Wasil Bykau

Wasil Bykau
Васіль Быкаў
	; Wasil Bykau w Rumunii, 1944
Imię i nazwisko	Wasil Uładzimierawicz Bykau
Data i miejsce urodzenia	19 czerwca 1924 ; Byczki(inne języki)
Data i miejsce śmierci	22 czerwca 2003 ; Mińsk
Narodowość	białoruska
Język	białoruski, rosyjski
Dziedzina sztuki	literatura
Epoka	powieść, opowiadanie, publicystyka, esej
	Ważne dzieła
	Trzecia rakieta; Pójść i nie wrócić; Ballada alpejska; Sotnikow; Ściana; Krzyk żurawi; Obelisk;
	; Podpis Wasila Bykawa wykonany pięć dni przed śmiercią, 17 czerwca 2003 r.
	Odznaczenia
	;
	Strona internetowa

Wasil Uładzimirawicz Bykau (biał. Васіль Уладзіміравіч Быкаў, ros. Василь Владимирович Быков, Wasil Władimirowicz Bykow; ur. 19 czerwca 1924 w Byczkach(inne języki), zm. 22 czerwca 2003 w Mińsku) – białoruski pisarz, uważany za jednego z najwybitniejszych pisarzy współczesnej literatury białoruskiej, choć wiele jego utworów ukazywało się równolegle także w wersji rosyjskiej. Bykau był kandydatem do literackiej Nagrody Nobla. Przekładał na język białoruski twórczość m.in. Adama Mickiewicza oraz Karola Wojtyły.

Życiorys

Wasil Bykau urodził się w 1924 we wsi Byczki(inne języki), niedaleko Witebska. Po ataku Niemiec na ZSRR w 1941, mając siedemnaście lat zaciągnął się jako ochotnik do Armii Czerwonej. Po wojnie pracował jako dziennikarz w czasopiśmie Grodzieńska Prawda. Zadebiutował w 1960 tomem opowiadań Krzyk żurawi. Następnie wydał szereg powieści, które szybko zdobyły rozgłos i popularność, także dzięki filmom, kręconym na ich podstawie. Jest autorem m.in. powieści Trzecia rakieta (1961), Ballada alpejska (1964), Sotnikow (1970), Obelisk (1971), Pójść i nie wrócić (1978), większość z nich ukazała się w przekładzie na język polski. W latach 1972–1978 pełnił funkcję sekretarza grodzieńskiego oddziału Związku Pisarzy Białoruskich.

Bykau aktywnie angażował się w politykę, czasem silnie sprzeciwiając się oficjalnej linii władz. W 1968 protestował np. wobec okupacji Czechosłowacji, a w 1980 – przeciwko wojnie w Afganistanie. Po upadku komunizmu brał udział w życiu politycznym niepodległej Białorusi, zakładając m.in. Białoruski Komitet Helsiński. W 1996 roku został redaktorem naczelnym miesięcznika „Mastackaja Literatura”. W latach 1990–1999 sprawował funkcję prezesa białoruskiego PEN Clubu. Po objęciu władzy przez Alaksandra Łukaszenkę ze względu na swą twórczość stał się na Białorusi persona non grata, wobec czego w 1997 udał się na emigrację, najpierw do Finlandii, a potem do Niemiec. Na Białoruś wrócił krótko przed swoją śmiercią w 2003.

Główną tematyką jego dzieł jest okres wojny niemiecko-radzieckiej (na obszarze byłego ZSRR nazywanej wielką wojną ojczyźnianą), którą opisywał, posługując się metodą realistyczną, czasem nawet bliską naturalizmowi. Postacie jego powieści, zwykle żołnierze bądź partyzanci, przedstawiani są bez patosu i monumentalizmu, typowego dla utworów pisanych zaraz po zakończeniu wojny. W 1997 ukazał się tom bardzo krytycznych wobec nowej władzy opowiadań pt. Ściana (pol. przekład ukazał się w 1999). Negatywne stanowisko Łukaszenki wobec Bykawa, który został oskarżony o „rusofobię i nacjonalizm”, było bezpośrednią przyczyną emigracji pisarza na Zachód.

Twórczość

Powieści

Żurawi krzyk (Жураўліны крык) – 1960
Trzecia rakieta (Трэцяя ракета) – 1962
Pułapka (Западня) – 1962
Alpejska ballada (Альпійская балада) – 1964
Jedna noc (Адна ноч) – 1965
Zmarłych nie boli (Мёртвым не больно) – 1965
Obelisk (Абеліск) – 1971
Doczekać do świtu (Дажыць да світання) – 1973
Wilcza zgraja (Воўчая зграя) – 1974
Jego batalion (Яго батальён) – 1975
Pójść i nie wrócić (Пайсці і не вярнуцца) – 1978
Zły znak (Знак бяды) – 1983
Sotnikow (Сотников) – 1987
We mgle (У тумане) – 1989
Mróz (Стужа) – 1991
Ściana (Сьцяна) – 1997
Wilcza jama (Ваўчыная яма) – 1999
Bagno (Балота) – 2001
Długa droga do domu (Доўгая дарога да дому) – 2003

Opowiadania

Blindaż (Бліндаж) – 1987/2006 – zbiór opowiadań

Odznaczenia i nagrody

Złoty Medal „Sierp i Młot” Bohatera Pracy Socjalistycznej (18 czerwca 1984)
Order Lenina (18 czerwca 1984)
Order Wojny Ojczyźnianej I klasy (11 marca 1985)
Order Czerwonego Sztandaru Pracy (28 czerwca 1974)
Order Czerwonej Gwiazdy (24 maja 1945)
Nagroda Leninowska (1986)
Nagroda Państwowa ZSRR (1974)
Order Przyjaźni (Rosja, 26 lipca 1994)

I medale.

Bibliografia

Cezary Goliński: „Ściana” – książka na indeksie. Gazeta Wyborcza, 2000-12-13. [dostęp 2009-12-21]. (pol.).
http://www.warheroes.ru/hero/hero.asp?Hero_id=10947 (ros.)

Linki zewnętrzne

Jedna noc (Адна ноч) książka (pdf)
Blindaż (Бліндаж) – książka (pdf)
Sotnikow (Сотников) – książka (Biblioteka Maksima Moszkowa)
We mgle (У тумане) – książka (Biblioteka Maksima Moszkowa)