Tupa (rzeka)
 Kanion rzeki Tupy 2 km przed jej ujściem do Seretu | ||||||||||||||||
| Kontynent | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Państwo | ||||||||||||||||
| Rzeka | ||||||||||||||||
| Długość | 44 km | |||||||||||||||
| Powierzchnia zlewni |
229 km² | |||||||||||||||
| Źródło | ||||||||||||||||
| Wysokość |
336,2 m n.p.m. | |||||||||||||||
| Współrzędne | ||||||||||||||||
| Ujście | ||||||||||||||||
| Recypient | Seret | |||||||||||||||
| Miejsce | ||||||||||||||||
| Współrzędne | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego  | ||||||||||||||||
Położenie na mapie Ukrainy  | ||||||||||||||||
Tupa (także Tępa[1][2], Dupa[3][4], Duba[5], Dupła[6]; ukr. Тупа Tupa, Дупла[7] Dupła) – rzeka na Ukrainie, w rejonach czortkowskim i zaleszczyckim obwodu tarnopolskiego, prawy dopływ Seretu. Ma 44 km długości, a jej dorzecze zajmuje powierzchnię 229 km²[7].
Wypływa na łączkach między Pauszówką i Jagielnicą Starą[a], skąd jako mała struga płynie na południowy wschód dolinką Kaplichową. Wpłynąwszy na obrzeża Jagielnicy zwraca się na południe, płynąc po zachodniej stronie drogi wiodącej do Zaleszczyk i mijając wsie Muchawka i Świdowa, przepływając tam kolejno przez cztery stawy. W dalszym swoim biegu przecina osiedle Tłuste, wieś Hołowczyńce i płynie obok Karolówki. Następnie przepływa przez Worwolińce, Hińkowce, Chartanowce, Uhryńkowce i Dupliska, po czym w Bedrykowcach zwraca się na południowy wschód, płynąc równolegle do Dniestru przez wieś Kasperowce, w której wpada z prawej strony do Seretu[b]. Jej dopływami są potoki Antonówka i Anielówka (obydwa prawostronne), oprócz tego liczne pomniejsze strugi spływają do niej z sąsiednich pól i wzgórz.
Rzeka płynie umiarkowanie krętym korytem. W dolnym biegu wycina kanion osiągający u ujścia do 70–80 m głębokości i 1,5–2 km szerokości. W wydanym w 1919 r. „Ilustrowanym przewodniku po Galicyi (...)” Mieczysław Orłowicz podawał opis ...bardzo głębokiego jaru Dupy, który ze względu na swe warstwice kamienne i liczne fantastyczne skały jest częstym celem wycieczek geologów (...)[4]. Na obu brzegach występują wąskie tarasy zalewowe, które w górnym biegu są miejscami zabagnione.
Rzeka ma szerokość 5–7 m, spadek wynosi 4,2 m/km. Zamarza w grudniu, taje na przełomie lutego i marca. W górnym biegu występują stawy. Rzeka wykorzystywana jest do celów gospodarczych[7].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Współrzędne źródła: 48°57′47″N 25°38′06″E/48,963056 25,635000.
- ↑ Współrzędne ujścia: 48°39′40″N 25°50′31″E/48,661111 25,841944.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Mapa topograficzna WIG 1:100.000, ark. Horodenka Pas 54 Słup 41
- ↑ Mapa topograficzna WIG 1:100.000, ark. Mielnica Pas 54 Słup 42
- ↑ Dupa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 227.
- ↑ a b Mieczysław Orłowicz: Ilustrowany przewodnik po Galicyi, Bukowinie, Spiszu, Orawie i Śląsku Cieszyńskim. Lwów: Karol Kwieciński, 1919, s. 152.
- ↑ Mapa topograficzna WIG 1:300.000, ark. 97 Stanisławów
- ↑ Mapa topograficzna WIG 1:1.000.000, Polska południowo-wschodnia
- ↑ a b c Тернопільський енциклопедичний словник. редкол.: Г. Яворський та ін.. T. 1. Тернопіль: Видавничо-поліграфічний комбінат «Збруч», 2004, s. 546. ISBN 966-528-197-6.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Dupa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 227.