KOADERNOA

Euskara Abian

LEHEN HEZKUNTZA
Lehen hiruhilekoa

Lehen Hezkuntzarako 3. mailarako Euskara Abian koadernoa

Zubia Editoriala, S. L.ren eta Santillana Educación, S. L.ren Hezkuntza
Argitalpenetarako Sailean Joseba Santxo Uriarteren eta
Teresa Grence Ruizen zuzendaritzapean sortu, diseinatu eta
gauzaturiko talde-lana da.

Koaderno honen prestatze- eta argitaratze-lanean honako talde

honek esku hartu du:

TESTUA
Jon Gastelurrutia Zengotitabengoa
Josu Goikoetxea Gezuraga
Jon Ander Rojo García

IRUDIAK
Kristina Fernandez
Alex Orbe

EDIZIOA
Ainhoa Basterretxea

PROIEKTUAREN ZUZENDARITZA
Joseba Santxo
Maite López-Sáez
 Aurkibidea

1. unitatea
IRAKURMENA. Landare «ardi-jalea» ����������������������������������������������������4

HIZKUNTZAREN ERABILERA. Nork kasua �����������������������������������������6

ORTOGRAFIA. Silaba ��������������������������������������������������������������������������9

EGITEN JAKIN. Oharrak��������������������������������������������������������������������10

2. unitatea
IRAKURMENA. Euriaren zirrara ���������������������������������������������������������12

HIZKUNTZAREN ERABILERA. Izenak������������������������������������������������14

ORTOGRAFIA. S, x, z �����������������������������������������������������������������������17

EGITEN JAKIN. Komikia ��������������������������������������������������������������������18

3. unitatea
IRAKURMENA. Bizikletaz ala hegazkinez? �����������������������������������������20

HIZKUNTZAREN ERABILERA. Zein? Zenbat? �����������������������������������22

ORTOGRAFIA. Ts, tx, tz �������������������������������������������������������������������25

EGITEN JAKIN. Egunerokoa �������������������������������������������������������������26

2
4. unitatea
IRAKURMENA. Urrearen lapurreta ����������������������������������������������������28

HIZKUNTZAREN ERABILERA. Nolakoa? ������������������������������������������30

ORTOGRAFIA. Puntua eta bi puntuak �����������������������������������������������33

EGITEN JAKIN. Egoerak deskribatzea�����������������������������������������������34

5. unitatea

IRAKURMENA. Elurra �����������������������������������������������������������������������36

HIZKUNTZAREN ERABILERA. Ekintza ����������������������������������������������38

ORTOGRAFIA. Komaren erabilera �����������������������������������������������������41

EGITEN JAKIN. Zorion-txartelak ��������������������������������������������������������42

Berrikusketa orokorra����������������������������������������������������������������������44

3
1 Irakurgaia

Landare «ardi-jalea»
Hego Amerikan, Txileko Andeetan, landare
bitxi bat bizi da. Puya chilensis da haren izen
zientifikoa, baina mendikate hartako artzainek
landare «ardi-jalea» deitzen diote.
Landare horrek arantza luze eta zorrotzak ditu,
eta haren ingurura hurbiltzen diren ardiak eta
txoriak trabatuta geratzen dira arantzen
artean, eta azkenean hil egiten dira gosearen
gosez.
Gero, arantza artean hildako animalia horiek
bertan usteltzen dira, eta horretara landarearen
azpiko lurra ongarritu egiten dute. Eta ongarri
horri esker, hiru metrorainoko landare sendo
berriak hazten dira. Hori dela-eta, Andeetako
artzainek su eman ohi diete landare hiltzaile
horiei.
Horiek bai landare haragijaleak, eta ez
intsektutxoak jan ohi dituzten landare exotiko
kaltegabeak!

1 Erantzun galdera hauei.

  Zein da landare «ardi-jalearen» izen zientifikoa?

Puyå chi¬ensifi då landa®ea®e> iΩe> zient^fikoå.

  Zein animalia geratu ohi dira trabatuta landare horren arantza artean?

A”rdia§ etå txoria§ @eratΩe> dirå trabatutå.

  Zer egiten dute artzainek landare horiekin? Zergatik?

S<¤ ema†e> d^e†æ, ardia§ ∫±rta> eΩ trabatΩeko.

2 Andeak mendikatea dira, baina zer da mendikate bat?

  Mendi oso handia.

  Hainbat mendiz osatutako lurraldea.

4
 IRAKURMENA

3 Markatu Hego Amerika irudikatzen duen mapa. Ondoren, margotu Txile gorriz.

     

4 Idatzi hitz bakoitza dagokion definizioaren ondoan.

haragijale artzain ongarri arantza exotiko

 Ardiak zaintzen dituena: artzai>

 Zenbait landaretan sortzen den ziri zorrotza: arantzå
  Haragia jaten duen izakia: haragija¬æ
  Lurra emankorrago bihurtzen duen substantzia: ongarr^
  Urrutiko herrialde batekoa; bitxia, berezia: exotiko
5 Ordenatu, zenbakien bidez, esaldi hauek.

