wąs

wąs (język polski)

wąs (1.1)

wąsy (1.1)

wąsy (1.3) kota

wąsy (1.4)

teczka zapinana na wąs (1.5)

wąsy (1.6) kotwicy

wąsy (1.6) u jęczmienia

wymowa:

IPA: [vɔ̃w̃s], AS: [võũ̯s], zjawiska fonetyczne: nazal.• asynch. ą 

​

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) u ludzi: zarost nad górną wargą; zob. też wąsy (zarost) w Wikipedii

(1.2) pasmo włosów po jednej stronie twarzy będące połową wąsa (1.1)

(1.3) pot. długi włos czuciowy na pysku zwierzęcia; zob. też włosy czuciowe w Wikipedii

(1.4) bot. długi, giętki wyrostek, dzięki któremu roślina (zwłaszcza pnącze) wspiera się i wspina; zob. też wąs czepny w Wikipedii

(1.5) przen. wąski, długi przedmiot używany do przytrzymywania lub przyczepiania czegoś

(1.6) wąski i długi przedmiot lub takowe wystające zakończenie przedmiotu (np. szabli, kotwicy, wskazówki, kłosa)

odmiana:

(1.1-6)

 

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	wąs	wąsy
dopełniacz	wąsa	wąsów
celownik	wąsowi	wąsom
biernik	wąs / pot. wąsa	wąsy
narzędnik	wąsem	wąsami
miejscownik	wąsie	wąsach
wołacz	wąsie	wąsy

przykłady:

(1.1) (…) niemłody mężczyzna, z mocno szpakowatymi włosami i wąsami, z pogodnym spojrzeniem szarych oczu, ocienionych gęstą siwiejącą brwią (…)

składnia:

kolokacje:

(1.1-2) wąs bujny / chłopski / czarny / kmiecy / krzaczasty / nastrzępiony / nawisły / obwisły / okazały / opuszczony / obwisły / ostry / nastroszony / płowy / podcięty / podczerniony / podgolony / podkręcony / podskubany / podwinięty / przyprawiony / rozstrzępiony / rudawy / rudy / ryży / sarmacki / siwy / słomiasty / sterczący / strzępiasty / sumiasty / suty / szczeciniasty / szczotkowaty / szpakowaty / sztuczny / wymuskany / zjeżony / zwichrzony • gładzić / przygryzać wąsa • podkręcać sobie wąsa • nosić / zapuszczać / hodować / golić / zgolić / przyciąć / przystrzyc wąsy • sypnął się / wysypuje się / puszcza się komuś wąs • szarpać / ciągnąć za wąsy • dmuchać w wąsy • dorysować / dokleić / przykleić / przyprawić wąsy • baba / cyganka / staruszka z wąsami • ruszać wąsem / wąsami

(1.4) wąs czepny • wąsy fasoli / grochu / ogórka / dyni

synonimy:

(1.1-2) zarost pod nosem

(1.3) wibrys, wibryss, włos czuciowy

(1.4) wić, witka

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. wąsal mos, wąsacz mos, wąsatka ż, wąsatek ż, wąsaty mos, wąsienica ż, wąsionka ż, wąsawa ż

zdrobn. wąsik mrz, wąsek mrz

zgrub. wąsisko n, wąsię n

przym. wąsaty

związki frazeologiczne:

(1.1-2) młodzieniec / chłopak / chłop pod wąsem • wąs sypie się komuś • uśmiechać się pod wąsem • gdyby ciocia miała wąsy, toby był wujaszek • gdyby babcia miała wąsy, toby była dziadkiem • namotać sobie coś na wąs • nie bądź taki ciekawy, bo ci kocie wąsy wyrosną • wąsy jak gryka na piasku • mamrotać pod wąsem • fuknąć pod wąsem • miłość bez zazdrości jest jak Polak bez wąsów • bywają i kobiety z wąsami, i mężczyźni w spódnicy • mróz się poprawił, Polak wąsa zakręcił • widzi wąs, kiedy brodę golą • wara od wąsa! • nic nie umie prócz kręcenia wąsów • cała jego zabawa pipkę palić, wąsy kręcić • nie każdy kąsa, co wąsem trząsa

(1.3) targać tygrysa za wąsy

(1.4) ogórek wąsaty

(1.6) wąsy jęczmienia • wąsy pszenicy

etymologia:

(1.1-2) prasł. *(v)ǫsu < prasł. *(v)onsu

uwagi:

(1.1) często w lm → wąsy; (1.2) zobacz też:  Porada „dwa wąsy” w: Poradnia językowa PWN.

tłumaczenia:

(1.3) zobacz listę tłumaczeń w haśle: wibrys

• angielski: (1.1) moustache
• arabski: (1.1) شارب, شنب
• bułgarski: (1.1) мустак m; (1.3) мустак m; (1.4) мустак m
• duński: (1.1) overskæg n
• esperanto: (1.1) lipharo lm
• francuski: (1.1) moustache
• hiszpański: (1.1) bigote m
• jidysz: (1.1) וואָנצעס lm (wonces); (1.2) וואָנצע ż (wonce)
• kabylski: (1.1) imeswan
• kaszubski: (1.1) wąs m
• kataloński: (1.1) bigoti m
• rosyjski: (1.1) ус m
• slovio: (1.1) vus
• szywałdzki: (1.1) wunst m
• ukraiński: (1.1) вус m; (1.2) вус m; (1.3) вус m; (1.4) вус m
• wilamowski: (1.1) wons m

źródła:

wąs (język kaszubski)

wąs (1.1)

wymowa:

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męski

(1.1) wąs

odmiana:

przykłady:

składnia:

kolokacje:

synonimy:

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. wąsala m, wąsélc m, wąselnik m, wąsëszcze n, wąsk m, wąsnik m, wąsôk m, wąsyk m

przym. wąsati, wąsowati

związki frazeologiczne:

etymologia:

uwagi:

źródła: