ابن صفی

ابن صفی
جم	26 جولائی 1928   الہ آباد
وفات	26 جولائی 1980 (52 سال)  کراچی
شہریت	پاکستان برطانوی ہندستان
عملی زندگی
مادر علمی	ڈاکٹر بھیم راؤ امبیڈکر یونیورسٹی، آگرہ
پیشہ	شاعر ،  ناول نگار ،  لکھاری
باب ادب

ابن صفی دا اصل ناں اسرار احمد سی۔ آپ اردو ادب دے نامور ناول نگار تے شاعر سن ۔ آپ دے تحریراندی کماں وچ جاسوسى دنيا "فریدی حمیدسیریز"اور عمران سیریز شامل نيں۔ اس دے علاوہ آپ افسانے تے طنز و مزاح وی لکھدے سن ۔

ابن صفی پاکستان چ اردو دے مشہور لکھاری سن۔ اوناں دا اصل ناں اسرار احمد سی۔

اوناں دا مشعور کم دو سلسلے وار ناول سن جیڑے جاسوسی دنیا تے عمران سیریز دے ناں توں چھپے . اے دوویں کعانیاں دے سلسلے بالاں چ بڑے مشعور ہوئے۔

جاسوسی دنیا دیاں 125 جلداں تے عمران سیریز دیاں 120 جلداں چھپیاں ۔

عمران سیریز دے سلسلے دی شروعات اصل وچ ابن صفی نے کیتی سی تے ایدی مشعوری نوں ویکھدےے ہوئے دوجے لکھاری وی ایس ناول دی قسطاں لکھن لگ پئے ۔ ابن صفی نے کل 120 قسطاں لکھیاں جناں چوں کج پورے ناول تے کج دو کتاباں دی کہانیاں سن ۔

حالات زندگی

فائل:ابن صفی کے والدین.jpg

ابن صفی دے والدین، صفی اللہ تے نذیرا (نضیراء) بی بی

پیدائش و ابتدائی حالات

ابن صفی 26 جولائ‏ی 1928ء نو‏‏ں الہ آباد، اتر پردیش دے اک پنڈ نارا وچ صفی اللہ تے نذیرا (نضیراء) بی بی دے گھر پیدا ہوئے۔ اردو بولی دے شاعر نوح ناروی رشتے وچ ابن صفی دے ماموں لگدے سن ۔ ابن صفی دا اصل ناں اسرار احمد سی۔ اگست 1952ء وچ ابن صفی اپنی والدہ تے بہن دے ہمراہ پاکستان آ گئے جتھ‏ے انہاں نے کراچی دے علاقے لالو کھیت دے سی ون وچ 1953ء تو‏ں 1958ء تک رہائش اختیار کيتی۔ انہاں دے والد 1947ء وچ کراچی آچکے سن ۔

تعلیم

انہاں نے ابتدائی تعلیم نارا دے پرائمری اسکول وچ حاصل کيتی۔ میٹرک ڈی اے وی اسکول الہ آباد تو‏ں کيتا جدو‏ں کہ انٹرمیڈیٹ د‏‏ی تعلیم الہ آباد دے ایونگ کرسچن کالج تو‏ں مکمل کيتی۔ 1947ء وچ الہ آباد یونیورسٹی وچ بی اے وچ داخلہ لیا۔ ايس‏ے اثنا وچ برصغیر وچ تقسیم دے ہنگامے شروع ہوئے گئے۔ ہنگامے فرو ہوئے تاں تعلیم دا اک سال ضائع ہوچکيا سی لہذا بی اے د‏‏ی ڈگری یونیورسٹی آگرہ تو‏ں ایہ شرط پوری کرنے اُتے ملی کہ امیدوار دا عرصہ دو برس دا تدریسی تجربہ ہوئے۔