2   Ardia hil egiten da gosez.

1   Ardia landareen arantza artean trabatuta geratzen da.
4   Ongarriari esker, landarea sendo hazten da.
3   Ardiaren haragia usteldu egiten da, landarearen inguruko lurra ongarrituz.
6 Lotu esaera zahar hauek.

Ardi batek  beti arkumea.

Negua nolakoa  ez du artaldea egiten.

Ardiaren umea  ardiaren ilea halakoa.

5
NORK kasua

GOGORATU
NORK kasuan dauden hitzek –k hartzen dute hitz bukaeran. NOR kasukoek ez.
NORK egin du marrazkia? Julenek egin du.
NOR etorri da? Julen etorri da.

1 Sailkatu esaldietan nabarmendutako hitzak.

  Ilargiak ez du argirik ematen.   Haiek hondartzara joan dira.

  Guk txistua jotzen dakigu.   Oihana zuhaitzez beteta dago.

  Eneko tenis-jokalaria da.   Zu bihar nirekin etorriko zara etxera.

  Zuek deitu didazue, ezta?   Zuek zarete hurrengoak.

NOR: E”>eko, ha^e§, oihanå, z¤, z¤e§

NORK: ilargia§, gu§, z¤e§
2 Jarri NORK kasuko -k letra hitz hauei.

gu gu§ Eneko E”>eko§

Uxue Ux¤e§ Ines I”>eße§
ni ni§ hura har§
zu zu§ denak ∂e>e§
3 Osatu esaldiak hitz hauek erabiliz.

Elefanteek Elefanteak Elefantea

  E”¬æfan†ea§   oihanetan bizi diren animalia handiak dira.

  E”¬æfan†æe§   tronpa erabiltzen dute janaria eta ura ahora eramateko.

  E”¬æfan†eå   oso animalia arriskutsua da, haserretzen denean.

6
 1
HIZKUNTZAREN ERABILERA

4 Inguratu zuzena.

  Ni/Nik ogia erosiko dut eta zu/zuk mahaia jarriko duzu.

  Lore/Lorek berandu etorri da eskolara.

  Irakaslea/Irakasleak haserretu egin da.

  Ikasleak/Ikasleek txangoan joan dira Arrasatera.

  Nor/Nork hautsi du ikasgelako leihoa?

5 Zuzendu esaldi hauetako akatsak.

  Mirenek eta Aitorrek nire alboan jarri dira ikasgelan.

M”i®e> etå A”ito® ni®æ alboa> jarr^ dirå ikas@ela>.

  Uxue eta Iker atzeko eserlekuak hartu dituzte.

Ux¤e§ etå I”§er®e§ atΩeko eßer¬ekua§ hart¤ dituz†æ.

  Leire esekilekuan utzi du motxila.

Lei®e§ eßeki¬ekua> utz^ d¤ motxilå.

  Irakasleak gurekin batera eseri da.

I”rakas¬eå gu®eki> ba†erå eßer^ då.

6 Lotu bi atalak esaldiak osatzeko.

Zuk zinemara joango zara gero.

Leirek autoz joaten da eskolara.

Leire ez dauka berokirik.

Mendiak oso garaia da.

Mendia gitarra jotzen dakizu.

Zu tontor zorrotza du.

7
 HIZKUNTZAREN ERABILERA

7 Berridatzi esaldiak pluralean, adibidean bezala.

 Nire laguna garaiz heltzen da eskolara egunero.

Nire lagunak garaiz heltzen dira eskolara egunero.

  Irakasleak hirugarren mailako ikasleak agurtu ditu.

Irakasleek hirugarren mailako ikasleak agurtu dituzte.

  Lehengusua gure etxera etorriko da uda pasatzera.

Le™engusua§ gu®æ et≈erå etorriko dirå udå

pasatΩerå.
  Baserritarrak barazkiak eta arrautzak saltzen ditu.

B<aßerritar®e§ barazkia§ etå arrautza§ saltΩe>

dituz†æ.
  Arkatza mahai azpira erori da.

A”rkatza§ maha^ azpirå eror^ dirå.

  Txakurrak korrika alde egin du.

Txakur®e§ korrikå al∂æ egi> du†æ.

8 Osatu testua hitz hauekin.

loreontzia haiek Jokinek Loreontzi Landarea Auzokideak

Loreontzi berria

Gaur goizean Joki>e§ bere balkoiko

landarea aldatu du. L”anda®eå oso
handi zegoen eta lo®eontziå oso txikia
zen; beraz, berri bat erosi du, handiagoa.
L”o®eontz^ berriak pisu handia zuenez,
laguntza eskatu die auzokideei, eta
ha^e§ poz-pozik lagundu diote
Jokini.A”uzoki∂ea§ Nahia eta Pedro
deitzen dira eta oso jatorrak dira.

