Zawadzik leśniczek

Zawadzik leśniczek
	Troilus luridus
	(Fabricius, 1775)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	pluskwiaki
Podrząd	pluskwiaki różnoskrzydłe
Rodzina	tarczówkowate
Podrodzina	Asopinae
Rodzaj	Troilus
Gatunek	zawadzik leśniczek
Synonimy
	Cimex luridus Fabricius, 1775; Troilus angusta Reuter, 1881; Cimex beryllinus Gmelin, 1790; Cimex dentatus Schrank, 1781; Cimex elector Fabricius, 1794; Cimex serratus Hahn, 1826; Cimex serrulatus Müller, 1776; Pentatoma sublurida Westwood, 1837;
	Cimex luridus Fabricius, 1775; Troilus angusta Reuter, 1881; Cimex beryllinus Gmelin, 1790; Cimex dentatus Schrank, 1781; Cimex elector Fabricius, 1794; Cimex serratus Hahn, 1826; Cimex serrulatus Müller, 1776; Pentatoma sublurida Westwood, 1837;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zawadzik leśniczek^[1], zawadzik leśny^[2] (Troilus luridus) – gatunek pluskwiaka z podrzędu różnoskrzydłych i rodziny tarczówkowatych.

Taksonomia

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1775 roku przez Johana Christiana Fabriciusa jako Cimex luridus^[3]. Współcześnie umieszczany jest w rodzaju Troilus wraz z opisanym z Junnanu Troilus testaceus^[3]^[4].

Opis

Pluskwiak o ciele długości od 10 do 13 mm, z zarysie owalnym. Podstawowa barwa ciała jest żółtobrązowa do szarobrązowej z metalicznie zielonawym połyskiem na głowie, przodzie i bokach przedplecza, a niekiedy także nasadzie tarczki i listewce brzeżnej odwłoka. Na grzbietowej stronie ciała czarne punktowanie jest bardzo gęste i zlewające się, a na spodniej oraz odnóżach rzadsze i drobniejsze. Długie i cienkie czułki są czarne z szeroko żółtym lub żółtobrązowym wierzchołkiem czwartego człony oraz jasnym spodem członu pierwszego, a niekiedy też z jasnym pasem na spodzie członu drugiego. Brzegi głowy są niemal równoległe i nieco wycięte przed oczami. Policzki są wyraźnie dłuższe od nadustka. Przedplecze ma przednie odcinki krawędzi bocznych zaopatrzone w wyraźne, jasne ząbki. Wyrostki barkowe (rogi) przedplecza są zaokrąglone, wyniesione ku górze i wystają poza boki półpokryw. Krótsza od przykrywki tarczka miewa w kątach przypodstawowych jaśniejsze plamki. Barwa zakrywki jest brązowa. Przednia para odnóży pozbawiona jest zębów na udach. Pleuryty zatułowia mają długie kanaliki wyprowadzające u ujść gruczołów zapachowych. Na każdym segmencie czarnej listewki brzeżnej odwłoka widnieje jaśniejsza plama^[2].

Biologia i ekologia

Gatunek nadrzewny (arborikol) występujący głównie w lasach liściastych jak i iglastych, szczególnie częsty w borach sosnowych i mieszanych^[2]. Wszystkożerny^[5]. Aktywnie poluje i wysysa swe ofiary za pomocą kłującego aparatu gębowego. Jego łupem padają głównie larwy motyli, chrząszczy i błonkówek, a także inne pluskwiaki^[2]. Larwy zawadzika uzupełniają dietę, ssąc także soki roślinne^[5].

Wydaje na świat jedno pokolenie w roku^[5]. Zimowanie odbywa się przede wszystkim pod mchem i w ściółce, w stadium owada dorosłego. Larwy ostatniego stadium spotyka się do września, a niekiedy do początku października^[2]. Pierwsze owady dorosłe nowego pokolenia obserwuje się na Wyspach Brytyjskich od lipca^[5], a w Polsce zwykle od połowy sierpnia^[2].

W Europie Środkowej niszę drapieżnych, nadrzewnych tarczówek zajmują również rzadsze wojnica drapieżna (Arma custos) i napadacz płaskonogi, które stanowią prawdopodobnie konkurencję dla zawadzika^[6].

Samica składająca jaja
W pełni wybarwione jaja
Larwy początkowego stadium
Larwa środkowego stadium
Larwa ostatniego stadium

Rozprzestrzenienie

Gatunek palearktyczny o rozsiedleniu eurosyberyjskim^[2]. Znany z niemal wszystkich państw Europy^[3]. W Polsce spotykany w całym kraju^[2].

Znaczenie gospodarcze

W skład jego diety wchodzą liczne szkodniki. Z tego powodu gatunek ten ma duże znaczenie w ochronie lasów i sadów. Pojawia się czasami masowo w przypadku gradacji szkodników^{[potrzebny przypis]}.

Wykazano jego istotną rolę w ograniczaniu liczebności poprocha cetyniaka w europejskich lasach^[7].

Zobacz też

Przypisy

↑ Troilus luridus – Zawadzik leśniczek. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2019-07-05].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Jerzy A. Lis: Klucze do oznaczania owadów Polski. T. XVIII: Pluskwiaki różnoskrzydłe - Heteroptera. Cz. zeszyt 14: Tarczówkowate - Pentatomidae. Toruń: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 2000. ISBN 83-88518-05-4.
↑ ^a ^b ^c Troilus luridus (Fabricius, 1775). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2019-07-05].
↑ Zheng Leyi, Liu Guoquing. New genus and new species of Pentatomidae from Yunnan, China (Insecta, Hemiptera). „Acta Zootaxonomica Sinica”, 1987.
↑ ^a ^b ^c ^d Troilus luridus Bronze Shieldbug. [w:] British Bugs [on-line]. [dostęp 2019-07-05].
↑ Petr Kment, Karel Hradil, Zdeněk Jindra. The distribution of Pinthaeus sanguinipes in the Czech Republic and Slovakia (Hemiptera: Heteroptera: Pentatomidae). „Acta Musei Moraviae, Scientiae biologicae”. 94, s. 43–55, 2009.
↑ Carl W. Schaefer, Antonio Ricardo Panizz: Heteroptera of Economic Importance. Boca Raton, London, New York, Washington: CRC Press, 2000, s. 767.

[insektarium-1] Troilus luridus – Zawadzik leśniczek. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2019-07-05].

[Lis-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Jerzy A. Lis: Klucze do oznaczania owadów Polski. T. XVIII: Pluskwiaki różnoskrzydłe - Heteroptera. Cz. zeszyt 14: Tarczówkowate - Pentatomidae. Toruń: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 2000. ISBN 83-88518-05-4.

[fe-3] Troilus luridus (Fabricius, 1775). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2019-07-05].

[ZhengLiu-4] Zheng Leyi, Liu Guoquing. New genus and new species of Pentatomidae from Yunnan, China (Insecta, Hemiptera). „Acta Zootaxonomica Sinica”, 1987.

[bb-5] Troilus luridus Bronze Shieldbug. [w:] British Bugs [on-line]. [dostęp 2019-07-05].

[Kmentetal-6] Petr Kment, Karel Hradil, Zdeněk Jindra. The distribution of Pinthaeus sanguinipes in the Czech Republic and Slovakia (Hemiptera: Heteroptera: Pentatomidae). „Acta Musei Moraviae, Scientiae biologicae”. 94, s. 43–55, 2009.

[Schaefer-7] Carl W. Schaefer, Antonio Ricardo Panizz: Heteroptera of Economic Importance. Boca Raton, London, New York, Washington: CRC Press, 2000, s. 767.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]