Złoć żółta
Systematyka[1][2] | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Podkrólestwo | |||
Nadgromada | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadklasa | |||
Klasa | |||
Nadrząd | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Rodzaj | |||
Gatunek |
złoć żółta | ||
Nazwa systematyczna | |||
Gagea lutea (L.) Ker Gawl. Bot. Mag. 30: t. 1200. 1809 | |||
Synonimy | |||
|
Złoć żółta (Gagea lutea) – gatunek byliny z rodziny liliowatych. Występuje niemal w całej Europie (bez jej południowych i zachodnich krańców), w zachodniej Azji (po zachodnią Syberię i Himalaje) oraz na Dalekim Wschodzie (na Półwyspie Koreańskim, w Japonii i na Sachalinie)[3]. W Polsce również występuje pospolicie na całym niżu oraz na Pogórzu i w niższych partiach gór.
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Łodyga
- Wytwarza jedną tylko łodyżkę, wysokości 10–30 cm. Po przekwitnięciu i dojrzeniu owoców pęd nadziemny szybko zanika, tak, że na początku lata nie można go już znaleźć.
- Organy podziemne
- Pojedyncza, otoczona łupiną cebula, z której szczytu wyrasta łodyga. Cebulki boczne nie tworzą się.
- Liście
- Zazwyczaj jest tylko jeden liść odziomkowy o szerokości 3–9 mm i żółtawozielonym kolorze. Jest on równowąski, zwęża się ku obu końcom, u szczytu z zakończeniem kapturkowatym, zaostrzonym. Jego długość jest równa wysokości całej rośliny lub niewiele większa. Bezpośrednio pod kwiatostanem wyrastają dwa niewielkie liście, z których dolny jest większy. Liście te, lancetowatego kształtu, są delikatnie owłosione i posiadają cienką białą obwódkę.
- Kwiaty
- Zebrane w kwiatostan typu baldach zawierający 3–7 kwiatków. Są one jasnożółtego koloru, wyrastają na szypułkach dwukrotnie dłuższych od długości kwiatu. Z zewnątrz są zielone (u niektórych roślin mają po zewnętrznej stronie żółte smugi). Pręciki są o połowę krótsze od długości działek okwiatu. Pylniki na pręcikach mają jajowaty kształt. Kwiaty przedsłupne, zapylane przez chrząszcze i błonkoskrzydłe. Przy braku owadów możliwe jest samozapylenie. Złoć żółta kwitnie od marca do maja. Kwiaty zamykają się na noc oraz podczas deszczu. Ponieważ z zewnątrz są zielone, wyglądają wówczas jak pąki i stają się trudne do wypatrzenia.
- Owoce
- Trójkomorowa torebka z nasionami rozsiewanymi przez mrówki[4].
-
Pokrój
-
Liść
-
Kwiat
-
Owoc
Biologia i ekologia
[edytuj | edytuj kod]Złoć żółta jest geofitem cebulkowym i rośliną azotolubną. Preferuje gleby gliniasto-piaszczyste bogate w składniki odżywcze. Spotkać ją można przede wszystkim w lasach liściastych (zwłaszcza w łęgach i grądach), w parkach, na zadrzewionych stokach potoków i w jarach. Zajmuje siedliska w typologii siedlisk leśnych określane jako las świeży, wilgotny i łęgowy[5]. Jest gatunkiem charakterystycznym dla zespołu roślinnego All. Alno-Ulmion[6]. Rośnie często w towarzystwie zawilca żółtego[4].
Obecność w kulturze
[edytuj | edytuj kod]Złoć żółta była pierwszą rośliną w zielniku Paszczaka w książce Tove Jansson "W Dolinie Muminków"[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-11-10] (ang.).
- ↑ Gagea lutea (L.) Ker Gawl., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-03-29] .
- ↑ a b Jakub Mowszowicz: Flora wiosenna : przewodnik do oznaczania dziko rosnących wiosennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1979, s. 96. ISBN 83-02-00322-0.
- ↑ Tadeusz Henryk Puchniarski: Rośliny siedlisk leśnych w Polsce. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2004. ISBN 83-09-01822-3.
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
- ↑ Tove Jansson: W Dolinie Muminków. Irena Szuch-Wyszomirska (tłum.). Warszawa: Nasza Księgarnia, 1995, s. 23. ISBN 83-10-09880-4.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- František Činčura, Viera Feráková, Jozef Májovský, Ladislav Šomšák, Ján Záborský: Pospolite rośliny środkowej Europy. Jindřich Krejča, Magdaléna Záborská (ilustracje). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990. ISBN 83-09-01473-2.
- Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
- Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
- BioLib: 42034
- EoL: 1088723
- EUNIS: 189025
- Flora of North America: 200027660
- FloraWeb: 2510
- GBIF: 5300245
- identyfikator iNaturalist: 126188
- IPNI: 535577-1
- NCBI: 82209
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-307312
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:535577-1
- Tela Botanica: 28641
- identyfikator Tropicos: 18400248
- CoL: 6K88F