8
 1
Silaba ORTOGRAFIA

1 Ordenatu silabak eta osatu hitzak.

rra /ka /rro /a /ma ren /ge /he /su /a ki /a /lo /rras /ba

karramarroå ™e®ensu@eå barraskiloå

2 Osatu hitzak. Ondoren, sailkatu beheko tauletan.

ikas†et≈ea§
— — — — —
kirol∂egiå
— — — — —
ta∫±rnå
— — —

baße rri å pos †et≈eå

— — — —
zi>e
— — —
må
— — — —

3 silabakoak 4 silabakoak 5 silabakoak

ta∫±rnå baßerriå ikas†et≈ea§

zi>emå pos†et≈eå kirol∂egiå
3 Zatikatu hitzak adibidean bezala.

 arbela   a®-∫¶-lå  txoritxoa   txo-ri-txo-å

 txakurra   txa-ku-rrå  perretxikoa   πe-r®e-txi-ko-å
 saskia   sas-ki-å  betaurrekoak   ∫±-tau-r®e-ko-a§
9
 EGITEN JAKIN OHARRAK

1 Lotu. Nori idatziko liokete oharra ezkerreko pertsonaiek?

Sukaldariak alabari.

Alkateak erizainari.

Aitak udaltzainari.

Medikuak zerbitzariari.

2 Asmatu pertsonaia bakoitzak zein ohar idatzi duen eta idatzi izena azpian.

Sukaldaria Alkatea Aita Medikua

iz. Janaria azpiletan duzu.

Laztana, lanera joan na
iz Zerbitzatu lehenik entsalada
Hartu gosaria eta gara
tu eta arrautza egosiak. Ondoren
joan eskolara. Ez ahaz
atera zopa eta oilaskoa.
euritakoa hartzea, gaur
Postrea hozkailuan dago.
euria ari du-eta.
A”itå S<ukaldariå

Odol-analisiak behar ditu

Udaletxera nentorrela, lau
Mikel Urizar izeneko
auto ikusi ditut espaloi
gaixoak. Mesedez, atera
gainean aparkatuta. Zoaz eta
iezaiozu odola hurrengo
konpondu arazoa, ez baita
kontsultan.
itxura herriarentzat.

A”lka†eå Medikuå
10
 1

3 Irakurri oharra eta erantzun galderei.

Ikasleok:
  Norentzat da oharra?
Eskolako baratzean nago eta
I”kas¬æentza†. beranduxeago helduko naiz.
Matematikako lanak egin itzazue
  Nork idatzi du? ni heldu arte: ariketa-koadernoko
87. orrialdeko 1.-5. ariketak.
A”n∂e®eño M”ai†e§. Egon isilik, mesedez, eta
bakoitzak bere lana egin dezala.
  Zertarako idatzi du?
Andereño Maite
M”a†ematikako lana§
isili§ egi†eko.
4 Bi oharrak apurtu eta zatiak nahasi egin dira. Ordenatu zatiak eta idatzi bi oharrak.

Maitane Liburutegira joan gara

Itsaso: Inguruneko lana egitera
.
Etorri zeu ere.

t
Gaur irakasleak ohar ba
ko.
eman dit, zuek sinatze Ama eta aita: Oier eta Peru
go.
Sukaldeko mahaian da

I”tsaso: A”må etå aitå:

L”iburu†egirå joa> Gau® irakas¬ea§ oha®
garå I”nguru>eko ba† ema> di†, z¤e§
lanå egi†erå. sinatΩeko. S<ukal∂eko
E”torr^ Ωe¤ e®æ. mahaia> dago.
O^e® etå Per¤ M”aita>æ
11
 2 Irakurgaia

Euriaren zirrara
Ustekabean gertatu zen. Halako batean, zeruko izar
guztiek bat egin izan balute bezala, braust!, dena
zuritu zen. Ondoren, argia joan zen, eta dena beltz
bihurtu zen. Eta dena iluntzearekin batera, trumoi
bortitz baten burrunba entzun zen. Eta oilo ipurdia,
eta hotzikara, eta beldurra.
Bixintxo amaren magalean babesten zen bitartean,
Usoa besaulkitik altxatu zen leihoa zabaltzeko. Besoa
kanpora atera zuen eta lauzpabost tanta aski izan ziren
hura guztiz bustitzeko. Euria ikaragarri atsegina
zitzaion, baina gogotik ari zuen eta amak leihoa ixteko
eskatu zion.
–Noiz itzuliko da argia? –galdegin zuen Bixintxok.
–Baietz hamar kontatu aurretik itzuli –erantzun zion amak–. Bat, bi, hiru –eta gero eta astiroago–.
L-a-u, b-o-s-t, s-e-i –eta tarteak handiagotuz–. Z- a- z- p- i, z- o- r- t- z- i, b - e - d - e - r - a - t - z - i…
–Tira, esan hamar! Horrek ez du balio! Esan hamar! –oihukatu zuten haurrek, egonezina askatzeko.
–Esan dizuet argindarra hamar kontatu aurretik itzuliko dela, baina ez dut esan nola kontatu
behar nuen….
Patxi Zubizarreta (moldatua)
1 Idatzi azpian zein pertsonaia diren.

amå B<ixintxo Usoå

2 Lotu esaldiak.

Trumoi 
  ikusi genuen laino artetik lurra jotzen.

