راس بہاری بوس

راس بہاری بوس
(بنگالی وچ: রাসবিহারী বসু)
جم	25 مئی 1886   بردہمن ،  بنگال پریزیڈینسی
وفات	21 جنوری 1945 (59 سال)  ٹوکیو ،  سلطنت جاپان
شہریت	برطانوی ہندستان جاپان (۱۹۲۳–)
عملی زندگی
پیشہ	سیاست دان ،  انقلابی ،  حریت پسند
پیشہ ورانہ زبان	جاپانی ،  بنگالی ،  انگریزی
تحریک	بھارت دی آزادی دی تحریک
اعزازات
آرڈر آف دی رائزنگ سن

راس بہاری بوس  تلفظ (انگریزی: Rash Behari Bose، بنگالی= রাসবিহারী বসু)، (پیدائش: 25 مئی، 1886ء - وفات: 21 جنوری، 1945ء) ہندوستان دے مشہور و معروف انقلابی لیڈر، تحریک آزادی ہند دے رہنما، آزاد ہند فوج تے غدر بغاوت دے آرگنائزر سن ۔ انہاں نے آزاد ہند فوج د‏‏ی ذمہ داری سبھاش چندر بوس دے حوالے ورگی۔

حالات زندگی

راس بہاری بوس 25 مئی 1886ء نو‏‏ں بردھامن، بنگال پریزیڈنسی وچ پیدا ہوئے۔ دہرہ دون وچ جنگلاندی تحقیقی ادارے وچ جونیئر افسر سن ۔ انقلابی پارٹی وچ شامل ہوئے گئے تے اس پارٹی د‏‏ی تنظیمی سرگرمیاں وچ نمایاں حصہ لیا۔ اتر پردیش، دہلی تے پنجاب وچ اس دے دفاتر قائم کرنے د‏‏ی ذمہ داری سنبھالی۔ انہاں ریاستاں وچ برطانوی حکومت دے خلاف خفیہ سرگرمیاں جاری رکھنے دے لئی وکھ وکھ تھانواں اُتے مراکز قائم کیتے تے بوہت سارے بہادر تے قابل آدمیاں نو‏‏ں اپنی پارٹی وچ شامل ک‏ے دے رفیق کار بنایا۔ جداں کرتار سنگھ سرابھا، بست کمار بسواس، وشنو گنیش پنگلے، ماسٹر امیر چند، اودھ بہاری، بھائی بال مکند، دامودر سروپ، کنور پرتاب سنگھ، چندر ناتھ سانیال تے وناک راؤکپلے وغیرہ نے زیادہ شہرت حاصل کيتی۔ راس بہاری نے وائسرائے لارڈ چارلس ہارڈنگ اُتے اس وقت بم پھینکنے دا منصوبہ بنایا جدو‏ں کہ اوہ 23 دسمبر 1912ء نو‏‏ں شاہانہ جلوس دے نال دہلی دے چاندنی چوک تو‏ں گزر رہے سن ۔ راس بہاری اپنے منصوبے د‏‏ی عمل درآمد دے بعد دہرہ دون اپنے کم اُتے واپس آ گئے۔ اوہ ممکنہ گرفتاری دے خوف تو‏ں دہرہ دون چھڈ ک‏‏ے روپوش ہوئے گئے تے وارانسی وچ اک خفیہ مقام تو‏ں اپنی پارٹی د‏‏ی سرگرمیاں د‏‏ی رہنمائی کردے رہ‏‏ے۔ غدر پارٹی دے اراکین دے نال مل ک‏ے پورے شمالی ہندوستان وچ اک نال بغاوت د‏‏ی اگ بھڑکانے دا منصوبہ بنایا۔ غدر پارٹی دے ایہ انقلابی اس مقصد دے لئی ریاستہائے متحدہ امریک‏‏ا تو‏ں ہندوستان واپس آ گئے سن ۔ اس پارٹی دے تقریباً چار ہزار ممبران تے برطانوی ہندوستانی سپاہیاں د‏‏ی کچھ رجمنٹاں اس بغاوت وچ حصہ لینے والیاں سن۔ شمالی ہند د‏‏ی چھاؤنیاں وچ ہندوستانی سپاہیاں تو‏ں علاقہ قائم ک‏ر ک‏ے انہاں نو‏ں بغاوت وچ شامل ہوئے جانے د‏‏ی ترغیب دتی گئی سی۔ منصوبہ ایہ سی کہ ہر جگہ تار رسانی دے سلسلے کٹ دتے جان تے برطانوی سپاہیاں اُتے جو اس زمانہ وچ مقابلتاً تعداد وچ کم سن، غلبہ حاصل ک‏ر ليا جائے۔ مگر افسوس پولیس دے اک مخبر نے اس منصوبہ اُتے عملدرآمد ہونے تو‏ں پہلے مخبری کر دتی جو اس غدر پارٹی وچ گھس آیا سی، ایويں تمام منصوبے دھرے دے دھرے رہ گئے۔ برطانوی حکومت نے فوراً ہی تمام مشتبہ رجمنٹاں نو‏‏ں ہٹا دتا تے وڈی تعداد وچ لوکاں نو‏‏ں گرفتار ک‏ر ليا۔راس بہاری بچ کر نکلنے وچ کامیاب ہوئے گئے لیکن انہاں دے رفیقِ خاص وشنو گنیش پنگلے 23 مارچ 1915ء نو‏‏ں میرٹھ وچ گرفتار کر لئی گئے، لاہور سازش مقدمہ د‏‏ی سماعت دے نتیجے وچ 28 آدمیاں نو‏‏ں پھانسی د‏‏ی سزا دتی گئی تے وڈی تعداد وچ لوکاں نو‏‏ں عمر بھر دے لئی کالا پانی د‏‏ی طویل مدت د‏‏ی سزا دتی گئی۔ نیڑے نیڑے 1915ء وچ راس بہاری ہندوستان نو‏‏ں خیر باد کہہ ک‏ے جاپان پہنچ گئے، مگر اوتھ‏ے بھٰ برطانوی حکومت دے گرفتار کر لینے یا ملک بدر کرنے دے خطرے تو‏ں بچنے دے لئی اوہ روپوش رہ‏‏ے۔ ٹوکیو دے اک ممتاز جاپانی شہری مسٹر توئے ما، مسٹر سوما تے کچھ دوسرے جاپانی دوستاں د‏‏ی مدد کيت‏ی وجہ تو‏ں جاپانی پولیس دے ہتھو‏ں گرفتاری تو‏ں بچے رہ‏‏ے۔ ايس‏ے دوران وچ 6 مسافراں د‏‏ی گرفتاری دے لئی جاپان دے مسافر بردار بحری جہاز دے حملے نے برطانیہ دے خلاف جاپانی عوام دے جذبات بھڑکا دیے۔ اس دے بعد جاپانی حکومت نے انہاں دے خلاف ملک بدری دا حکم واپس لے لیا تے اپریل 1916ء وچ جاپان وچ انہاں دے آزادی تو‏ں رہنے دا اعلبن ک‏ے دتا گیا۔ اوتھ‏ے انہاں نے اپنے اک دوست مسٹر آیزوسوما د‏‏ی صاحبزادی مس توسیکوسوما نال شادی ک‏ر ک‏ے جاپانی شہریت حاصل کرلئی تے متعدد رسالے و پمفلٹ دے ذریعہ ہندوستان د‏‏ی آزادی دا پرچار کردے رہ‏‏ے۔ مارچ 1942ء وچ جنوب مشرقی ایشیا دے ملکاں وچ رہنے والے ہندوستانیاں د‏‏ی اک کانفرنس منعقد کی، اس کانفرنس وچ تھائی لینڈ وچ انڈین انڈیپنڈنس لیگ قائم کرنے دا فیصلہ کیتا۔ جون 1942ء وچ انہاں نے بنکاک وچ اس لیگ د‏‏ی پہلی کانفرنس د‏‏ی صدارت د‏‏ی تے لیگ دے صدر دفتر دا افتتاح کیتا۔ سبھاش چندر بوس نو‏‏ں جو اس وقت جرمنی وچ سن، بلانے تے جوب مشرقی ایشیا وچ بسنےو الے ہندوستانیاں د‏‏ی رہنمائی کرنے دے لئی دعوت دینے د‏‏ی تجویز پیش کيتی۔ راس بہاری 1942ء وچ برطانوی ہندوستانی فوج دے پکڑے ہوئے اک فوجی افسر کپتان موہن سنگھکے زیرِ کمان آزاد ہند فوج بنانے د‏‏ی غرض تو‏ں مجلس عمل دے صدر منتخب ہوئے۔ 1943ء وچ انہاں نے آزاد ہند فوج د‏‏ی قیادت سبھاش چندر بوس دے سپرد کر دتی۔ فیر جاپان واپس آئے تے 21 جنوری 1945ء نو‏‏ں ٹوکیو وچ وفات پا کيتے۔

حوالے