Władysław Niedźwiedzki
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
leksykograf, językoznawca, etnograf |
| Narodowość | |
| Alma Mater |
Uniwersytet Warszawski |
Władysław Marcin Niedźwiedzki (ur. 11 października 1849 w Warszawie, zm. 6 lutego 1930 tamże) – polski językoznawca, pedagog, etnograf i leksykograf, autor rozpraw z etnografii słowiańskiej i polskiej, autor słownika spolszczeń.
Do szkoły powiatowej i gimnazjum uczęszczał do roku 1868 w Warszawie, po roku przerwy podjął studia w „sekcji słowiańskiej” Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego; studia ukończył ze stopniem kandydata w 1873 i pozostał na uniwersytecie jako stypendysta z zamiarem uzyskania magisterium. Od 1878 był przez rok nauczycielem języka polskiego w II progimnazjum w Warszawie, a w następnych latach, do roku 1883, w V Gimnazjum. Później lektor języka polskiego na Uniwersytecie Warszawskim[potrzebny przypis].
Od 1891 wraz z Janem Karłowiczem i Adamem Kryńskim współautor (a po śmierci Karłowicza w 1903, od tomu IV w 1908 – samodzielny redaktor) ośmiotomowego Słownika języka polskiego, zwanego warszawskim, wydanego przy wsparciu Kasy im. Józefa Mianowskiego na przełomie wieków XIX i XX w Warszawie, nagrodzonego przez Krakowską Akademię Umiejętności na konkursie im. Lindego[potrzebny przypis].
Wraz z Antonim Krasnowolskim opracował wydany przez Michała Arcta podręczny „Słownik staropolski” w 2 tomach (1914).
Niedźwiedzki znany jest też jako autor ważnego słownika spolszczeń z roku 1917, a więc słownika wyrazów obcych o charakterze purystycznym. W słownikach spolszczeń/spolszczających w miejsce wyrazów pochodzenia obcego proponowane są rodzime ekwiwalenty, które mają zastąpić dany wyraz obcy. W słowniku Niedźwiedzkiego występuje wiele germanizmów[1][2][3].
Członek zarządu Kuchni Tanich w Warszawie, od 1896 był dyrektorem Kuchni Taniej nr 2.
Oprócz Słownika Języka Polskiego opublikował m.in.:
- w czasopiśmie Niwa
- „O Słowakach”
- „Ślady i znaczenie mitu o szklanej górze”
- „Polacy na pograniczu Węgier”
- „Wianki”
- „Babie lato”
- w czasopiśmie Ateneum
- „Święcone”
- „Dzień św. Marcina”
- w czasopiśmie Słowo
- „N. M. Panna Roztworna”
- w czasopiśmie Kłosy
- „Wigilja Bożego Narodzenia”.
Ponadto w Przeglądzie Tygodniowym ogłosił pracę o rozprawie prof. Makuszewa „O wpływie języka rosyjskiego na piśmiennictwo staropolskie”; w Dwutygodniku naukowym o pisowni imienia „Marja”; w Pracach filologicznych – „O pochodzeniu ъ i ь”; w Gazecie Warszawskiej – „Ze wspomnień studenckich”.
Był także współautorem artykułów publikowanych na jubileusz Elizy Orzeszkowej i Aleksandra Świętochowskiego, a w pomnikowym wydaniu dzieł Jana Kochanowskiego opracował kilka utworów tego poety. Przez pewien czas był współpracownikiem czasopisma Wisła.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Ochmann, Donata (2007): Wyrazy cudzoziemskie zbyteczne w polszczyźnie Władysława Niedźwiedzkiego (1917) – specyficzny słownik synonimów, w: (red.) J. Kamper-Warejko, I. Kaproń-Charzyńska, Z zagadnień leksykologii i leksykografii języków słowiańskich. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, s. 73–78. ISBN 978-83-231-2182-4.
- ↑ Sztandarska Katarzyna (2020): Ekwiwalenty w słownikach zniemczających i spolszczających na podstawie prac Eduarda Engela i Władysława Niedźwiedzkiego. Szczecin: Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego. ISBN 978-83-7972-359-1.
- ↑ Lipczuk, Ryszard (2022): O słowniku spolszczeń Władysława Niedźwiedzkiego (1917), w: Przegląd Dziennikarski 24.5.2022 [1].