Przejdź do zawartości

Twardzioszek czosnkowy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Twardzioszek czosnkowy
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

Omphalotaceae

Rodzaj

Mycetinis

Gatunek

twardzioszek czosnkowy

Nazwa systematyczna
Mycetinis alliaceus (Jacq.) Earle ex A.W. Wilson & Desjardin
Mycologia 97(3): 677 (2005)

Twardzioszek czosnkowy (Mycetinis alliaceus (Jacq.) Earle ex A.W. Wilson & Desjardin) – gatunek grzybów należący do rodziny Omphalotaceae[1].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Mycetinis, Omphalotaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Gatunek ten po raz pierwszy opisał Nicolaus Joseph von Jacquin jako Agaricus alliaceus. W 1838 r. Elias Fries przeniósł go do rodzaju Marasmius (twardzioszek). W 2005 r. na podstawie ustaleń taksonomicznych przeniesiony został do rodzaju Mycetinis[2].

Synonimy naukowe[2]:

  • Agaricus alliaceus Jacq. 1773
  • Marasmius alliaceus (Jacq.) Fr. 1838
  • Marasmius alliaceus (Jacq.) Fr. 1838 f. alliaceus
  • Marasmius alliaceus f. major Hruby 1930
  • Marasmius alliaceus (Jacq.) Fr. 1838 subsp. alliaceus
  • Marasmius alliaceus subsp. schaenopus Kalchbr.
  • Marasmius alliaceus (Jacq.) Fr. 1838 var. alliaceus
  • Marasmius alliaceus var. subtilis J.E. Lange 1921
  • Mycena alliacea (Jacq.) P. Kumm. 1871

Nazwę polską podał Franciszek Błoński w 1889 r.[3], obecnie jest ona niespójna z nazwą naukową.

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Kapelusz

Średnica 2–4 cm, kształt początkowo dzwonkowaty, później wypukły, w końcu rozpostarty. Barwa dość zmienna; od jasnoochrowej do ciemnobrunatnej. Powierzchnia matowa, sucha, czasami pomarszczona, brzeg gładki lub rowkowany[4][5].

Blaszki

Brudnobiaławe lub szarawe, o regularnej tramie[6].

Trzon

Cienki i długi. Ma wysokość do 10 cm i grubość 1–2 mm. Powierzchnia matowa, czarnobrunatna lub czarna i biało oszroniona (filcowata). Nasada korzeniasta[4]. Jest twardy, włóknisty, o chrząstkowatej konsystencji i tak elastyczny, że nie daje się złamać[5].

Miąższ

Cienki, białawy. Ma łagodny smak i silną woń czosnku[4].

Wysyp zarodników

Biały lub kremowy. Zarodniki o kształcie od szeroko elipsoidalnego do niemal kulistego, gładkie, o rozmiarach 7–11 × 6–8 µm[5].

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Występuje w Europie[7]. W Polsce jest niezbyt częsty[3].

Spotykany jest w lasach liściastych i w parkach, zawsze w obecności buków. Rośnie na ziemi, na szczątkach drewna, zwłaszcza znajdującego się pod ziemią. Owocniki wytwarza od maja do listopada[3].

Znaczenie

[edytuj | edytuj kod]

Saprotrof. Nie jest trujący, ale z powodu nieprzyjemnego zapachu uważany jest za grzyb niejadalny[5]. Dawniej jednak dzięki czosnkowemu zapachowi był używany do przyprawiania niektórych potraw[4].

Gatunki podobne

[edytuj | edytuj kod]
  • twardzioszek czosnaczek (Mycetinis scorodonius). Również ma zapach czosnku, ale jest mniejszy i rośnie w lasach iglastych. Jego trzon nie jest czarny, lecz purpurowobrązowy[7].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Index Fungorum [online] [dostęp 2013-10-20] (ang.).
  2. a b Species Fungorum [online] [dostęp 2013-10-20] (ang.).
  3. a b c Władysław Wojewoda. Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
  4. a b c d Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda. Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.
  5. a b c d Atlas grzybów. Twardzioszek czosnaczek [online] [dostęp 2014-03-23].
  6. Ewald Gerhardt, Stefan Łukomski (tłum.). Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. Warszawa: Klub dla Ciebie – Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2.
  7. a b Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.