Tximista 
  distiratsuak zerutik desagertu ziren bat-batean.

Izar 
  ozena entzun genuen bart gauean.

12
 IRAKURMENA

3 Adierazi honako esaldi hauek E (egia) ala G (gezurra) diren.

E   Ekaitzarekin batera argia joan zen.

G   Usoa eta Bixintxok ez zioten beldurrik iluntasunari eta ekaitzari.
G   Bixintxok besoa atera zuen leihotik.
E   Amak esan zuen hamar kontatu aurretik argindarra itzuliko zela.
E   Ama gero eta astiroago zenbatzen hasi zen.
E   Bixintxo eta Usoa haserretu egin ziren amarekin zenbaketa ez zuelako bukatu.
4 Esan esaldi bakoitza nork esango lukeen.

  «Euriak besoa busti dit»: Usoa§

B<ixintxo§
  «Ama, jar naiteke zure magalean?»:

  «Tranpa egin duzu!»: Usoa§ etå B<ixintxo§

ama§
 «Ez dut esan nola zenbatuko nuen»:

5 Lotu esanahi bera duten hitzak.

zirrara  urduritasun

burrunba  zarata

egonezin  ezuste

ustekabe  emozio

6 Osatu beheko esaldiak esamolde hauekin.

oilo ipurdia jarri hotzikara sentitu

  Trumoia entzun nuenean hotzikarå ßentit¤ nuen gorputz osoan.

  Trumoiaren burrunba entzun nuenean oilo ipurdiå jarr^ zitzaidan.

13
 Izenak

GOGORATU
Pertsonen, lekuen eta gauzen izen bereziak letra larriz hasten dira: Unai, Iruñea,
Iparragirre, Bixkor...
Izen arruntak, aldiz, letra xehez hasten dira: hiria, loreontzia, txakurra, gizakia...

1 Adierazi taulako hitzak zer multzotakoak diren.

Elorrio Xubane errota Ikerne lapikoa Andoni

Nora mailua Bizkaia platera botika bekaina

errotå, lapikoå, mailuå, pla†erå,

  Izen arruntak:

botikå, ∫±kainå.
E”lorrio, X”uba>æ, I”§er>æ, A”ndon^,
  Izen bereziak:

Norå, B<izkaiå.
2 Azpimarratu izen bereziak gorriz eta arruntak urdinez.

  Donostia oso hiri handia da.

  Zaldi horren izena Puskas da.

 Gure osaba Luisek Otxin okindegia zabaldu du.

3 Berridatzi izenak, letra larria behar den tokian jarriz.

  donostia, hiria, gorbeia, mendia, ibaia, bizkaia, aralar

Donostiå, hiriå, Gor∫±iå, µendiå, ibaiå, B<izkaiå,

A”rala®
  amona, mikel, irati, susana, arreba, ama, jon andoni

amonå, M”i§e¬, I”rat^, S<usanå, ar®ebå, amå, Jo>

A”ndon^
  sagar gorria, gozokola freskagarria, danaona ura, mamitsu okindegia

saga® gorriå, Gozokolå f®eskagarriå, Danaonå urå,

14
M”amits¤ okin∂egiå
 2
HIZKUNTZAREN ERABILERA

4 Erreparatu irudiei. Zer gauza ageri da irudian? Zenbat?

∫±rok^ ba†
bos† kaπelå
la¤ poltså
hir¤ ma¬etå
b^ euritako
5 Osatu esaldiak, honako hitz berezi hauek erabiliz.

Arabako Euskal Herriko Jone Kontxako

Bidasoa Hiru Erregeen Mahaia Oskar

  Kostaldeko herri batean bizi da andereño Jo>æ .

  Gasteiz hiria A”rabako hiriburua da.

 Maisu Oska® oso maisu ona da.

  B<idasoå ibaian arrain handiak daude.

  Donostiako hondartza ezagunena K”ontxako hondartza da.

  E”uska¬ Herriko mendirik altuena H”ir¤ Er®e@æe> M”ahaiå da.

6 Bete hutsuneak forma egokia aukeratuta.

  Gailetak eta pastelak jakigozoa§ dira. gozoak

  Aitaren gozoki-dendak Gozoa§ du izena. Gozoak

  Gure txakurraren izena B<os† da. bost

Bost
  Gure etxean bos† lagun bizi gara.

