Wikipedysta:Krzychu025/brudnopis

Podział administracyjny Gdańska - podział miasta Gdańska na jednostki administracyjne. Współcześnie, Gdańsk jest podzielony na 34 dzielnice na prawach jednostek pomocniczych gminy. Ich mieszkańcy mają prawo powoływać w wyborach kolegialne organy reprezentacji - rady dzielnic.

Podział historyczny

XV-XIX wiek

Współczesna Fontanna Czterech Kwartałów

W 1416 roku w Głównym Mieście Gdańsku wybuchł bunt mieszczan (głownie rzemieślników), skierowany przeciwko Radzie Miasta oraz zakonowi krzyżackiemu, pod którego kontrolą znajdowało się wówczas miasto. Po stłumieniu zamieszek, aby przywrócić kontrolę nad zbuntowanym pospólstwem, zadecydowano o podziale miasta na 4 jednostki terytorialno-administracyjne: kwartały. Każdy z kwartałów znalazł się pod kontrolą jednego z czerech burmistrzów oraz kilku rajców.

Od 20 lipca 1526 roku, na mocy statutów wydanych przez Zygmunta I Starego, zasadniczej zmianie uległ ustrój miasta. Podstawową rolę pełnił w niej odtąd Trzeci Ordynek, stanowiący reprezentację pospólstwa. Należało do niej 100 mężczyzn, po 25 z każdego z kwartałów. Na czele kwartału stał mistrz kwartału oraz jego zastępca. Wśród reprezentantów, przypadających na kwartał, znajdowało się obowiązkowo po dwóch starszych (od 1677 - również dwóch rzemieślników) z głównych miejskich cechów, niezależnie od tego, czy faktycznie zamieszkiwali dany kwartał. Reprezentanci kwartału podejmowali decyzje kolegialnie, przy obecności co najmniej 16 z nich. Podjęte uchwały były przedstawiane Radzie Miejskiej przez mistrzów kwartałów. Początkowo kwartały pełniły głównie rolę doradczą, lecz z czasem zyskały realny wpływ na podejmowanie wiążących decyzji oraz rządzenie miastem.

W pierwszych latach funkcjonowania Trzeciego Ordynku, jego członków powoływała i odwoływała Rada Miasta, czyniąc to według własnego uznania. Również Rada zwoływała posiedzenia Ordynku oraz proponowała temat obrad. Od 1678 reprezentanci pospólstwa zdobyli prawo do przedstawiania Radzie Miasta dwóch kandydatów na swoich przedstawicieli oraz na mistrzów kwartałów, z których jednego Rada Miejska powoływała na wolne stanowisko.

Każdy z kwartałów był zobowiązany do wystawienia regimentu straży obywatelskiej, biorącego udział w działaniach zbrojnych oraz miejskich uroczystościach. Kolor sztandaru, pod którym maszerowały regimenty, był zależny od reprezentowanego kwartału.

Trzeci Ordynek został zlikwidowany formalnie w 1793 roku, po przejęciu miasta przez Prusy wskutek II rozbioru Polski. Przywrócono go jeszcze krótkotrwale w okresie pierwszego Wolnego Miasta Gdańska (lata 1807–1814). Okupacyjne władze francuskie włączyły wówczas do Ordynku Stare Miasto, jako piąty kwartał. W 1808 nastąpiła ostatnia reforma Trzeciego Ordynku, wskutek której zredukowano liczbę reprezentantów do 16 (po czterech z każdego kwartału).

Kwartały

Granice kwartałów przebiegały wzdłuż ulic: św. Ducha, Słodowników, Ławniczej, Kramarskiej, Podkramarskiej, Grobla I–IV oraz U Furty. Nazwy kwartałów pochodziły przede wszystkim od nazw bram miejkich, które znajdowały się w ich obrębie. Terytoria kwartałów poszerzały się wraz ze zmianami granic miasta.

