Władysław Ludwig

Władysław Ludwig

Kamil, Czarna Pantera

Władysław Ludwig
Data i miejsce urodzenia	12 września 1902 Warszawa
Data i miejsce śmierci	29 września 1944 pod Jaktorowem
Stopień harcerski	harcmistrz
Organizacja harcerska	Związek Harcerstwa Polskiego
komendant Chorągwi Warszawskiej ZHP
Okres sprawowania	od 1928 do 1935
komendant kursów wigierskich
zastępca komendanta Jubileuszowego Zlotu ZHP w Spale
Okres sprawowania	od 1935 do 1935
Odznaczenia

Władysław Ludwig, ps. Kamil, Czarna Pantera (ur. 12 września 1902 w Warszawie, zm. 29 września 1944 pod Jaktorowem) – instruktor harcerski, twórca kursów wigierskich, współzałożyciel organizacji harcerskiej „Wigry”, uczestnik powstania warszawskiego, prawnik.

Życiorys

Do harcerstwa wstąpił w 1913 w Zakopanem, należał do drużyny prowadzonej przez Andrzeja Małkowskiego. Po przeniesieniu się do Warszawy działał w 25 Warszawskiej Drużynie Harcerzy im. hetmana Stanisława Żółkiewskiego, która działała przy Gimnazjum Wojciecha Górskiego w Warszawie. Został drużynowym tej drużyny, a następnie komendantem hufca.

Maturę zdał w Gimnazjum im. ks. Józefa Poniatowskiego.

Jako harcerz uczestniczył w 1918 w rozbrajaniu Niemców opuszczających Warszawę. W 1920 brał udział, jako ochotnik, w wojnie polsko-bolszewickiej, w której został kontuzjowany i otrzymał stopień plutonowego.

W 1924 otrzymał stopień harcmistrza. W okresie 1928–1935 (z przerwami) był komendantem Chorągwi Warszawskiej Związku Harcerstwa Polskiego. Uczestniczył w licznych zlotach harcerskich i skautowych (kilkakrotnie kierował polskimi reprezentacjami na zlotach): na Siekierkach i w Jamboree w Danii w 1924, w Poznaniu i w Jamboree w Arrow Park k. Liverpoolu w Anglii w 1929, w Pradze 1931 i w Gödöllő na Węgrzech w 1933.

W 1929 został powołany do szkoły podchorążych rezerwy w Śremie, z której z powodu choroby zostaje zwolniony po pięciu miesiącach.

Rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim, ale dyplom magistra praw uzyskał na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Po zakończeniu aplikacji sędziowskiej zdał w 1934 egzamin sędziowski. W 1938 rozpoczął pracę w Powszechnym Zakładzie Ubezpieczeń Wzajemnych.

W 1935 ożenił się z Ireną Marcinkowską z 14 Warszawskiej Żeńskiej Drużyny Harcerskiej im. Królowej Jadwigi.

Był jednym z inicjatorów kursów instruktorskich nad jeziorem Wigry, ich instruktorem i kilkukrotnym komendantem, twórcą wigierskiego stylu kształcenia kadry harcerskiej.

Był kierownikiem Wydziału Obozów i Turystyki w Głównej Kwaterze Harcerzy. Powierzono mu kierowanie przygotowaniem Jubileuszowego Zlotu 25-lecia Harcerstwa w Spale, był zastępcą komendanta zlotu.

Jako stronnik opozycji w stosunku do władz centralnych ZHP (przede wszystkim przewodniczącego związku, wojewody śląskiego Michała Grażyńskiego), opowiadający się za autonomią harcerstwa, a przeciwko upolitycznieniu ZHP i wiązaniu z rządzącym obozem sanacyjnym, został 14 marca 1936 zawieszony w pełnieniu funkcji harcerskich pod pretekstem nadużyć finansowych i niegospodarności na zlocie. Podczas procesu przed Naczelnym Sądem Harcerskim Ludwig wykazał celowość wszystkich wydatków, mimo to zakwestionowano jedną z pozycji, w wysokości niespełna 2 złotych. Na mocy orzeczenia NSH z 17 maja 1936 otrzymał urlop karny do 2 czerwca 1937. Po jego zakończeniu na XVII Zjeździe Walnym Okręgu Warszawskiego ZHP 27 marca 1938 wszedł w skład Zarządu Okręgu. Wybór ten nie został jednak zatwierdzony przez naczelnictwo ZHP. W styczniu 1939 roku Ludwig ustąpił ze składu Zarządu.

Dalsze posunięcia Naczelnika Harcerzy Zbigniewa Trylskiego spowodowały konflikt, wskutek którego ogromna, solidaryzująca się z Ludwigiem, większość harcmistrzów warszawskich została pozbawiona stopni instruktorskich i w przededniu wojny, w maju 1939, znalazła się poza Związkiem Harcerstwa Polskiego (tzw. sprawa warszawska, sprawa Ludwiga).