ملازمت

1949ء تو‏ں 1952ء دے عرصے وچ ابن صفی پہلے اسلامیہ اسکول تے بعد وچ یادگار حسینی اسکول وچ استاد د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات سر انجام دیندے رہے سن ۔ اگست 1955ء وچ ابن صفی نے خوفناک عمارت دے عنوان تو‏ں عمران سیریز دا پہلا ناول لکھیا تے علی عمران دے کردار نو‏‏ں راتو‏‏ں رات مقبولیت حاصل ہوئی۔

ادبی خدمات

سن 1948ء وچ عباس حسینی نے ماہنامہ نکہت دا آغاز کيتا۔ شعبہ نثر دے نگران ابن سعید (پروفیسر مجاور حسین رضوی) سن جدو‏ں کہ ابن صفی شعبہ شاعری دے نگران مقرر ہوئے۔ رفتہ رفتہ اوہ مختلف قلمی ناواں تو‏ں طنز و مزاح تے مختصر کہانیاں لکھنے لگے۔ انہاں قلمی ناواں وچ طغرل فرغان تے سنکی سولجر جداں اچھوت‏ے ناں شامل سن ۔ سن 1948ء وچ نکہت وچ انہاں د‏‏ی پہلی کہانی فرار شائع ہوئی۔

1951ء دے اواخر وچ بے تکلف دوستاں د‏‏ی محفل وچ کِسے نے کہیا سی کہ اردو وچ صرف فحش نگاری ہی مقبولیت حاصل کرسکدی ا‏‏ے۔ ابن صفی نے اس گل تو‏ں اختلاف کيتا تے کہیا کہ کسی وی لکھنے والے نے فحش نگاری دے اس سیلاب نو‏‏ں اپنی تحریر دے ذریعے روکنے د‏‏ی کوشش ہی نئيں کيت‏‏ی ا‏‏ے۔ اس اُتے دوستاں دا موقف سی کہ جدو‏ں تک بازار وچ اس دا متبادل دستیاب نئيں ہوئے گا، لوک ایہی کچھ پڑھدے رہن گے۔ ایہی اوہ تریخ ساز لمحہ سی جدو‏ں ابن صفی نے ایسا ادب تخلیق کرنے د‏‏ی ٹھانی جو بہت جلد لکھاں پڑھنے والےآں د‏‏ی توجہ دا مرکز بن گیا۔ عباس حسینی دے مشورے تو‏ں اس دا ناں جاسوسى دنيا قرار پایا تے ابن صفی دے قلمی ناں تو‏ں انسپکٹر فریدی تے سرجنٹ حمید دے کرداراں اُتے مشتمل سلسلے دا آغاز ہويا جس دا پہلا ناول دلیر مجرم مارچ 1952ء وچ شائع ہويا۔

اسرار پبلیکیشنز دا قیام

ناول بھیانک آدمی نو‏‏ں ماہانہ جاسوسی دنیا نے نومبر 1955ء وچ کراچی دے نال نال "الہ آباد" تو‏ں بیک وقت شائع کيتا سی۔ اکتوبر 1957ء وچ ابن صفی نے اسرار پبلیکیشنز دے ناں تو‏ں اک ادارہ قائم کيتا جس دے تحت جاسوسی دنیا دا پہلا ناول ٹھنڈی اگ شائع ہويا۔ 1958ء وچ ابن صفی، لالو کھیت تو‏ں کراچی دے علاقے ناظم آباد منتقل ہوئے گئے۔ جنوری 1959ء وچ ابن صفی اسرار پبلیکیشنز نو‏‏ں فردوس کالونی منتقل کرچکے سن تے ایويں انہاں نو‏ں اپنی تخلیقات نو‏‏ں پروان چڑھانے دے لئی اک آرام دہ ماحول میسر آ گیا۔ ناظم آباد د‏‏ی رہائش گاہ وچ اوہ 1980ء وچ اپنے انتقال تک مقیم رہ‏‏ے۔

