Adam Vetulani

Adam Joachim Vetulani (1901–1976) – polski historyk prawa specjalizujący się w historii prawa kanonicznego, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, uczestnik I wojny światowej, wojny polsko-bolszewickiej, kampanii wrześniowej 1939 oraz kampanii francuskiej 1940. Brat Tadeusza, ojciec Jerzego.

Wypowiedzi

Jedyną pożyteczną dla Polski rzeczą, którą umiałem w tej sytuacji robić, to poprowadzić drużynę do boju.
- Opis: W rozmowie z synem Jerzym, o swojej postawie i decyzji ochotniczego zgłoszenia się na front po agresji III Rzeszy na Polskę.
- Źródło: Adam Vetulani 1901–1976. Materiały z Posiedzenia Naukowego PAU w dniu 16 listopada 2001 r.. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 2005, s. 75.

Z tego, co zrobiłem w życiu, najważniejsze były te wykłady dla żołnierzy w obozach dla internowanych.
- Opis: O wykładach licealnych i uniwersyteckich organizowanych dla żołnierzy 2 Dywizji Strzelców Pieszych podczas internowania w Szwajcarii w latach 1940–1945.
- Źródło: Elżbieta Dziwisz: Mistrz i uczeń, „Alma Mater” nr 128

Zawsze Sanokowi wierny.
- Opis: Podpis w przesłanych życzeniach dla uczestników „Jubileuszowego Zjazdu Koleżeńskiego b. Wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej Matury” w 1958.
- Źródło: Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958, s. 59.
- Zobacz też: Sanok, wierność

(wyd. I, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1976)

Miłość bliźniego wśród ludności szwajcarskiej nie była pustym frazesem. Wszyscy byli świadomi, że ich obowiązkiem jest spieszyć z życzliwą pomocą tym, których tak tragicznie dotknął zły los wojny.
- Źródło: s. 31
- Zobacz też: miłość, wojna

Tak jak w czasie internowania w Rumunii czy na Węgrzech, również i w Szwajcarii bezczynność żołnierza stawała się największym niebezpieczeństwem. Za nią szło zniechęcenie i rozluźnienie żołnierskiej dyscypliny, kwasy i zgrzyty we wzajemnych stosunkach.
- Źródło: s. 38
- Zobacz też: żołnierz

Życzliwość Szwajcarów miała ogromny wpływ na moją optymistyczną postawę wobec wszelkich przeciwności, których i wówczas, i później mi nie brakowało.
- Źródło: s. 210
- Zobacz też: życzliwość, optymizm

Często wykładał stojąc. Miał wadę wymowy, ale ona po chwili słuchania go przestawała istnieć, ponieważ górę brał sposób oraz styl mówienia, godny mistrza i erudyty. Profesor Adam Vetulani wśród studentów wzbudzał respekt. Średniego wzrostu, siwy, bardzo szczupły, w odbiorze oschły i zasadniczy. Tylko nieliczni mieli odwagę iść do niego na egzamin z historii państwa i prawa polskiego.
- Autor: Wacław Uruszczak, Elżbieta Dziwisz: Mistrz i uczeń, „Alma Mater” nr 128

Dla mojej generacji profesor Vetulani był symbolem szlachetności, nieugiętej postawy, a przede wszystkim prawości. Wspomnienie czasów komunistycznych byłoby jednolicie czarne, gdyby nie rozświetlały je takie postaci, jak Adam Vetulani.
- Autor: Andrzej Białas, Rozświetlanie mroku, Dziennik Polski, 19 listopada 2001

Jego prace ukazywały się w licznych czasopismach naukowych o najwyższej międzynarodowej renomie. Do dzisiejszego dnia prace Vetulaniego budzą nie słabnące zainteresowanie w nauce światowej, w szczególności kanonistyce. Świadczą o tym liczne cytowania, a także wznowienia jego publikacji.
- Autor: Wacław Uruszczak, Adam Vetulani. W: Uniwersytet Jagielloński. Złota Księga Wydziału Prawa i Administracji. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2000, s. 393–400.