We wrześniu Ludwig nie został zmobilizowany, usiłował dostać się do wojska na Wołyniu. Po powrocie do Warszawy w połowie października zaczął skupiać wokół siebie ocalałych instruktorów usuniętych wcześniej z ZHP. 30 października utworzyli oni własną organizację harcersko-wojskową, sformowaną w batalion, która na pamiątkę kursów instruktorskich przyjęła nazwę „Wigry”. Ludwig pełnił funkcję I zastępcy dowódcy batalionu.

W latach 1940–1941 kierował wywiadem wojsko-gospodarczym prowadzonym przez „Wigry” dla Tajnej Organizacji Wojskowej (TOW). Działał także w organizacji Wawer na terenie Mokotowa. Po włączeniu się „Wigier” do Związku Walki Zbrojnej (następnie Armia Krajowa) kierował w „Wigrach” sprawami bezpieczeństwa, wywiadu i informacji oraz konspiracyjnymi kontaktami z innymi organizacjami. Był pomysłodawcą i kierownikiem akcji „charytatywnej” – pomocy rodzinom harcerskim, współdziałał też w akcji pomocy więźniom. Organizował „pluton techniczny”, który przeszedł następnie do Wojskowej Służby Ochrony Powstania (WSOP). W 1943 roku wszedł do tzw. „Korpusu Zachodniego” (agendy Delegatury Rządu na Kraj), w którym prowadził Referat Sądowo-Karny i kierował kursem administracyjno-organizacyjnym, przygotowującym zespół administracyjny na Ziemie Zachodnie. W swoim własnym mieszkaniu uruchomił tzw. „czytelnię” podziemnej prasy i organizował stale zebrania komendy „Wigier”.

Za zasługi w organizowaniu podziemnego wojska awansowany 11 listopada 1943 do stopnia porucznika.

Po rozmowach „Wigier” z „Szarymi Szeregami” jesienią 1943 i nawiązaniu bliższej współpracy, na przełomie 1943/1944 został powołany na przewodniczącego Komisji Wydawniczej Centrum Wyszkolenia Wojskowego Szarych Szeregów, a następnie na przewodniczącego Komisji Pomocy „Opieka” przy GK Szarych Szeregów. 16 marca 1944 roku ukazał się rozkaz nr L.8 GK Szarych Szeregów, który zakończył sprawę przedwojennego konfliktu, o następującej treści: Przedwojenny konflikt między władzami harcerskimi a grupą instruktorów, którzy później utworzyli oddział „Wigry”, został całkowicie zakończony. Instruktorzy, których komendant oddziału „Wigry” przedstawi do pracy w Szarych Szeregach, i którzy pracę tę podejmą, mają automatycznie przywrócony stopień instruktorski. Przywrócenie stopni dotyczy również instruktorów związanych z tą sprawą poległych lub zmarłych w latach 1939–1940.

W powstaniu warszawskim w dniu 1 sierpnia 1944 stawił się na koncentrację batalionu „Wigry” na Starym Mieście, pełnił funkcję I zastępcy dowódcy batalionu. Wraz z kompanią bronił cmentarza ewangelickiego na Woli, obsadzając barykadę na ulicy Młynarskiej przy Ostroroga. Po powrocie batalionu na Stare Miasto i jego reorganizacji nadal pełnił funkcję I zastępcy dowódcy batalionu oraz objął dowództwo nad kompanią szturmową. Brał z nią udział m.in. w walkach na ul. Świętojańskiej (11 sierpnia) i w obronie Pałacu Mostowskich (17 sierpnia), gdzie został ranny i cudem uniknął śmierci. 20 sierpnia w celu zorganizowania broni i amunicji dla batalionu przedostał się kanałami na Żoliborz, skąd nie mógł już powrócić na Stare Miasto. Wraz z 6 podkomendnymi przedarł się do Puszczy Kampinoskiej, tam przyłączył się do oddziałów leśnych (pułk Palmiry-Młociny) i dowodził jednym z nich.

Poległ 29 września 1944 w bitwie pod Jaktorowem, osłaniając tyły swojego pułku wycofującego się w Góry Świętokrzyskie.

Grób na cmentarzu żołnierzy AK z Grupy Kampinos w Budach Zosinych k. Jaktorowa. Ciało ekshumowano i przeniesiono 14 listopada 1945 do grobu rodzinnego na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 23-1-1,2).

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Walecznych
• Srebrny Krzyż Zasługi (11 listopada 1934)

Bibliografia

• Zygmunt Głuszek, Szare Szeregi. Słownik biograficzny, tom II, Warszawa 2009, s. 177–184 (z fotografią).
• Wychowankowie UJ – ofiary II wojny światowej (1929–1945). Biogramy. Józef Pietrusza i Anna Wyszyńska (red.). T. 1. Kraków: Stow. Absolw. UJ, 1996, s. 96.