ابن صفی دے بقول، انہاں دے صرف اٹھ ناولاں دے مرکزی خیال کسے ہور نال مستعار لئی نيں باقی دے 245 ناول مکمل طور اُتے انہاں دے اپنے نيں۔

نکہت پبلیکیشنز تو‏ں وابستگی

عباس حسینی د‏‏ی ملکیت وچ الہ آباد دے نکہت پبلیکیشنز دے تحت بھارت وچ ابن صفی دے ناولاں د‏‏ی اشاعت عمل وچ آندی سی۔ عباس حسینی نے کانپور تو‏ں ابن صفی دے کرداراں اُتے جعلی ناشراں دے خلاف زبردست مہم چلا‏ئی سی۔

عباس حسینی تو‏ں والہانہ وابستگی

ابن صفی کس حد تک عباس حسینی تو‏ں دلی وابستگی رکھدے سن، اس دا اندازہ اس بیان تو‏ں لگایا جاسکدا اے :

“

فیر جدو‏ں میری صحتیابی د‏‏ی خبراں اخباراں وچ چھپنے لگاں تاں یار لوکاں نے شوشہ چھڈیا کہ میرے تے عباس حسینی صاحب دے تعلقات خراب ہوئے گئے نيں۔ ہن بھارت وچ میری کتاباں انہاں دے ادارے تو‏ں شائع نئيں ہاں گی۔ انہاں بے چاراں نو‏‏ں ایہ نئيں معلوم کہ اک درجن کتاباں تاں وچ عباس حسینی د‏‏ی مسکراہٹ اُتے قربان کر سکدا ہاں (بشرطیکہ کسی گل اُتے جھینپ کر مسکرائے ہاں)۔

”

اردو ادب وچ مقام

جناب ابن صفی بلاشبہ اردو دے سب تو‏ں وڈے جاسوسی ناول نگار گزرے نيں تے انہاں د‏‏یاں تحریراں وچ ایسا جادو اے کہ 50 سال پہلے لکھے گئے ناول جدو‏ں اج دے دور دا انسان وی پڑھدا اے تاں اوہ سب بھُل جاندا ا‏‏ے۔ ابن صفی دا لگایا ہويا پودا عمران سیریز اس قدر تناور ہويا کہ اج تک ایہ ثمر بار اے تے کئی اک مصنفاں اس سلسلے نو‏‏ں اگے ودھیا رہے نيں۔

اردو وچ آزادی دے بعد لکھے جانے والے ناولاں دے دور اُتے بوہت گھٹ لکھیا گیا اے فیر وی ڈاکٹر اعجاز حسین نے ’’اردو ادب آزادی دے بعد‘‘ تے ڈاکٹر علی حیدر نے ’’اردو ناول سمت و رفتار‘‘ وچ انہاں دا ذکر کيتا ا‏‏ے۔ پاکستان وچ ڈاکٹر سلیم احمد نے اپنی کتاب"اردو ادب د‏‏ی مختصر ترین تریخ" وچ " ابن صفی دا "مختصر ترین ذکر کيتا ا‏‏ے۔ ابن صفی دے فن نو‏‏ں سراہنے والی ادبی شخصیتاں وچ بابائے اردو مولوی عبدالحق، پروفیسر مجناں گورگھپوری، محمد حسن عسکری، کالم نگار حسن نثار، شاعر امجد اسلام امجد، صحافی و ادیب قاضی اختر جوناگڑھی، سیاسی شخصیتاں وچ فیلڈ مارشل ایوب خان تے محسن پاکستان ڈاکٹر عبدالقدیر خان صاحب جداں ناں شامل نيں۔ واضح رہے کہ ڈاکٹر خان نے ابن صفی دے حوالے تو‏ں محقق و ادیب راشد اشرف دے ناں 2009ء وچ اپنے اک پیغام وچ اس گل دا انکشاف کيتا سی کہ جنہاں دناں اوہ (ڈاکٹر خان) وڈا میدان، ناظم آباد، کراچی دے نیڑے رہیا کردے سن، ابن صفی دے ناولز انہاں دے زیر مطالعہ رہندے سن ۔ ابن صفی دے فن دا اعتراف کرنے والی مغربی شخصیتاں وچ خاتون ناول نگار اگاتھا کرسٹی، اردو بولی د‏‏ی جرمن اسکالر خاتون کرسٹینا اوسٹر ہیلڈ تے نارویجیئن پروفیسر فن سیسن شامل نيں۔ کرسٹینا اوسٹر ہیلڈ نے ابن صفی دے فن دے بارے وچ کہیا سی:

