sokołowskich prowadziła wielogodzinne rozmowy z filozofem, księdzem Władysławem Korniłowiczem (zob. młodość Zofii Sokołowskiej). Prawdopodobnie pod wpływem tych rozmów przyjęła chrzest w 1917 roku.

Uczestniczyła w debatach młodej inteligencji o różnej przynależności wyznaniowej, prowadzonych m.in. w „Kółku” księdza Korniłowicza.

Życie w zakonie

W 1928 roku wstąpiła do Zgromadzenia ss. Franciszkanek Służebnic Krzyża w Laskach (śluby wieczyste złożyła 15 sierpnia 1936).

Szkoła dla dzieci niewidomych w Laskach

Niemal przez całe życie była związana z Zakładem dla Niewidomych w Laskach. W latach 1926–1939 kierowała szkołą dla niewidomych.

Była bliską współpracowniczką matki Elżbiety Czackiej (zob. historia Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi). Razem z nią opracowała polski alfabet Braille’a (tzw. skróty brailowskie). Przez kilka lat była mistrzynią nowicjatu w Laskach. Podczas okupacji hitlerowskiej, ze względu na żydowskie pochodzenie, ukrywała się w domach Zgromadzenia w Żułowie i Kozłówce na Lubelszczyźnie.

Prowadziła wykłady z filozofii św. Tomasza dla środowisk akademickich. Zmarła w Laskach po długiej chorobie.

Grób s. Teresy na cmentarzu w Laskach

Teresa Landy jako krytyk literacki

W latach 1934–1939 była członkiem redakcji pisma „Verbum”. Na jego łamach ogłaszała artykuły i recenzje.

W polskiej krytyce reprezentowała nurt personalistyczny, który nawiązywał do osiągnięć neotomizmu. Landy pozostawała pod silnym wpływem św. Tomasza, Jacques’a Maritaina i późnych pism Stanisława Brzozowskiego.

Była autorką szkiców i recenzji poświęconych literaturze polskiej (m.in. Dąbrowskiej, Nałkowskiej, Gombrowiczowi) i francuskiej (m.in. Bernanosowi, de Saint-Exupéry’emu, Malraux).

Po wojnie jej artykuły ukazywały się rzadko. Publikowała na łamach „Tygodnika Powszechnego”.

Odznaczenia, nagrody i wyróżnienia

W 1938 roku otrzymała Brązowy Krzyż Zasługi za dokonania na polu pedagogicznym.

Bibliografia

• Verbum (1934–1939). Pismo i środowisko, oprac. M. Błońska i in. (1976)
• Krzysztof Dybciak, Personalistyczna krytyka literacka. Teorie i opis nurtu z lat 30. (1981)
• Jakub Beczek, Aktualizacja cudzych doświadczeń. Siostry Teresy Landy odkrywanie Brzozowskiego, [w:] Dwudziestolecie 1918–1939. Odkrycia. Fascynacje. Zaprzeczenia, Andrzej S. Kowalczyk, Tomasz Wójcik, Andrzej Zieniewicz (red.), Dom Wydawniczy ELIPSA, ISBN 978-83-7151-839-3, Warszawa 2010.
• Elżbieta Przybył-Sadowska, Mistyka zwyczajności. Idee religijne w twórczości s. Teresy Landy (1894-1972), „Przegląd Religioznawczy” 2013, nr 1 (247), s. 79–91.