Tryurydowate

Tryurydowate
	; Sciaphila secundiflora
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	pandanowce
Rodzina	tryurydowate
	Nazwa systematyczna
	Triuridaceae Gardner; Trans. Linn. Soc. London 19: 160. Jun-Dec 1843
	Multimedia w Wikimedia Commons

Tryurydowate (Triuridaceae Gardner) – rodzina z rzędu pandanowców (Pandanales). Należy do niej 8^[4]–9^[2] rodzajów z około 50 gatunkami występującymi w strefie tropikalnej. Największe zróżnicowanie jest w Ameryce Południowej i Centralnej (od Gwatemali i Chiapas po południową Brazylię i Paragwaj), gdzie występuje 6 rodzajów. Pozostałe rodzaje rozproszone są w strefie międzyzwrotnikowej Afryki i Azji Południowo-Wschodniej. Są to niewielkie bezzieleniowe myko-heterotrofy z drobnymi kwiatami posiadającymi wolne owocolistki^[2].

Morfologia

Pokrój: Niewielkie rośliny bezzieleniowe, zwykle wieloletnie^[5]. Pęd zabarwiony na biało, żółto, czerwonawy lub fioletowy^[6].

Łodyga: Nadziemne prosto wzniesione, cienkie, wyrastają z także cienkich, podziemnych kłączy pokrytych łuskami^[5].

Liście: Silnie zredukowane, skrętoległe i łuskowate^[5]^[6], z pojedynczą żyłką^[5].

Kwiaty: Rośliny dwupienne lub jednopienne, z kwiatami zwykle jednopłciowymi, zwykle też promienistymi, rzadziej grzbiecistymi^[6], drobnymi^[5]. Kwiaty wsparte przysadkami zebrane są w grono lub baldachogrono^[6], rzadko kwiatostany zredukowane są do pojedynczego kwiatu^[5]. Okwiat pojedynczy, składa się z trzech do 10 listków, czasem zrastających się u nasady i z przydatkami (kończykami) na końcach. Kwiaty męskie z 3 czterosporangiowymi lub 6 dwusporangiowymi pręcikami^[6]. Pręciki bywają siedzące, osadzone na nitkach lub androgynoforze^[5]. Kwiaty żeńskie z sześcioma lub większą liczbą wolnych owocolistków^[6].

Owoce: Drobne, grubościenne mieszki, podobne do niełupek, czasem jednak niełupki właśnie. Nasiona drobne^[5].

Systematyka

Rodzina ze względu na myko-heterotroficzny charakter i zredukowaną budowę organów przez długi czas była bardzo kłopotliwa do sklasyfikowania i umieszczana była w różnych miejscach systemu jednoliściennych^[6]. Ze względu na wolne owocolistki, rośliny te dawniej były uważane za spokrewnione z żabieńcowatymi (Alismataceae) i dopiero badania molekularne pozwoliły na ujawnienie ich pozycji filogenetycznej^[2]. W systemie Takhtajana rodzina sytuowana była we własnym, monotypowym rzędzie Triuridales^[5].

Na podstawie zegara molekularnego wiek rodziny jest określany na 90 milionów lat. Z tego czasu skamieniałości (tzn. pochodzące z kredy) tu klasyfikowanych roślin znaleziono w New Jersey w Ameryce Północnej^[6].

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)^[2]

pandanowce

Velloziaceae

tryurydowate Triuridaceae

Stemonaceae

	pandanowate Pandanaceae

	okolnicowate Cyclanthaceae

Podział rodziny^[7]^[8]

Podrodzina Kupeaeae:

Kihansia Cheek – rodzaj monotypowy z gatunkiem Kihansia lovettii
Kupea Cheek & S. A. Williams

Podrodzina Sciaphileae:

Sciaphila Blume, w tym Seychellaria Hemsl. i Hyalisma Champion
Soridium Miers – rodzaj monotypowy z gatunkiem Soridium spruceanum

Podrodzina Triurideae:

Lacandonia E.Martínez & Ramos – rodzaj monotypowy z gatunkiem Lacandonia schismatica
Peltophyllum Gardner
Triuridopsis H.Maas & Maas
Triuris Miers

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-01-23] (ang.).
↑ James Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium. [dostęp 2010-10-06]. (ang.).
↑ Triuridaceae Gardner. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-03-11].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Armen Takhtajan: Flowering Plants. Springer Netherlands, 2009, s. 683. ISBN 978-1-4020-9609-9.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 136. ISBN 978-1842466346.
↑ List of Genera in TRIURIDACEAE, [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2022-03-11] (ang.).
↑ R. Govaerts: World Checklist of Selected Plant Families. Kew Gardens. [dostęp 2022-03-11].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-01-23] (ang.).

[3] James Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium. [dostęp 2010-10-06]. (ang.).

[powo-4] Triuridaceae Gardner. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-03-11].

[armen-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Armen Takhtajan: Flowering Plants. Springer Netherlands, 2009, s. 683. ISBN 978-1-4020-9609-9.

[maarten-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 136. ISBN 978-1842466346.

[apweb_fam-7] List of Genera in TRIURIDACEAE, [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2022-03-11] (ang.).

[8] R. Govaerts: World Checklist of Selected Plant Families. Kew Gardens. [dostęp 2022-03-11].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]