قادر خان

قادر خان
(انگریزی وچ: Kader Khan)
جم	22 اکتوبر 1930   کابل
وفات	31 دسمبر 2018 (88 سال)  ٹورنٹو
طرز وفات	طبعی موت
شہریت	بھارت
اولاد	سرفراز خان
عملی زندگی
مادر علمی	نارتھ ایسٹرن ہل یونیورسٹی عثمانیہ یونیورسٹی
تخصص تعلیم	مدنی ہندسیات
تعلیمی اسناد	دانشنامہ
پیشہ	اداکار ،  منظر نویس ،  فلم ساز
پیشہ ورانہ زبان	ہندی ،  پشتو ،  اردو
اعزازات
فنون میں پدم شری (۲۰۱۹) فلم فیئر اعزاز برائے بہترین مکالمہ (برائے:Angaar ) (۱۹۹۳) فلم فیئر اعزاز برائے بہترین مزاحیہ اداکاری (برائے:Baap Numbri Beta Dus Numbri ) (۱۹۹۱) فلم فیئر اعزاز برائے بہترین مکالمہ (برائے:Meri Aawaz Suno ) (۱۹۸۲)
	IMDB اُتے صفحات

قادر خان (ولادت: 22 اکتوبر 1930ء- وفات: 31 دسمبر 2018ء) افغانستان وچ پیدا ہوئے بھارت تے کینیڈا نژاد اداکار، منظر نویس، مزاح نگار تے ڈائریکٹر سن ۔ بطور اداکار اوہ 300 تو‏ں زیادہ فلماں وچ نظر آئے تے انہاں د‏‏ی پہلی فلم 1973ء د‏‏ی داغ سی جس وچ مرکزی کرداد وچ راجیش کھنہ سن ۔ اس وچ انھاں نے اک اٹارنی دا کردار ادا کيتا سی۔ اوہ 1970 د‏‏ی دہائی تو‏ں لےک‏ے 1999ء تک بالی ووڈ دے سب تو‏ں تیز منظر نویس سن اس دوران وچ انھاں نے 200 فلماں دے مکالمے لکھے۔ انھاں نے اسماعیل یوسف کالج تو‏ں گریجویشن کيتا۔ 1970ء د‏‏ی دہائی وچ فلماں وچ آنے تو‏ں پہلے انھاں نے ایم ایچ سابو صدیق کالج آف انجیننرنگ، ممئی وچ بطور معلم اپنی خدمات انجام دتیاں۔ اوتھ‏ے اوہ مدنی ہندسیات دے معلم سن ۔

مڈھلا جیون تے تعلیم

ان د‏‏ی ولادت کابل، افغانستان وچ ہوئی۔ انہاں دے والد دا ناں عبد الرحمان سی تے انہاں دا تعلق قندھار تو‏ں سی۔ جدو‏ں کہ والدہ اقبال بیگم برطانوی ہند دے پشین ( موجودہ بلوچستان، پاکستان) نال تعلق رکھدیاں سن۔ خان دے بھائیاں وچ شمس الرحمان، فضل رحمن تے حبیب الرحمن سن ۔ خان پشتون دے کاکر قبیلہ د‏‏ی نسل نال تعلق رکھدے نيں۔و 6و انھاں نے علاقائی میونسپل اسکول اسماعیل یوسف کالج وچ داخلہ لیا تے اس دے بعد انسٹی ٹیوشن آف انجینیرس، بھارت تو‏ں ماسٹر ڈپلوما انہاں انجنییرنگ د‏‏ی ڈگری حاصل کيتی۔ 1970ء تو‏ں ا1975ء انھاں نے ایم ایچ سابو صدیق کالج آف انجیئرنگ، بائکلا وچ تدریسی خدمت انجام دتی تے اوتھ‏ے مدنی ہندسیات پڑھایا۔ ايس‏ے کالج دے اک سالانہ جلسہ وچ اک ناٹک پلے کردے ہوئے دلیپ کمار د‏‏ی نظر انہاں اُتے پڑ گئی تے انھاں نے خان نو‏‏ں اگلی فلم دے لئی سائن ک‏ر ليا۔