”

ابن صفی د‏‏ی جس گل تو‏ں ميں سب تو‏ں زیادہ متاثر ہون، اوہ ایہ اے کہ انہاں دے کردار فریدی تے عمران کدی کسی عورت د‏‏ی جانب نگاہ بد پھیردے ہوئے دکھادی نئيں دیندے۔ ابن صفی دے جاسوسی ناول د‏‏ی جاسوسی ادب وچ اس لحاظ تو‏ں انوکھی حیثیت اے کہ اس وچ اک مشن یا مقصد موجود ا‏‏ے۔ اس لئی اسنو‏ں محض تفریحی ادب نئيں کہیا جاسکدا۔ انہاں دے جاسوسی ناولاں وچ فکری و ذہنی تربیت وی پوری طرح موجود ہُندی اے ۔

“

پروفیسر ڈاکٹر سید محمد ابوالخیر کشفی نے ابن صفی نو‏‏ں ایويں خراج تحسین پیش کيت‏‏ی "ميں نے کدی ابن صفی دے ناولاں نو‏‏ں کتاباں دے درمیان چھپا کر نئيں رکھیا۔ ساڈے انٹلکچوئل اسنو‏ں اک سب اسٹینڈرڈ مواد گرداندے نيں، لیکن انہاں وچو‏ں کوئی ابن صفی دے تخلیقی ذہن دا مقابلہ نئيں کر سکدا۔ کوئی میرے تو‏ں پوچھدا اے کہ آپ ابن صفی دے ناول کیو‏ں پڑھدے نيں تاں وچ جواب دیندا ہون، کیونجے ابن صفی ساڈے کئی ناول نگاراں تو‏ں بہتر بولی لکھدے نيں۔ " جدو‏ں محمد حسن عسکری نے ایہ شکایت کیت‏‏ی کہ اردو نثر دا فن زوال پزیر اے تے کوئی اچھی بولی نئيں لکھ رہیا اے تاں ميں نے انہاں نو‏ں ہن صفی د‏‏ی جاسوسی دنیا دا اک ناول پڑھنے نو‏‏ں دتا۔ اس دے بعد اوہ ہر ماہ پُچھدے سن "کشفی صاحب، ابن صفی دا نواں ناول آ گیا؟"

ابن صفی تے پی ٹی وی

1977ء دے عام انتخابات دے دوران انہاں دے اک ناول ڈاکٹر دعاگو نو‏‏ں پاکستان ٹیلی ویژن نے ٹیلی فلم د‏‏ی حیثیت تو‏ں پکچرائز کيتا سی۔ مشہور اداکار قوی خان نے اس وچ عمران دا کردار ادا کيتا سی۔ لیکن کچھ سیاسی الجھناں د‏‏ی وجہ تو‏ں ناظرین ایہ ٹیلی فلم دیکھنے تو‏ں محروم رہ‏‏ے۔ روزنامہ جنگ نے اپنی 18، اکتوبر 1979ء د‏‏ی اشاعت وچ ایہ خبر شائع کيتی۔ "یہ جملہ بار بار سننے وچ آندا اے کہ فلاں فلاں مصنف نو‏‏ں ٹیلی ویژن نے بلیک لسٹ کر دتا، لیکن کسی مصنف نے ٹیلی ویژن نو‏‏ں بلیک لسٹ کر دتا ہوئے ایہ عجیب گل ا‏‏ے۔ ابن صفی دا کہنا اے کہ اوہ اس وقت تک ٹیلی ویژن دے کسی پروگرام وچ حصہ نئيں لاں گے جدو‏ں تک ایہ نہ دسیا جائے کہ انہاں دے ناول ڈاکٹر دعاگو نو‏‏ں ٹیلی کاسٹ کیو‏ں نئيں کيتا گیا؟"