15
 HIZKUNTZAREN ERABILERA

7 Aukeratu zuzena eta berridatzi esaldiak.

  Amaia/amaia, egunero, Autobusez/autobusez joaten da Bilbora/bilbora.

A”maiå egu>ero autobußeΩ joa†e> då B<ilborå.

 Eguzki-sistemako Planetarik/planetarik handiena Jupiter/jupiter da.

E”guzk^-sis†emako pla>etari§ hand^enå Jupi†e® då.

 Elgoibar/elgoibar gainean Aubixa/aubixa izeneko Aterpetxea/aterpetxea dago.

E”lgoiba® gai>ea> A”ubixå iΩe>eko a†erπet≈eå dago.

8 Lotu izen bereziak eta arruntak.

Saturno   aldizkaria Oier 

 hiriburua
Mungia   uharteak Baiona   txokolatea
Xabiroi   herria Txokokrik   irakaslea
Kanariar   planeta Ondarreta   egunkaria
Euskaltel   ibaia Txindoki   hondartza
Ibaizabal   konpainia Berria 
 mendia

9 Bete testua izen berezi eta arrunt hauekin.

euria egun zaparrada Elorrio

Miren txapela herri

Laino-txapela
M”i®e> ek eta biok gustuko ditugu egu>
euritsuak. Gure ™err^ an, E”lorrio n,
sarritan egiten du euriå . Lainotuta dagoenean,

ingurukoek esan ohi dute Anbotok txaπelå duela.

Sarritan, zaparradå ederrak botatzen ditu.

16
 2
S, x, z ORTOGRAFIA

1 Aukeratu eta osatu hitzak.

≈errå zuhaitzå
xe / ze su / zu
Ωe®eala§ sukaldariå
astoå eztiå
as / az es / ez
azkurå es>eå
2 Erreparatu hoteleko menuari eta idatzi zer dagoen jateko.

  Lehenengo platera: arrozå edo barazkia§

  Bigarren platera: oilaskoå edo ≈errå
 Postrea: sagarrå edo izozkiå
3 Inguratu forma zuzena.

  Astiak/Aztiak edabe magikoa prestatu zion printzeari.

  Etxeko lanak egiteko astia/aztia behar da.

  Etxe aurreko hesia/hezia gorriz pintatu nahi du amak.

  Txakurrak ondo hesi/hezi behar dira txiki-txikitatik.

  Hasiak/Haziak erosi behar ditugu baratzean ereiteko.

  Lanean hasi/hazi dira, azkenean!

17
 EGITEN JAKIN KOMIKIA

1 Markatu. Nor ari da komikia irakurtzen?

2 Lotu komikien atalak eta definizioak.

Bineta 
  Pertsonaiek esaten dutena biltzen duen globoa.

Laukia 
  Marrazkiak eta hitzak biltzen dituen laukia.

Bunbuiloa 
  Soinuak edo hotsak adierazten dituzten hitzak.

Onomatopeiak 
  Bineta ulertzeko azalpenak dauden lauki zuria.

3 Goiko ariketa aintzat hartuta, jarri zenbakiak dagokien tokian.

1. Bineta 2. Laukia. 3. Bunbuiloa. 4. Onomatopeia

Inaxiok ez du katua azken orduan ikusi eta

bere bila hasi da etxe guztian zehar, larri.
2 Pixin, hor al zaude? 3

4
III
KRIIII
1
18
 2

4 Lotu onomatopeiak haien esanahiarekin.

DZIIIII! 
  Sirena hotsa.

UAUAUAUA! 
  Gurpilaren hotsa bihurgunea abiadan hartzean.

5 Ordenatu eta osatu komikiko bunbuiloak hitz hauekin.

Pixin! Eskerrak agertu zaren! Lagundu, mesedez! Azkar, mutilak!

Ez dago surik.
Non da sua? Honetarako deitzea ere!
Katua galdu zait.

L”agund¤, A”zka®,
µeße∂eΩ! mutila§!
UAU A!
UAUA

!
DZIIIII
Pixi>! E”s§erra§
No> då suå? a@ert¤ za®e>!

E”Ω dago suri§.

K”atuå gald¤ zai†. H”o>etarako
∂eitΩeå e®æ!

19
 3 Irakurgaia

Bizikletaz ala hegazkinez?

Bi lagun ez dira ados jartzen oporretan bidaiatzeko moduaz. Xumai Muruak hegazkinez bidaiatzea
du gogoko. Amaia Jauregizarrek, berriz, nahiago du bidean zehar bizikletaz mantso-mantso ibili.

1) Xumai 2) Amaia
Hegazkina hartuta Orain hasia dugu
han naiz berehala; tamalez jarduna;
bidean gozatu dut nire ondora zatoz
lainoen itzala. gaur Xumai laguna.
Garraiobide hori Lasai igaro behar
da hain mundiala; da etorkizuna,
zu berriz hor behean (e)ta bitartean zaindu
barea bezala. gure osasuna.