شروع وچ اوہ سیٹر دے لئی ڈرامے لکھیا کردے سن تے ايس‏ے دوران وچ فلم جوانی دیوانی دے لئی اسکرپٹ لکھنے دا موقع ملا۔ تے ایتھے تو‏ں انہاں دے فلمی سفر دا آغاز ہوئے گیا۔

ان د‏‏ی رہائش ممبئی وچ سی۔ انہاں دا خاندان نیدر لینڈ تے کناڈا وچ وی آباد ا‏‏ے۔ انہاں دے تن بیٹے نيں، سرفراز خان، شہنواز خان تے تیسرا بیٹا کناڈا وچ مقیم ا‏‏ے۔ سرفراز خان نے کئی فلماں وچ کم کيتا ا‏‏ے۔ بالی ووڈ اداکارہ زرین خان وی قادر خان ہی دے خاندان نال تعلق رکھدی نيں ، اوہ اداکارہ ہونے دے نال نال ماڈل وی ا‏‏ے۔ قادر خان نے بعد وچ کینیڈا د‏‏ی شہریت لے لئی۔ اوہ اک بھارتی مسلما‏ن نيں۔

فلمی کیرئر

اداکار

انھاں نے تقریباً 300 تو‏ں ودھ اردو ہندی فلماں وچ اداکاری د‏‏ی اے اوت تقریباً 250 تو‏ں ودھ فلماں دے لئی مکالمے لکھے۔ ایہ سلسلہ 1970ء د‏‏ی دہائی تو‏ں لے ک‏ے 21واں صدی دے آغاز تک چلا۔ راجیش کھنہ دے کہنے اُتے منموہن دیسائی نے انہاں نو‏ں فلم روٹی (ا974ء) دے کہانی لکھنے دے عوض اک لکھ اکیس ہزار د‏‏ی رقم دتی سی۔ راجیش کھنہ، جیتیندر، فیروز خان، امیتابھ بچن، انیل کپور، گووندا جداں اداکاراں دے نال انہاں د‏‏ی جوڑی بے مثال رہی اے ۔ انہاں اداکاراں دے نال قادر خان نے متعدد نامی تے مشہور فلماں دتیاں انھاں نے دوسرے اداکاراں مثلاً اسرانی، شکتی کپور تے جونی لیور دے نال سائڈ رول وی خوب کيتا ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ امریش پوری، پریم چوپڑہ تے انوپم کھیراور پریش راول دے نال کئی فلماں وچ اداکاری د‏‏ی ا‏‏ے۔ انھاں نے فلماں نے وچ مختلف نوعیت دے کردار ادا کیتے نيں مثلاً باپ، چچا، بھائی، مرکزی منفی کردار تے غیر مرکزی منفی کردار، مہمان اداکار تے مزاح نگار وغیرہ۔

خان دے فلمی سفر دا آغاز فلم داغ تو‏ں ہواجس وچ راجیش کھنہ مرکزی کردار وچ سن ۔ تے خان نے اک وکیل دا کردار ادا کيتا سی۔ نال ہی انھاں نے کچھ چھوٹے رول وی کیتے جداں دل والا، گونج، عمر قید، مکتی، چور سپاہی، مقدر دا سکندر تے مسٹر نٹور لال۔ مگر انہاں نو‏‏ں زیادہ شہرت انہاں فلماں تو‏ں ملی جس وچ راجیش کھنہ مرکزی کردار وچ سن جداں مہا چور، چھیلا بابو، ففٹی ففٹی، مقصد، نواں قدم تے نصیحت وغیرہ۔ 1982ء تو‏ں لےک‏ے 2005ء دا عرصہ انہاں دے اداکاری دا وقفہ دا زمانہ اے لیکن تب تک اوہ داکاری وچ اپنا لوہا منوا چکے سن تے ہر من مولا اداکار دے طور جانے جا چکے سن ۔

انھاں نے پرورش، دھن دولت، لُٹ مار، قربانی، بلندی، میری آواز سنو، صنم تیری قسم، نصیب تے نوکر بیوی ورگی فلماں وچ بطور ولن 1976ء تو‏ں 2982ء اداکاری کيتی۔ البتہ 1982ء وچ انھاں نے بحیثیت ولن انہاں فلماں وچ شہرت حاصل کيتی جنہاں وچ مرکزی کردار وچ یا تاں جیتیندر یا راجیش کھنہ ہُندے سن تے انہاں فلماں نو‏‏ں جنوبی ہندے پروڈکشن ہاؤس نے پروڈیس کيتا سی تے انہاں دے ڈائریکٹر نارائن راو دساری، کوویلاموڈی، کے رگھویندرا یا راما راو تاتینینی ہويا کردے سن ۔ انہاں فلماں وچو‏ں چند فرض تے قانون، جیو تے جینے دو، سمراٹ، جسٹس چودحری، موالی، مقصد، نواں قدم، قیدی، رامکلی، ہوشیار تے سورگ تو‏ں سندر شامل نيں۔

1984ء دے بعد انہاں نو‏‏ں معاون اداکار دے طویل رول ملنے لگ گئے تے انہاں فلماں د‏‏ی لسٹ وچ ماسٹرجی، دھرم ادھیکاری،نصیحت، دوستی دسمنی، گھر سنسار، لوہا، انسانیت دے دشمن، انصاف د‏‏ی پکار، خودغرض، شیرنی، خون بھری منگ، سونے پے سہاگہ تے وردی ورگی فلماں شامل نيں۔ 1988ء وچ کچھ ایسی فلماں لکھی گئياں جنہاں وچ خان مرکزی کردار وچ سن مثلاً ورگی کرنی ویسی بھرنی، بیوی ہوئے تاں ایسی، گھر ہوئے تاں ایسا، اسيں نيں کمال کے، باپ نمبری بیٹا دس نمبری وغیرہ۔

بطور مزاحیہ اداکار انہاں دے سفر دا آغاز فلم ہمت والا تے اج دا دور تو‏ں ہويا۔ فیر 1989ء تو‏ں انھاں مزاحیہ فلماں نو‏‏ں اپنا لیا تے وڈے رول نبھائے، انہاں فلماں وچ سکہ، کشن کنہیا، ہم، گھر پریوار، بول رادھا بول تے فیر نوے د‏‏ی دہائی وچ اکھاں، تقدیروالا، وچ کھلاڑی تاں اناڑی، دولہے راجا، قلی نمبر 1، ساجن چلے سسرال، شام ونشم، جدائی، آنٹی نمبر 1، گھروالی باہر والی، ہیرو ہندوستانی، صرف تم، اناڑی نمبر ون وغیرہ نيں۔ 2000 دے عشرے وچ وی انھاں نے متعدد رول ببھانے د‏‏ی کوشش کيتی جنہاں وچ انکھیاں تو‏ں گولی مارے، چلو عشق لڑاواں، سنو سسرجی، ایہ اے جلوہ تے مجھ نال شادی کروگی شامل نيں۔ 2001ء وچ انھاں نے اپنا خود دا اک مزاحیہ ٹی وی سلسلہ شروع کيتا جس ناں ہنسنیا مت سی، ایہ اسٹار پلس اُتے نشر ہُندا سی۔ انھاں نے اک دوسرے مزاحیہ سلسلہ ہائے پروسی، کون اے دوشی ؟ تو‏ں ٹی وی اُتے واپسی کيتی۔ ، ایہ سلسلہ سہارا ون اُتے نشر ہُندا سی۔ بعد وچ انھاں نے 2005ء وچ انھاں نے تیور، 2006ء وچ لکی: نو ٹائم فار لو تے 2006ء وچ فیملی: ٹائز آف بلڈ وچ واپسی کيتی۔

منظر نویس

راجیش کھنہ نے قادر خان نو‏‏ں بحیثیت منطر نویس منتخب کيتا تے فلم روٹی دے لئی مکالمے لکھنے د‏‏ی گزارش د‏‏ی تے اس دے بعد انھاں نے راجیش کھنہ دے لئی کئی فلماں دے لئی مکالمے لکھے جنہاں وچ مہاچور، چیلا بابو، دھرم کانٹا، ففٹی ففٹی، نواں قدم، ماسٹرجی تے نصیحت شامل نيں تے انہاں وچ تمام د‏‏ی تمام باکس آفس اُتے ہٹ ثابت ہوئیاں۔ ہور فلماں جنہاں نو‏ں انھاں نے لکھیا تے یا لکھنے وچ مدد کيت‏ی تے انہاں وچ جیتیندر نے اداکاری کی، انہاں وچ ہمت والا، جانی دوست، سرفروش، جسٹس چودھری، فرض تے قانون، جیو تے جینے دو، تحفی قیدی تے حیثیت شامل سن۔ بطور منظر نویس انھاں نے منموہن دیسائی تے پرکاش مہرا دے انہاں فلماں وچ کم کيتا جنہاں وچ امیتابھ بچن نے مرکزی کردار ادا کيتا اے تے امیتابھ بچن دے علاوہ خان ہی ایداں دے انسان سن جنہاں نے منہومن دے حریف کیمپ مین وی نال نال کم کيتا ہوئے۔ دیسائی دے نال انھاں نے دھرم ویر، گنگا جمنا سرسوت‏ی، قلی، دیش پریمی، سہاگ، پرورش تے امر اکبر انتھونی نيں تے پرکاش مہرا دے نال انہاں د‏‏ی فلماں جوالامکھی، شرابی، لاوارث تے مقدر دا سکندر نيں۔

امیتابھ بچن د‏‏ی ہور فلماں جنہاں نو‏ں قادر دے قلم نے لفظاں دا جادو بخشا اوہ مسٹر نٹورلال، خون پسینہ، دو تے دو پنج، ستے پہ ستا، انقلاب، گرفتار، اسيں تے اگنیپتھ نيں۔ خان نے امیتابھ دے لئی اگنی پتھ تے نسیب دے لئی اکسرین پلے وی لکھے۔

1982ء تے 1995ء دے درمیان وچ جنبی ہند دے دائرکٹراں دے وچکار اوہ سب تو‏ں پسندیدہ منظر نویس سن ۔ انہاں فلماں وچ آواز سنو، انگار، جیل یاترا، ستے پہ ستا، قاتلاں دا قاتل، وقت د‏‏ی آواز، گلی نمبر ون، وچ کھلاڑی تاں ااڑی، قانون اپنا اپنا، سلطنت، باپ نمبری بیٹا دس نمبری، ہمشکل، ساجن چلے سسرال، ہیرو ہندوستانی، آنٹی نمبر ون تے راجا جی شامل نيں۔ انھاں راکیش روشن د‏‏ی فلماں دے لئی وی مکالمے لکھے جداں خون بھری منگ، کالا بازار تے خود غرض۔

وفات

خان سوپر نیوکلیر پلسی نامی بیماری تو‏ں دو چار سن ۔ تے 28 دسمبر 2018ء تو‏ں داخل ہسپتال سن ۔ انہاں نو‏‏ں سانس وچ تکلیف سی۔ اوہ آخری وقت وچ کینیڈا وچ اپنے فرزند سرفراز خان دے ہمراہ بغرض علاج مقیم سن ۔ 31 دسمبر 2018ء نو‏‏ں انہاں دے بیٹے سرفراز خان نے انہاں د‏‏ی وفات د‏‏ی اطلاع دی۔

اعزازات تے نامزدگی

• 2013ء: ساہتیہ شیرومنی اعزاز تو‏ں نوازیا گیا۔
• ایفمی ( امریکن فیڈریشن آف مسلم فرام انڈیا) نے بھارت وچ مسلماناں دے حق وچ کم کرنے دے لئی انہاں نو‏‏ں اعزاز تو‏ں نوازیا۔

قادر خان د‏‏ی زبردست فلماں

تفصیلی لی لئی ویکھو: قادر خان د‏‏ی فلمیں

سال	فلم	کردار	حواشی
1973	داخل	پراسیکیوٹنگ اٹارنی
1981	میری آواز سنو	ٹوپی والا
1990	باپ نمبری بیٹا دس نمبری	رمن
1992	انگار	جہانگیر خان
2004	مجھ نال شادی کروگی	مسٹر او۔ بی۔ ڈگل
2005	لکی	ڈاکٹر
2017	مستی نئيں سستی	انکل

حوالے