Złoty Pawilon

Świątynia Złotego Pawilonu
金閣寺
Kinkaku-ji
	; Złoty Pawilon w Kioto
Państwo	Japonia
Miejscowość	Kioto
Data budowy	1955
	Położenie na mapie Japonii Świątynia Złotego Pawilonu
	Położenie na mapie prefektury Kioto Świątynia Złotego Pawilonu
	Położenie na mapie Kioto Świątynia Złotego Pawilonu
	35°02′22″N 135°43′45″E/35,039583 135,729203
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Złoty Pawilon (jap. 金閣寺 Kinkaku-ji; właśc. Świątynia Złotego Pawilonu, nazwa popularna), oficjalna nazwa Rokuon-ji (鹿苑寺), gałąź świątyni Shōkoku-ji szkoły zen, Rinzai (Rinzai-shū)^[a] – świątynia zen w Kioto, w Japonii.

Budynek reprezentuje kulturę okresu Kitayama^[1]^[b]. W rzeczywistości pagoda została zbudowana do przechowywania świętych relikwii Buddy, wtedy jest używana nazwa Shari-den (舎利殿)^[2]^[3].

Historia

W okresie Kamakura (1185–1333) na terenie tym znajdowała się willa arystokraty (kuge) Kintsune Saionjiego, znana jako Kitayama-dai. W okresie Muromachi (1392–1573) obiekt ten zwrócił uwagę trzeciego sioguna z rodu Ashikaga o imieniu Yoshimitsu (1358–1408), który przejął to miejsce od rodziny Saionji w celu zbudowania własnej rezydencji, którą nazwał Kitayama-dono^[c].

Kompleks ten, którego ogrody i architektura skupiały się wokół centralnego Złotego Pawilonu, miał przywoływać raj na ziemi. Z tego też powodu był odwiedzany przez tak cenionych gości, jak cesarz Go-Komatsu (1377–1433; panował w latach 1392–1412). Był on ojcem mistrza zen, poety i opata świątyni Daitoku-ji, Ikkyū Sōjuna (1394–1481)^[3].

Posiadłość stała się centrum tak zwanej „kultury Kitayama”, która odegrała kluczową rolę w przyjmowaniu różnych aspektów chińskiej kultury dynastii Ming (1368–1644) do społeczeństwa japońskiego, także dzięki zacieśnieniu stosunków handlowych z kontynentalnym sąsiadem^[3].

Po śmierci Yoshimitsu willa została zgodnie z jego wolą zamieniona w świątynię. Nazwa Rokuon-ji została zaczerpnięta z pierwszych dwóch znaków pośmiertnego imienia Yoshimitsu – Rokuon’in. Z kolei imię to pochodzi od Parku Jeleni w stanie Uttar Pradesh, w północnych Indiach, gdzie Budda Siakjamuni wygłosił swoje pierwsze kazanie po osiągnięciu oświecenia^[4].^[5]^[2].

W 1950 roku została podpalona (spłonęła doszczętnie) przez psychicznie chorego, pogardzanego, buddyjskiego akolitę, który następnie próbował popełnić samobójstwo. Wydarzenie to stało się motywem bestsellerowej powieści psychologicznej, wydanej w 2017 roku pod polskim tytułem „Złota Pagoda” autorstwa Yukio Mishimy (1925–1970) z 1956 roku. Zdaniem pisarza, nowicjusz zdecydował się na ten krok dlatego, że nie mógł dłużej żyć, odczuwając nad sobą władzę piękna, jaką sprawowała nad nim świątynia, jeden z najcenniejszych skarbów narodowych w Japonii^[6].

Odbudowa budowli została zakończona w 1955, a ściany zewnętrzne pokryto płatkami złota w 1987 roku. Zrekonstruowano również malowidła we wnętrzu. Świątynia jest położona nad stawem Kyōko-chi, na terenie parku utworzonego w stylu kaiyū-shiki (kaiyū-shiki teien, ogród krajobrazowy z centralnym stawem, przeznaczony do spacerów), umożliwiającym jej podziwianie poprzez spacer wokół ogrodu^[5].

Złoty Pawilon w grudniu 1994 został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO jako część zespołu zabytkowego dawnego Kioto, Uji i Ōtsu^[2].

Architektura

Architektura trzypoziomowego Kinkaku-ji łączy różne japońskie style i jednocześnie jest pod wpływem chińskich komponentów:

parter jest zbudowany w stylu shinden-zukuri stosowanym w rezydencjach arystokratów w okresie Heian. Filary są z naturalnego drewna, a ściany z białego tynku poprzez kontrast uzupełniają pozłacane dwa górne piętra pawilonu. Są tam umieszczone posągi historycznego Buddy (Budda Shaka) i Yoshimitsu;
pierwsze piętro można datować na okres Kamakura i jest ono zbudowane w stylu buke-zukuri (styl domu samurajskiego), jego zewnętrzna część jest całkowicie pokryta złotymi płatkami, a wewnątrz ustawione są posągi: Bosatsu Kannon i Czterech Niebiańskich Królów^[5];
drugie, najwyższe piętro, nawiązuje stylem do chińskich świątyń zen (styl kara-yō), jest pozłacane wewnątrz i na zewnątrz i zwieńczone złotym chińskim feniksem (jap. hōō)^[5].