Nazwa polska	Nazwa niemiecka	Geneza nazwy	Kolor sztandaru	Reprezentowany cech
Kwartał Kogi	Koggenquartier	Zielona Brama (wówczas Brama Kogi)	Czerwony	Cech szewców
Kwartał Wysoki	Hohequartier	Brama Wyżynna (zwana również Wysoką)	Biały	Cech piekarzy
Kwartał Szeroki	Breitequartier	Brama Szeroka (obecnie Żuraw)	Niebieski	Cech kowali
Kwartał Rybacki (początkowo Świętego Ducha)	Fischerquartier (Heiligengeistquartier)	Targ Rybny / Szpital pw. Świętego Ducha	Zielony	Cech rzeźników

Fontanna Czterech Kwartałów

Czwórstyk granic wszystkich kwartałów miasta znajdował się przed Kaplicą Królewską, u zbiegu ulic Grobla I i św. Ducha. Na jego miejscu znajdowała się studnia, ozdobiona wyobrażeniem czterech postaci, wykonanych z blachy. Każda z nich zwracała się w kierunku jednego z kwartałów. Wiadomo, że w XIX wielu każda z blaszanych figur dzierżyła sztandar w kolorze odpowiadającym swojemu kwartałowi. W środku konstrukcji znajdowała się flaga Gdańska. Studnię rozebrano w połowie XIX wieku. Do czasów współczesnych nie zachował się żaden wizerunek konstrukcji.

Idea budowy fontanny w tym miejscu pojawiła się w 2006 roku, z inicjatywy spółki wodociągowej Saur Neptun Gdańsk. Otwarcie fontanny zaplanowano na schyłek maja 2006 Pierwotny termin został jednak zarzucony z powodu nieporozumień pomiędzy inwestorami, czyli miastem i spółką SNG. Fontanna została otwarta we wrześniu 2009 roku. Konstrukcja ma kształt kwadratu. Składa się ona z 24 dysz oraz podświetlenia, sterowanych komputerowo. Fontanna Czterech Kwartałów już gotowa.

Początek XX wieku

Wskutek intensywnego rozwoju terytorialnego, od 1 stycznia 1907 roku Gdańsk został podzielony na następujące dzielnice:

Nazwa niemiecka	Współczesna dzielnica lub część miasta
Danzig	Śródmieście
Schidlitz	Siedlce
Zigankenberg	Suchanino
Heiligenbrunn	Święta Studzienka (część Wrzeszcza Górnego)
Langfuhr	Wrzeszcz
Hochstrieß	Strzyża Górna
Neufahrwasser	Nowy Port
Stolzenberg	Chełm
Altschottland	Stare Szkoty
Stadtgebiet	Oruńskie Przedmieście
Sankt Albrecht	Święty Wojciech

Polska Rzeczpospolita Ludowa (1945-1989)

Na podstawie zgody wyrażonej w uchwale nr 669 Prezydium Rządu z dnia 7 października 1954 (M.P. 1954 nr 111 poz. 1550), miasto Gdańsk zostało podzielone na trzy dzielnice: Śródmieście, Wrzeszcz i Portową. Podział obowiązywał do 1 czerwca 1975, gdy został zniesiony przepisami ustawy z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych (Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91).

Lp	Nazwa dzielnicy z 1954 roku	Odpowiadające dzielnice z 2012 roku
1	Śródmieście	Śródmieście
		Siedlce
		Suchanino (częściowo)
		Chełm (częściowo)
		Orunia-Święty Wojciech-Lipce (częściowo)
		Olszynka
		Rudniki (częściowo)
2	Wrzeszcz	Brzeźno (częściowo)
		Aniołki
		Piecki-Migowo (częściowo)
		Brętowo (częściowo)
		VII Dwór (częściowo)
		Oliwa (częściowo)
		Wrzeszcz Górny (częściowo)
		Strzyża
		Wrzeszcz Dolny
		Żabianka-Wejhera-Jelitkowo-Tysiąclecia
		Przymorze Małe
		Przymorze Wielkie
		Zaspa-Młyniec
		Zaspa-Rozstaje
3	Portowa	Krakowiec-Górki Zachodnie
		Stogi
		Przeróbka
		Młyniska
		Letnica
		Nowy Port
		Brzeżno (częściowo)

Rys historyczny

Do 2010 roku w Gdańsku działało 10 rad osiedli. Utworzono je w dzielnicach Brzeźno, Kokoszki, Krakowiec-Górki Zachodnie, Letnica, Młyniska, Olszynka, Osowa, Rudniki, Strzyża oraz Wyspa Sobieszewska.

W 2010 roku Rada Miasta Gdańska wprowadziła zmianę podziału administracyjnego uchwałą nr LIII/1550/10 z 28 października 2010. Na mocy tej uchwały dokonano podziałów dotychczasowych dzielnic:

• Wrzeszcz na Wrzeszcz Dolny i Wrzeszcz Górny,
• Chełm i Gdańsk Południe na Chełm, Ujeścisko-Łostowice i Jasień,
• Stogi z Przeróbką na Stogi i Przeróbkę.

W roku 2011 odbyły się wybory, w wyniku których powstało 5 rad dzielnic i 23 rady osiedli.

W 2014 roku dokonano ujednolicenia nazw, w związku z czym wszystkie jednostki pomocnicze w Gdańsku noszą nazwę dzielnicy.

W 2015 roku wybory doprowadziły do wyłonienia rad w dwóch kolejnych dzielnicach, w których wcześniej takich rad nie było: Aniołki i Przymorze Małe. Kolejne wybory, w 2016 roku, wyłoniły rady dzielnic Przymorze Wielkie i Matarnia.

Widok na dzielnice Młyniska i Śródmieście z pobliskiego wzniesienia. Widoczne także zabudowania dzielnic Przeróbka, Stogi i Wrzeszcz Dolny

Wykaz dzielnic

• Ludność: stan na 31 grudnia 2013, na podstawie danych ze strony internetowej miasta.
• Wykaz rad dzielnic: stan na 15 czerwca 2016.

nr	nazwa dzielnicy	ludność (tys.)	powierzchnia w km²	gęstość zaludnienia (osób/km²)	Rada dzielnicy
1	Aniołki	5,222	2,31	2 261	Tak
2	Brętowo	7,665	7,23	1 060	Tak
3	Brzeźno	13,319	2,72	4 897	Tak
4	Chełm	48,886	11,10	4 404	Tak
5	Jasień	11,078	11,45	968	Tak
6	Kokoszki	8,442	19,94	423	Tak
7	Krakowiec-Górki Zachodnie	1,981	8,34	238	Tak
8	Letnica	1,356	3,89	349	Tak
9	Matarnia	5,827	14,48	402	Tak
10	Młyniska	3,138	4,32	726	Tak
11	Nowy Port	10,319	2,08	4 961	Tak
12	Oliwa	17,531	18,68	938	Tak
13	Olszynka	3,239	7,86	412	Tak
14	Orunia-Św. Wojciech-Lipce	15,504	19,68	788	Tak
15	Osowa	14,419	13,76	1048	Tak
16	Piecki-Migowo	24,713	4,25	5 815	Tak
17	Przeróbka	4,522	6,88	657	Tak
18	Przymorze Małe	15,147	2,27	6 673	Tak
19	Przymorze Wielkie	29,809	3,24	9 200	Tak
20	Rudniki	1,368	14,66	93	Tak
21	Siedlce	13,940	2,58	5 403	Tak
22	Stogi	11,578	10,95	1 057	Tak
23	Strzyża	5,622	1,11	5 065	Tak
24	Suchanino	11,063	1,45	7 630	Nie
25	Śródmieście	29,630	5,65	5 244	Tak
26	Ujeścisko-Łostowice	20,671	7,87	2 627	Tak
27	VII Dwór	4,242	2,90	1 463	Tak
28	Wrzeszcz Dolny	25,503	3,50	7 287	Tak
29	Wrzeszcz Górny	24,ˆ697	6,42	3 847	Tak
30	Wyspa Sobieszewska	3,484	35,79	97	Tak
31	Wzgórze Mickiewicza	2,558	0,52	4 919	Tak
32	Zaspa-Młyniec	13,800	1,22	11 311	Tak
33	Zaspa-Rozstaje	12,844	2,08	6 175	Nie
34	Żabianka-Wejhera-Jelitkowo-Tysiąclecia	18,051	2,34	7 714	Tak

Zobacz też

• Jednostki morfogenetyczne Gdańska

Linki zewnętrzne

• Podział administracyjny Gdańska