3) Xumai 4) Amaia
Ordu betez egin dut Eztabaidan gabiltza
mundua(re)n erdia a zer une geza!
eta osasuntsua, Kontra eginez nabil,
hori da egia. hau ez da erreza.
Baina zurea ere Bizikletan daukagu
dugu gehiegia, bakoitzak babesa,
oporretara joanez oporretan zerta(ra)ko
bota izerdia. behar dugu presa.

1 Idatzi azpian. Nork ikusten du irudietako ikuspegi bakoitza?

A”maia§ X”umai§ A”maia§ X”umai§

20
 IRAKURMENA

2 Markatu erantzun zuzena.

  Zertaz gozatu du Xumaik hegazkinean zihoala?

  Eguzkiaren berotasunaz.   Lainoen itzalaz.

  Amaiaren ustez, zer lortzen dugu bizikletaz ibilita?

  Osasuna zaintzea.   Hankak indartzea.

  Xumairen arabera, zenbat denbora beharko luke hegazkinak munduari bira osoa egiteko?

  Egun bat.   Bi ordu.

  Zer ez dugu behar oporretan Amaiaren ustez?

  Patxada.  Presa.

3 Adierazi zein ez den esaldi honen baliokidea.

Auto zahar hura barea bezala zihoan errepidean gora.

  Auto zahar hura astiro-astiro zihoan errepidean gora.

  Auto zahar hura ziztu bizian zihoan errepidean gora.

  Auto zahar hura mantso-mantso zihoan errepidean gora.

4 Markatu gutxien kutsatzen duen garraiobidea eta osatu esaldiak.

       

 Bidaia t®e>eΩ egingo dugunez, geltokira joan behar dugu.

 Arrantzalea txalupaΩ iritsi zen portura.

  Solomon eta bere ama ™egazki>eΩ joan dira Afrikara.

  Iazko udan autoΩ joan ginen oporretan Asturiasera.

21
 Zein? Zenbat?

GOGORATU
  Erakusleek izakiak eta gauzak zer distantziatara dauden adierazten dute.
Adibidez: Hemengo txori hau; Horko txori hori; Hango txori hura.
  Zenbatzaileek Zenbat? galderari erantzuten diote.
Adibidez: Atzo bi gizon ikusi genituen. Lagun asko ditut.

1 Bete hutsuneak erakusle hauekin.

hura hau hori

  Hemen dagoen txoria txantxangorria da.

Txori ha¤ txantxangorria da.

  Hor dagoen hegaztia belea da.

Hegazti hor^ belea da.

  Han goian hegan doan hegaztia arranoa da.

Hegazti hurå arranoa da.

2 Jarri erakusle hauek pluralean.

hau ha¤e§ hori hor^e§ hura ha^e§

3 Osatu esaldiak, erakusle singularrak eta pluralak erabiliz.

  Nor dira parke horretan jolasten ari diren haur hor^e§ ?

  Horko liburu hor^e§ oso lodiak dira.

  Jantzita ditudan arropa ha¤e§ berriak dira.

 Hango leiho hurå garbitu egin behar dira.

  Han dauden poltsa ha^e§ zureak al dira?

ha¤e§
  Eskuan ditudan betaurreko amonarenak dira.

22
 3
HIZKUNTZAREN ERABILERA

4 Osatu beheko taula hitz hauekin.

horren horrentzat hartan honek haren honetan

harentzat horrek honen harekin hark honi
horri horrekin hari honekin honentzat horretan

NOR hau hori hura

NORK ho>e§ hor®e§ har§
NORI hon^ horr^ hari
NOREN ho>e> ha®e>
honen
NOREKIN ho>eki> ho>eki> ha®eki>
NORENTZAT hor®entza† ha®entza†
honentzat
NON ho>eta> hor®eta> harta>
5 Erreparatu irudiei eta idatzi asko, bat edo hainbat.

haur ba† hainba† haur haur asko

6 Osatu esaldiak hitz hauekin.

gutxi hainbat pila bat bost

  Enekok laster amaituko ditu etxeko lanak; ariketa gutx^ gelditzen zaizkio egiteko.

  Aitak hogei kilo sagar ekarri ditu. Orain, sagar pilå ba† dugu etxean.

  H”ainba† freskagarri ekarri ditu Unaik denontzat.

  Gizakiok esku bakoitzean bos† hatz ditugu.

23
 HIZKUNTZAREN ERABILERA

7 Erreparatu irudiari eta aukeratu forma zuzena.

  L”agu> gutx^ etorri dira urtebetetze-festara, baina on-onak.

  Lagun gutxi   Ehunka lagun   Hamaika lagun

  Etorri diren lagunek asko jan dute, gozo-gozo zegoen guztia!

 hiru-lau  zenbait  asko

  Nik ez nuen ezer eskatu, baina hir¤ opar^ ekarri dizkidate!

  hiru opari   opari gutxi   pila bat opari

8 Bete hutsuneak azpiko hitzekin.

Hori Hainbat Hor horiek pila bat Hemen horretan hori

Jertse berria

—Ama, ba al dakizu non dagoen nire jertse berria?

— H”o® hor^
duzu! Ondoan duzun da.
— Heµe> dudana ez, jertse beltza esan nahi nuen.
—A! H”or^ ez dakit non dagoen.
—Armairu hor®eta> gorde nuela esango nuke,
baina arropa pilå ba† dago eta ez dut aurkitzen.
— H”ainba† aldiz esan dizut arropak txukun gorde
behar direla. Gauzak bere lekuan ez uzteagatik
hor^e§
gertatzen zaizkizu kontu .

24
 3
Ts, tx, tz ORTOGRAFIA

GOGORATU
 Hitz-hasieran tx idazten da. Adibidez: txoria, txirula.
 Hitz-amaieran ts eta tz agertzen dira. Adibidez: hitz, adats.
 Hitz-amaieran tx duten hitz gutxi daude: txepetx, apatx, txotx…

1 Inguratu hitz bikote hauetan zuzen idatzita dagoena.

  urtxintxa / urtxintza   intsaur / intxaur   isatz / isats   tsirula / txirula

2 Berridatzi esaldiak irudiei dagozkien hitzak zuzen idatzita

 Neguan handia egiten du eta ere dardarka izaten ditugu.

Negua> hotΩ handiå egi†e> d¤ etå hortza§ e®æ

dardarkå iza†e> ditug¤.
  Olatzek ez du eskolara ekarri, utzi du.

OlatΩe§ eΩ d¤ txirulå ekarr^, et≈ea> utz^ d¤.

  Gure baserriko kiribil-kiribila du .

Gu®æ baßerriko t≈erria§ kiribi¬-kiribilå d¤ isatså.

3 Osatu hitz gurutzatuak, irudiei erreparatuta.
2 4
3
T
1
1 T X I M I N I A
O O
4 E R R A T Z A 5
2
5 B I H O T Z A
A T
S 6
3
6 M A H A T S A

25
 EGITEN JAKIN EGUNEROKOA

1 Idatzi data hauek, adibidean bezala.

M”artxoa®e> 26å, as†ear†eå.

Uztaila®e> 5å, igan∂eå.
I”raila®e> 14å, as†e¬e™enå.
Urria®e> 2å, ostiralå.
2 Ordenatu Karlaren egunerokoaren atalak zenbaki bidez.

KARLAREN
4 EGUNEROK
OA
on naiz
Asper-asper eginda eg Gaur, ikastetx
o opil bat etik Zuhatza u 2
haien zain. Txokolatezk gara. Uharte h hartera etorri
o onena au Zadorrako
jan dut; uste dut egunek erdian dago. A urtegiaren
terpetxe asko
izan dela. Zein gozoa! Euskal Herri o daude eta
soko ikasle m
Halako batean… gara asteburu o rdo bat etorri
a igarotzera.

Otsailaren 15a, ostirala.

1

Kontua da go
ertzera joan g
saldu eta gero
, ur
3
arela, piragua
batzuk hartu e
ta urtegian ze
ibiltzera. Baina har
niri beldurra
eman dit eta h
ondartzan
jolasean itxaro
teko esan did
Hau lotsa! ate.

26
 3

3 Erantzun galderei.

Z”uhatzå uhar†erå joa>

  Nora joan da Karla? Non dago toki hori?

då. Z”adorrako ur†egia®e> erdia> dago.

Piragua> ibiltΩear^.
  Zeri izan dio Karlak beldur? Zer egin du?

H”ondartza> ego> då itxaro†e>.

I”txaro†e> Ωegø±>
  Zer izan da Karlarentzat eguneko gauza onena?

bitar†ea> ja> d¤e> txokola†ezko opilå.

4 Zein da Karlaren egunerokoaren jarraipena? Kopiatu zuzena.

eko logelako leihotik Halako batean

Halako batean, aterpetx , Iker eta Nere
rea eta Iker oihuka piraguarekin e a ikusi ditut
saguzar bat sartu da. Ne rtzera hurbiltz
a saguzarra uxatzen nekatuta zeud en. Baina oso
eta barreka hasi dira et en eta uretara
onitoreak maindire bat oinez etortzek egin dute salt
saiatu dira. Orduan, m o. Ez dute on o,
guzarra harrapatuta uraren sakonta do kalkulatu
bota dio gainera eta sa suna eta larri
, kanpora atera eta ertzeraino iriste ibili dira
geratu da. Denen artean ko. Barreka la
gundu diet.
aske utzi dugu.