Galeria

Brama wejściowa i kasy biletowe
Wnętrze Pawilonu (niedostępne dla zwiedzających)
Ogród
Złoty Pawilon od strony północnej

Uwagi

↑ W piśmiennictwie polskim dot. Japonii przyjęto słowo „chram” jako tłumaczenie jinja, a słowo „świątynia” – buddyjskiej tera (o-tera). Podobnie jest w innych językach, w tym w języku angielskim: jinja → „shrine”, tera → „temple”.
↑ Kultura okresu Kitayama → kultura początku okresu Muromachi-Ashikaga (1336–1573) nosząca cechy przejściowe od elitarnej kultury dworskiej do eklektycznej kultury o elementach plebejskich – typowej dla późniejszego okresu Muromachi. Widomym dowodem jest właśnie Złoty Pawilon ufundowany przez Yoshimitsu w 1401 r. na terenie jego rezydencji w Kitayamie.
↑ Kitayama (北山, północne góry, góry na północy) → pasmo górskie biegnące wzdłuż północnej części Kioto, ale obszar wokół Kinkaku-ji jest czasami określany jako Hokuzan (on’yomi), co jest alternatywną wymową znaków użytych do napisania Kitayama (kun’yomi).

Przypisy

↑ Jolanta Tubielewicz: Historia Japonii. Wrocław: Ossolineum, 1984, s. 212-214. ISBN 83-04-01486-6.
↑ ^a ^b ^c 世界遺産（世界文化遺産）鹿苑寺（金閣寺）. Kyoto Prefecture. [dostęp 2023-01-18]. (jap.).
↑ ^a ^b ^c Pure Land Paradise drawn by Ashikaga Yoshimitsu. Shokoku-ji Religious Corporation. [dostęp 2023-01-18]. (ang.).
↑ Schirokauer, Lurie and Gay (2005), s. 106
↑ ^a ^b ^c ^d Kenkyusha's New Japanese-English Dictionary. Tokyo: Kenkyusha Limited, 1991, s. 109, 485, 737, 1511. ISBN 4-7674-2015-6.
↑ Mikołaj Melanowicz: Historia literatury japońskiej. Warszawa: PWN, 2012, s. 415, 417. ISBN 978-83-01-17214-5.

Bibliografia

TadeuszT. Barucki TadeuszT., Architektura Japonii, Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1988, ISBN 83-213-3390-7, OCLC 834567993 .
JolantaJ. Tubielewicz JolantaJ., Nara i Kioto, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1983, ISBN 83-221-0177-5, OCLC 749595522 .
Schirokauer, Conrad; Lurie, David; Gay, Suzanne (2005). A Brief History of Japanese Civilization. Wadsworth Publishing. ISBN 978-0-618-91522-4.

Linki zewnętrzne

Strona oficjalna Kinkaku-ji (ang.)

[1] W piśmiennictwie polskim dot. Japonii przyjęto słowo „chram” jako tłumaczenie jinja, a słowo „świątynia” – buddyjskiej tera (o-tera). Podobnie jest w innych językach, w tym w języku angielskim: jinja → „shrine”, tera → „temple”.

[3] Kultura okresu Kitayama → kultura początku okresu Muromachi-Ashikaga (1336–1573) nosząca cechy przejściowe od elitarnej kultury dworskiej do eklektycznej kultury o elementach plebejskich – typowej dla późniejszego okresu Muromachi. Widomym dowodem jest właśnie Złoty Pawilon ufundowany przez Yoshimitsu w 1401 r. na terenie jego rezydencji w Kitayamie.

[6] Kitayama (北山, północne góry, góry na północy) → pasmo górskie biegnące wzdłuż północnej części Kioto, ale obszar wokół Kinkaku-ji jest czasami określany jako Hokuzan (on’yomi), co jest alternatywną wymową znaków użytych do napisania Kitayama (kun’yomi).

[Tub-2] Jolanta Tubielewicz: Historia Japonii. Wrocław: Ossolineum, 1984, s. 212-214. ISBN 83-04-01486-6.

[isan-4] 世界遺産（世界文化遺産）鹿苑寺（金閣寺）. Kyoto Prefecture. [dostęp 2023-01-18]. (jap.).

[pure-5] Pure Land Paradise drawn by Ashikaga Yoshimitsu. Shokoku-ji Religious Corporation. [dostęp 2023-01-18]. (ang.).

[7] Schirokauer, Lurie and Gay (2005), s. 106

[Ken-8] Kenkyusha's New Japanese-English Dictionary. Tokyo: Kenkyusha Limited, 1991, s. 109, 485, 737, 1511. ISBN 4-7674-2015-6.

[Mel-9] Mikołaj Melanowicz: Historia literatury japońskiej. Warszawa: PWN, 2012, s. 415, 417. ISBN 978-83-01-17214-5.

[10] Wspólnie z Argentyną, Belgią, Francją, Niemcami, Indiami i Szwajcarią.

[a]

[1]

[b]

[2]

[3]

[c]

[4]

[5]

[6]

[A]