Velibor Jonić
 Velibor Jonić (1943) | |
| Data i miejsce urodzenia |
12 lutego 1892 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
17 lipca 1946 |
| Minister edukacji | |
| Okres |
od 7 października 1942 |
| Poprzednik | |
Velibor Jonić, cyr. Велибор Јонић (ur. 12 lutego 1892 w Krnjevie, zm. 17 lipca 1946 w Belgradzie[1]) – serbski polityk faszystowski, minister edukacji pod okupacją niemiecką (1941-1944).
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Syn Krsta i Sofiji z d. Velković. Ukończył studia na wydziale filozoficznym Uniwersytetu w Belgradzie. Brał udział w I wojnie światowej jako ochotnik. Po zakończeniu wojny pracował jako nauczyciel gimnazjum, a następnie w Akademii Wojskowej w Belgradzie. W latach 20. należał do organizacji Serbska Obrona Narodowa (Srpska Narodna Odbrana), kierowanej przez Ilijję Trifunovicia-Birčanina i kierował czasopismem o takim samym tytule. Był zwolennikiem teorii rasowych przypisując w swoich tekstach rasie słowiańskiej szczególną zdolność do zachowania potencjału cywilizacyjnego ludzkości[2]. Po utworzeniu w 1935 faszystowskiego Jugosłowiańskiego Ruchu Narodowego, Jonić objął w nim funkcję sekretarza generalnego[1][3].
Po agresji niemieckiej na Jugosławię w kwietniu 1941, Jonić był sygnatariuszem apelu skierowanego do Serbów, wzywającego do podjęcia bliskiej współpracy z Niemcami. 10 lipca objął stanowisko komisarza d.s. edukacji w tworzących się kolaboracyjnych władzach serbskich[3]. 7 października 1941 stanął na czele resortu edukacji w rządzie Milana Nedicia. W zakresie jego obowiązków był także nadzór nad Serbskim Kościołem Prawosławnym. W latach 1942–1944 Jonić wydawał czasopismo Srpski narod[1].
28 sierpnia 1944 na polecenie Nedicia, Velibor Jonić zajął się organizacją ewakuacji pro-niemieckich polityków serbskich. Ewakuację wstrzymano 3 października 1944, kiedy oddziały Armii Czerwonej wkroczyły do Belgradu. Pod koniec wojny Joniciowi udało się uciec i schronić w Wiedniu. Oskarżony o kolaborację z Niemcami został zatrzymany przez władze austriackie i przekazany do Belgradu. Skazany przez sąd w Belgradzie za zdradę stanu i współpracę z Niemcami na karę śmierci. Rozstrzelany 17 lutego 1946[1].
Był żonaty (żona Danica), miał syna Miloša[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Simo Ćirković: Ko je ko u Nedićevoj Srbiji. 1941-1944 : leksikon ličnosti. Slika jedne zabranjene epohe. Belgrad: Prosveta, 2009, s. 249. ISBN 978-86-07-01889-5.
- ↑ Aleksandar Stojanović. Eugenics and Racial Hygiene in Theory and Political Thought of the Serbian/Yugoslav Extreme Right 1918-1944. „Acta Historiae Medicinae Stomatologiae Pharmaciae Medicinae Veterinariae”. 34, s. 21, 2015.
- ↑ a b 9. ЈОНИЋ ВЕЛИБОР саслушаван 21 јуна 1946 године. znaci.net. [dostęp 2020-08-29]. (serb.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Simo Ćirković: Ko je ko u Nedićevoj Srbiji. 1941-1944 : leksikon ličnosti. Slika jedne zabranjene epohe. Belgrad: Prosveta, 2009, s. 249. ISBN 978-86-07-01889-5.