Przejdź do zawartości

Wiewiórkokształtne

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wiewiórkokształtne
Sciuromorpha[1]
Brandt, 1855[2]
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Nadgromada

żuchwowce

Gromada

ssaki

Infragromada

łożyskowce

Rząd

gryzonie

Podrząd

wiewiórkokształtne

Synonimy
Rodziny

10 rodzin (w tym 7 wymarłych) – zobacz opis w tekście

Wiewiórkokształtne[8][9][10][11] (Sciuromorpha) – podrząd ssaków z rzędu gryzoni (Rodentia).

Charakterystyka

[edytuj | edytuj kod]

Wiewiórkokształtne to małe lub średnie zwierzęta, niektóre zdolne do lotu ślizgowego. Charakteryzują się silnym naporem w przód w czasie gryzienia. Posiadają długie owłosione ogony, potężne, długi tylne kończyny i ostre pazurki. Prowadzą przeważnie dzienny tryb życia, nierzadko żyją w koloniach. Żyją na drzewach, budując gniazda z liści lub gałęzi lub przebywają w dziuplach, inne prowadzą naziemny tryb życia, zamieszkując w ziemnych norach. Część gatunków zapada w sezonowy sen zimowy. Pożywieniem wiewiórkopodobnych są w większość rośliny, poza tym żywią się także owadami, małymi kręgowcami, jajami ptaków, pisklętami. Niektóre gromadzą zapasy na zimę.

Podział systematyczny

[edytuj | edytuj kod]

Do podrzędu należą następujące występujące współcześnie rodziny[12][13][8]:

oraz rodziny wymarłe[14]:

Rodzaje wymarłe nie sklasyfikowane w żadnej z powyższych rodzin:

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Sciuromorpha, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. J.F. von Brandt. Beiträge zur nähern Kenntniss der Säugethiere Russland’s. 5. Abhandlung: Unlersuchungen uber die craniologischen Entwickelungsstufen und die davon herzuleiteten Yerwandtschaften und Classificationen der Nager der Jetztzeit, mit besonderer Beziehung auf die Gattung Castor. 2. Theil: Craniologische Charakteristik der einzeluen Nagergruppen. „Mémoires de l’Académie impériale des sciences de St.-Pétersbourg”. 6e série. Seconde partie. Sciences naturelles. 7 (2), s. 144, 292, 1855. (niem.). 
  3. J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 82. (łac.).
  4. K.A. von Zittel: Handbuch der palaeontologie. Cz. 4. München: R. Oldenbourg, 1893, s. 521. (niem.).
  5. O. Thomas. On the Genera of Rodents: an Attempt to bring up to Date the current Arrangement of the Order. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1896, s. 1015, 1896. (ang.). 
  6. M. Kretzoi. Ein neuer Muscardinide aus dem ungarischen Miozän. „Földtani közlöny”. 73 (1), s. 273, 1943. (niem.). 
  7. L.J. Flynn, L.L. Jacobs, Y. Kimura & E.H. Lindsay. Rodent suborders. „Fossil Imprint”. 75 (3-4), s. 294, 2019. DOI: 10.2478/if-2019-0018. (ang.). 
  8. a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 192–215. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  9. Borys Kala. Polskie wiewiórki. „Salamandra. Magazyn Przyrodniczy”. 20 (1), 2005. (pol.). 
  10. A. Brehm: Życie zwierząt – ssaki. PWN, 1963.
  11. Abrikosow G, Becker Z, Birstein J, Lange A, Lewinson L, Matwiejew B, Matiekin P, Paramonow A: Zoologia. Warszawa: PWRiL, 1972, s. 620.
  12. N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-10-19]. (ang.).
  13. C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 26. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  14. J.S. Zijlstra, Sciuromorpha, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-10-19] (ang.).
  15. Vianey-Liaud i Hautier 2022 ↓, s. 89.
  16. G. Escarguel. Les rongeurs de l’Éocène inférieur et moyen d’Europe occidentale. Systématique, phylogénie, biochronologie et paléobiogéographie des niveaux-repères MP 7 à MP 14. „Palaeovertebrata”. 28 (2–4), s. 201, 1999. (fr.). 
  17. Vianey-Liaud i Hautier 2022 ↓, s. 86.
  18. Hartenberger 1971 ↓, s. 104.
  19. J.-L. Hartenberger. Les Pseudosciuridae (Rodentia) de l’Eocene moyen et le genre Masillamys Tobien. „Comptes rendus hebdomadaires des séances de l’Académie des Sciences”. Série D: Sciences naturelles. 267, s. 1818, 1968. (fr.). 
  20. M. Vianey-Liaud & L. Marivaux. The beginning of the adaptive radiation of Theridomorpha (Rodentia) in Western Europe: morphological and phylogenetic analyses of early and middle Eocene taxa; implications for systematics. „Palaeovertebrata”. 44 (2), s. 70, 2021. DOI: 10.18563/pv.44.2.e2. (ang.). 
  21. Hartenberger 1971 ↓, s. 105.
  22. B. Comte, M. Sabatier, B. Marandat & M. Vianey-Liaud. Les rongeurs de Chéry-Chartreuve et Rocourt-Saint-Martin (est du bassin de Paris; Aisne, France). Leur place parmi les faunes de l’Éocène moyen d’Europe. „Palaeovertebrata”. 37 (4–5), s. 198, 2012. DOI: 10.18563/pv.37.4-5.167-271. (fr.). 

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]