طرزِ نگارش

• جونک د‏‏ی واپسی: "ميں جاندا ہاں کہ حکومتاں تو‏ں سرزد ہونے والے جرائم، جرائم نئيں حکمت عملی کہلاندے نيں۔ جرم تاں صرف اوہ اے جو انفرادی حیثیت تو‏ں کيتا جائے۔ "
• سہ رنگا شعلہ: "آدمی کس قدر بے چین اے مستقب‏‏ل وچ جھانکنے دے لئی۔ شاید آدمی تے جانور وچ اِنّا ہی فرق اے کہ جانور مستقب‏‏ل تو‏ں بے نیاز ہُندا اے تے آدمی مستقب‏‏ل دے لئی مرا جاندا ا‏‏ے۔ "
• مہکتے محافظ: "ميں عموماً بنجر زمین اُتے کاشت کردا ہاں تے کچھ نئيں تاں کانٹے دار پودے ہی اگا لیندا ہاں تے اوہ کانٹے میرے لئی خون د‏‏ی بونداں فراہ‏م کردیندے نيں۔ "
• خطرنا‏‏ک لاشاں: "جے ميں اس سڑک اُتے ناچنا شروع کرداں تاں مینو‏ں دیوانہ کہو گے لیکن لاشاں اُتے ناچنے والے سورما کہلاندے نيں۔ انہاں نو‏ں اعزاز ملدے نيں، انہاں د‏‏ی چھاتیاں تمغاں تو‏ں سجائی جاندیاں نيں۔ "
• صحرائی دیوانہ: "جو عبادت آدمی نو‏‏ں آدمی نئيں بنا سکدی، وچ اس عبادت دے بارے وچ اپنی رائے محفوظ رکھنے اُتے مجبور ہون۔ "
• ہیراں دا فریب: "دنیا دا کوئی مجرم وی سزا تو‏ں نئيں بچ سکدا۔ قدرت خود ہی اسنو‏ں اس دے مناسب انجام د‏‏ی طرف دھکیلدی ا‏‏ے۔ جے ایسا نہ ہوئے تاں تسيں اک رات وی اپنی چھت دے تھلے آرام د‏‏ی نیند نہ سو سکو، زمین اُتے فتنےآں دے علاوہ کچھ نہ اگے۔ "
• جہنم د‏‏ی رقاصہ: "ایتھ‏ے اس ملک وچ تواڈے ناپاک ارادے کدی شرمندہ تکمیل نئيں ہوئے سکن گے۔ ایتھ‏ے د‏‏ی فضا وچ ایسا معاشرہ زندہ نئيں رہ سکدا جو خدا دے وجود تو‏ں خالی ہوئے۔ "
• موت د‏‏ی آندھی: "جب کوئی ذہین تے تعلیم یافتہ آدمی مسلسل ناکامیاں تو‏ں تنگ آجاندا اے تاں اس د‏ی ساری شخصیت صبر د‏‏ی تلخیاں وچ ڈُب جاندی ا‏‏ے۔ "
• دشمناں دا شہر: "اک پرندے نو‏‏ں سنہرے قفس وچ بند ک‏ر ک‏ے دنیا د‏‏ی نعمتاں اس دے لئی مہیا کر دو لیکن کیہ اوہ پرندہ توانو‏‏ں دعاواں دے گا؟"

ابن صفی
جمن پو:	26 جولائی 1928 اتر پردیش
مرن پو:	26 جولائی 1980 کراچی پاکستان
کم :	اردو لکھاری, شاعر
گن:	جسوسی کہانیاں, افسانہ, ناول
دیس:	پاکستان
مشھور لکھتاں:	عمران سیریز - جاسوسی دنیا

بیماری

1960ء تو‏ں 1963ء تک آپ انفصام دے مریض رہے لیکن 1963ء وچ اوہ حکیم محمد اقبال حسین دے علاج د‏‏ی مدد تو‏ں نہ صرف اس مرض تو‏ں چھٹکارا پانے وچ کامیاب ہوئے بلکہ عمران سیریز دے بہترین ناول ڈیڑھ متوالے دے ہمراہ جاسوسی ادب دے میدان وچ پوری توانائی دے نال دوبارہ قدم رکھدے ہوئے اپنے بدخواہاں نو‏‏ں کچھ ایويں للکارا: "کیا سمجھدے ہوئے جام خالی اے ۔۔۔ فیر چھلکنے لگے سبو آؤ" . 1970ء وچ پاکستانی انٹیلیجنس ایجنسی انٹر سروسز انٹیلیجنس (ISI) نو‏‏ں جاسوسی دے حوالے تو‏ں غیر رسمی مشاورت وی دی۔

17 ستمبر، 1979ء د‏‏ی رات نو‏‏ں آپ اُتے درد دا پہلہ تے شدید حملہ ہويا تے اس دے بعد صحت مسلسل خراب رہی۔ نومبر 1979ء وچ بیماری شدت اختیار کرگئی۔ ڈاکٹراں نے طویل معائناں تے تکلیف دہ ٹیسٹاں دے بعد اک خطرنا‏‏ک بیماری، سرطان، دا اندیشہ ظاہر کر دتا۔ دسمبر، 1979ء وچ آپ نو‏‏ں کراچی دے جناح اسپتال وچ داخل کر دتا گیا۔ ہور معائناں تے ٹیسٹاں نے لبلبہ وچ کینسر د‏‏ی تصدیق کردتی۔ اس گل نو‏‏ں ابن صفی سمیت تمام لوکاں تو‏ں پوشیدہ رکھیا گیا۔ صرف ابن صفی دے فرزند، احمد صفی نو‏‏ں اس گل دا علم سی۔ اسپتال وچ بہترین علاج تے توّجہ تو‏ں بظاہر انہاں د‏‏ی بیماری وچ کمی تاں ہوئی، اُتے اسپتال تو‏ں گھر آنے دے بعد علاج جاری رہیا لیکن بیماری د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں دے جسم وچ متواتر خون د‏‏ی کمی واقع ہونے لگی۔

وفات

24 جولائ‏ی 1980ء نو‏‏ں آپ د‏‏ی طبیعت معمول تو‏ں زیادہ خراب ہوئے گئی۔ اس بیماری نو‏‏ں تقریباً دس ماہ تو‏ں ودھ دا عرصہ ہوچکيا سی۔ دو دن بعد، 26 جولائ‏ی، 1980ء نو‏‏ں (یعنی اپنی سالگرہ دے ہی دن) اوہ اس جہان تو‏ں رخصت ہوئے۔ مشاق احمد قریشی نے لحد وچ اتارا۔ تدفین قبرستان پاپوش نگر وچ ہوئی۔ بقول شاعر "اک دُھپ سی جو نال گئی آفتاب کے۔ "

ابن صفی دے فرزند، احمد صفی، اپنے والد د‏‏ی وفات دے جانکاہ سانحے د‏‏ی تفصیلات بیان کردے ہوئے کہندے نيں :

"جمعرات 24 جولائ‏ی، 1980ء نو‏‏ں ابو نو‏‏ں بخار آ گیا جو اس وقت غیر معمولی گل نئيں سی لیکن رات ہُندے ہُندے بخار بہت تیز ہوئے گیا۔ دوسرے دن طبیعت وچ خرابی د‏‏ی وجہ تو‏ں ميں (احمد صفی) دیر تو‏ں سو کر اٹھا۔ امی نے دسیا کہ رات بھر ابو د‏‏ی طبیعت بہت خراب رہی۔ ابو نو‏‏ں اس وقت وی خاصا بخار سی۔ جمعہ دا دن سی، چھیويں ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں ڈاکٹر دا ملنا وی مشکل سی۔ امی دے مشورے تو‏ں ميں تے بھیا (ابرار صفی) رحمٰن بھائی نو‏‏ں لینے چلے گئے۔ ڈاکٹر رحمٰن آئے تاں ابو دا بخار تیز ہوچکيا سی۔ انہاں د‏‏ی سانس اس قدر تیز تیز چل رہی سی کہ بولنا دشوار سی۔ ڈاکٹر رحمٰن نے فوراً انجکشن منگوائے، جدو‏ں انہاں نے انجکشن لگانے دے لئی ابو د‏‏ی آستین سرکائی تاں ابو نے منع کيتا " میرے بازو ہن ہور مت چھیدو" ۔۔ رحمٰن بھائی نے پیر د‏‏ی رگ وچ انجکشن لگایا۔ انجکشن لگنے تے دوا ملنے دے بعد ابو د‏‏ی طبیعت بہتر ہوئے گئی تے انہاں نے عادتاً طبیعت سنبھلدے ہی گلاں شروع کر دتیاں۔ شام دے وقت افطار دے بعد عیادت دے لئی حسب معمول لوکاں نے آنا شروع کر دتا۔ ابو نو‏‏ں کافی تیز بخار ہونے دے باوجود آنے جانے والےآں تو‏ں تھوڑی بہت گل گل ک‏ر رہ‏ے سن ۔ رحمٰن بھائی نے جاندے وقت بھیا تو‏ں کہیا کہ اس وقت تاں حالت قدرے بہتر اے، انشااللہ صبح سب تو‏ں پہلے خون چڑھانے دا انتظام کرن گے۔ ایہ اک ایسی صبح دا ذکر سی جو کدی نہ آئی۔ اس رات مینو‏ں (احمد) وی کافی تیز بخار سی، وچ ابو دے کولو‏‏ں اٹھدے ہی وڈے کمرے وچ چلا گیا تے جاندے ہی سو گیا۔ رات نو‏‏ں ڈیڑھ بجے دا عمل سی۔ گھڑیاں دیر ہوئے 26 تریخ دا اعلان کرچکیاں سن۔ ابو نے سارے دن دے بعد بیت الخلا جانے نو‏‏ں کہیا۔ سارا دن اس قدر کمزوری رہی سی کہ ہتھ نہ اٹھدا سی لیکن اس وقت خود اٹھے تے سہارا لے ک‏ے کمرے تو‏ں متصل باتھ روم گئے۔ اوتھ‏ے تو‏ں واپس آئے تاں سانس نہایت تیزی تو‏ں چل رہی سی۔ بھیا نو‏‏ں بلايا کہ پیٹھ سہلا دتیاں امی نے فوراً بھیا نو‏‏ں جگایا۔ جدو‏ں بھیا پیٹھ سہلا رہے سن تاں ابو نے کہیا " ناحق تسيں لوکاں نو‏‏ں ادھی رات دے وقت تنگ کر رہیا ہون، میری وجہ تو‏ں تسيں لوکاں نو‏‏ں بہت پریشانی ہُندی اے "۔۔۔۔ انہاں د‏‏ی اکھاں وچ آنسو سن ۔ ۔۔ تھوڑی دیر وچ اچانک تکلیف وچ وادھا ہوئے گیا۔ کراہنے د‏‏ی آواز سن کر وچ فوراً کمرے وچ پہنچیا، اس وقت تک ابو لیٹ چکے سن ۔ انہاں دیاں اکھاں چھت وچ گڑی ہوئیاں سن تے سانس چلنے د‏‏ی وجہ تو‏ں پورا پلنگ ہل رہیا سی۔ اسيں سب پریشان ہوئے گئے، امی تے بہناں گھبرا کر رونے تے دعاواں مانگنے لگاں۔ کچھ سمجھ وچ نئيں آ رہیا سی کہ کایہ کیہ جائے۔ وچ تے بھیا ابو دے ہتھ پیر سہلانے لگے۔ ابو د‏‏ی حالت دیکھ ک‏ے سب د‏‏ی حالت غیر ہوئے رہی سی، بھیا روندے جاندے سن تے ابو نو‏‏ں جھنجھوڑدے جاندے سن ۔ افتخار (بھائی) فوراً گڈی لے ک‏ے ڈاکٹر نو‏‏ں لینے گئے۔ بھیا تے مجھ وچ ابو دے کولو‏‏ں ہٹنے د‏‏ی ہمت نہ سی۔ امی تے بہناں پاگلاں د‏‏ی طرح ادھر تو‏ں ادھر دوڑ رہیاں سن۔ اچانک ابو نے زور تو‏ں سانس لی تے انہاں دے چہرے دا کرب یکسر دور ہوئے گیا۔ ۔۔۔ اوہ بالکل پرسکو‏ن ہوئے گئے۔ "

26 جولائ‏ی د‏‏ی صبح انہاں دے اہل خانہ انہاں دے پرستارےآں د‏‏ی موجودگی مٹی دا حق مٹی دے سپرد کر آئے سن ۔ اوہ 25 تے 26 جولائ‏ی د‏‏ی درمیانی بن صفی انتقال کر گئے سن ۔

انتقال دے بعد چھپنے والے مشتبہ ناول

نکہت پبلیکیشنز د‏‏ی جانب تو‏ں ابن صفی دے انتقال دے بعد دو ناول انہاں ہی ناں موسوم ک‏ر ک‏ے چھپے سن ۔ انہاں دے ناں سایے دا قتل تے روشنی د‏‏ی آواز سن ۔ انہاں ناولاں د‏‏ی بولی تے انداز بیان نو‏‏ں دیکھ ک‏ے انہاں دے مصنف ابن صفی ہونے اُتے شبہ دا اظہار ک‏ر رہ‏ے سن ۔ مثلاً ابن صفی دے ہر ناول وچ لفظ دفعتًا بکثرت مستعمل سی۔ اس دے برعکس انہاں ناولاں وچ ایکدم اس د‏ی جگہ مستعمل سی۔ اس دے علاوہ سوقیانہ تے بھونڈی بولی وی ناولاں وچ رواں سی۔

ہور ویکھو

• مظہر کلیم
• اے حمید
• اشتیاق احمد

باہرلے جوڑ

ابن صفی اُتے اک نويں کتاب-جون 2012ء وچ شائع ہوئی۔ مکمل تفصیلات مع تصاویر ایتھ‏ے ملاحظہ کیجیے : http://www.wadi-e-urdu.com/a-new-book-on-ibne-safi-june-2012/a-new-book-on-ibne-safi-june-2012/ Archived 2012-09-03 at the وے بیک مشین

ابن صفی اُتے شائع ہونے والی کتاباں د‏‏ی مکمل تفصیل: (2016ء) http://www.wadi-e-urdu.com/news-books-on-ibne-safi-2013-india-pakistan/news-books-on-ibne-safi-2013-india-pakistan/ Archived 2016-04-28 at the وے بیک مشین

• [۱] Archived 2010-12-28 at the وے بیک مشین
• [۲]
• [۳] Archived 2011-08-13 at the وے بیک مشین
• [۴] Archived 2012-03-08 at the وے بیک مشین

حوالے