Jeszcze chyba jedną postać i jedno wspomnienie muszę wypowiedzieć. W czasach zmagania się o Papieski Wydział Teologiczny, wydział sześćsetletni, bardzo wiele mi pomógł profesor Adam Vetulani. I wielu innych, ale wymieniam jego, bo był mi szczególnie bliski w tych czasach.
- Autor: Jan Paweł II, VI Pielgrzymka do Polski Jana Pawła II Kraków, Kościół Św Anny

Na pewno na pierwszym miejscu – mistrz Adam Vetulani. Nie ma żadnej wątpliwości. Bez niego właściwie nie byłoby chyba tego człowieka, który w tej chwili siedzi koło pani. On nas zachęcił do pracy naukowej, on nas uczył metody naukowej. On nas uczył, powiedziałbym, zapału do poznawania świata. A równocześnie sam w sobie był legendą.
- Autor: Stanisław Waltoś, poproszony o wymienienie pięciu osób, które miały na niego największy wpływ, i którym najwięcej zawdzięcza, Rozmowa z prof. Stanisławem Waltosiem

Nie było dziedziny w antycznym i średniowiecznym prawie kanonicznym czy w historii uniwersytetów i nauczania prawa w wiekach średnich, do których prof. Vetulani nie wniósłby poważnego dorobku podczas swego długiego życia uniwersyteckiego. Jedno z jego najbardziej interesujących odkryć dotyczyło struktury Dekretu Gracjana, nad którym pracował, będąc zatrzymanym w obozie polskich oficerów w Szwajcarii podczas II wojny światowej, i nie mając do dyspozycji nic w ręku, poza egzemplarzem Dekretu w wydaniu Friedberga. Prof. Vetulani pozostawił wielką spuściznę pisarską, która stała się bodźcem dla uczonych całego świata.
- Autor: Stephan Kuttner, słowa wypowiedziane podczas otwarcia pierwszej roboczej sesji III Międzynarodowego Kongresu Prawa Kanonicznego w Pampelunie (10–15 października 1976), za: Korespondencja Adama Vetulaniego z Miroslavem Boháčkiem, Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 2017, s. 25.

Ojciec nauczył mnie, że dla pracy naukowej nawet najbardziej błyskotliwa inteligencja nie na wiele się przyda, jeżeli nie zostanie wykorzystana do solidnej, wymagającej czasu roboty.
- Autor: Jerzy Vetulani, Adam Vetulani. 1901–1976, op. cit., s. 77.

Pasja badawcza cechowała pochodzącego z Sanoka uczonego przez całe jego twórcze życie i zaowocowała znakomitymi rezultatami o wymiarze światowym.
- Autor: Wacław Uruszczak, Adam Vetulani. 1901–1976, op. cit., s. 22.

Prof. Adam Vetulani uchodził za człowieka wielkiej odwagi cywilnej, bezkompromisowego, o nieskazitelnej moralności. W trudnych czasach (…) starał się głosić prawdę nie tylko w nauce, ale i w życiu codziennym. Wypowiadał ją w oczy swoim zwierzchnikom i kolegom po fachu, choć wiedział, że nie przysparza mu to zwolenników, a mnoży wrogów. Dlatego też życie miał trudne.
- Autor: Piotr Biliński, Niech się wstydzi państwo, w którym pracowałem. „Wpis”. 5 (127), s. 97–103, 25 maja–21 czerwca 2021.

Służył kulturze narodowej jak mógł najlepiej – słowem i piórem, pracą i przykładem. W dążeniu do prawdy cechował Go temperament, który podziwialiśmy. Cechowała Go bezkompromisowość poglądów i odwaga w ich głoszeniu, bez względu na doraźne konsekwencje. Umiłowanie prawdy, na rzetelnym patriotyzmie opartej, w służbie jedynie, prawdziwej i niepodzielnej nauki, żadnymi aktualnymi względami nie ograniczonej, doraźnym, płaskim korzyściom nie służącej – oto Jego cechy. Mógłby powiedzieć o sobie to, co my powtarzać o Nim będziemy, że zgodnie z rotą przysięgi doktorskiej, żył i działał ut magis veritas propagetur.
- Autor: Stanisław Grodziski, Nad trumną profesora Adama Vetulaniego, 1 października 1976. Za: Korespondencja Adama Vetulaniego z Miroslavem Boháčkiem, op. cit., s. 13.