H”alako ba†ea>, I”§e® etå Ne®eå ikus^ ditu†

piragua®eki> ertΩerå hurbiltΩe>. B<ainå oso
>ekatutå Ωeu∂e> etå u®etarå egi> du†æ salto,
oi>eΩ etortΩeko. E”Ω du†æ ondo kalkulat¤
ura®e> sakontasunå etå larr^ ibil^ dirå
ertΩeraino iris†eko. B<ar®ekå lagund¤ d^e†.

27
 4 Irakurgaia

Urrearen lapurreta
Gau batean, Txitxirio Txiki izeneko mutiko ñimiño batek jende-
hotsak entzun zituen bideko borda zahar batean.
—Hau zuretzat, hau niretzat eta hau Poxtonentzat —ari ziren
esaten.
—Lapurrak-edo dira —pentsatu zuen Txitxiriok—. Ikusi behar
dut zer ari diren.
Bordara isil-isilik sartu eta hiru gizon aurkitu zituen bertan. Zaldi
bat ere bazuten. Lurrean, urre mordo handia.
Zaldiaren belarri-zuloan sartu zen Txitxirio, besteak beren
urrearekin itsuturik zeuden bitartean.
—Hau hiretzat! Hau niretzat! Hau Poxtonentzat…
—… eta niretzat ezer ez? —oihu egin zien Txitxirio txikik
zaldiaren belarritik.
—Galduak gara! —esan zuen lapur batek—. Abere hori gizona da zaldi bihurturik. Sorginkeria
dauka eta badaki gure berri. Goazen hemendik!
Lasterka joan omen ziren hirurak urrea bertan utzita.
Mutiko txikitxoa belarri-zulotik atera zen. Ahal zuen urre guztia poltsetan sartu eta egunsentian
itzuli zen Txitxirio Txiki bere etxera.
herri-ipuina (moldatua)

1 Erantzun galdera hauei.

  Nondik zetozen Txitxiriok entzun zituen jende hotsak?

B<i∂eko bordå zaha® ba†eti§ ΩetoΩe>.

  Zer ikusi zuen Txitxiriok barruan?

H”ir¤ gizo>, zald^ ba† etå ur®æ mordo handiå.

  Zer esaten zuten lapurrek urrea banatzeko?

H”a¤ hi®etza†, ha¤ ni®etza†, ha¤ Poxto>entza†!

  Zergatik pentsatu zuten lapurrek zaldia sorginduta zegoela?

H”itΩ egi†e> z¤elå πentsat¤ zu†elako.

28
 IRAKURMENA

2 Ordenatu irudiak.

3  1  2 

3 Bete esaldietako hutsuneak.

  Lapurrak bordå zahar batean urrea banatzen ari ziren.

 Lurrean, ur®æ pila bat zegoen.

 Txitxirio zald^ aren belarri barruan sartu zen.

4 Osatu esaldiak, testuko hitz hauek erabiliz.

bordan ñimiñoak mordoa abereak egunsentia

ñimiñoa§
  Txihuahua arrazako txakurrak oso txakur dira.

  Gaur oso goiz esnatu eta egunßentiå ikusi dugu.

  Zaldiak, behiak eta ardiak a∫±®ea§ dira.

  Mendizaleek artzain baten borda> igaro zuten gaua.

  Idazleak liburu mordoå du bere idazmahaian.

5 Adierazi zein den esamolde honen baliokidea.

Lapurrak itsuturik zeuden urrearekin.

  Lapurrek ezin zuten ezer ikusi urrearen distiraren erruz.

  Lapurrek urrea soilik zuten buruan, ez zuten beste ezertan pentsatzen.

29
 Nolakoa?

GOGORATU
Pertsonak, animaliak eta gauzak nolakoak diren adierazten duten hitzak izenondoak
dira. Izenaren ondoan jartzen dira.
Adibidez: Bazkari gozoa prestatu digute jantokian.
izenondoa

1 Markatu multzo bakoitzean pertsonaia deskribatzen duen hitza. Ondoren, idatzi

esaldia hitz horrekin.

  adimentsua   negargarria   txukuna

  traketsa   aberatsa   alferra

1. Irat^ >eskå adiµentsuå då.

2. E”>ekå orai> πertsonå a∫±ratså då.
3. B’eña† muti¬ txukunå då.
2 Lotu animaliak eta ezaugarriak.

Elefanteak 
  adar zorrotz-zorrotzak ditu.

Zezenak 
  adar oker-okerrak ditu.

Zikoinak 
  tronpa lodi-lodia du.

Akerrak 
  moko luze-luzea du.

30
 4
HIZKUNTZAREN ERABILERA

3 Bilatu multzo honetan beheko hitzen aurkako esanahia dutenak, eta idatzi ondoan.

isil zabal triste zikin gazi zintzo azkar osasungarri

alai tris†æ gaizto zintzo

estu zaba¬ garbi ziki>

kaltegarri osasungarr^ berritsu isi¬

geldo azka® gozo gaz^

4 Aukeratu izen bakoitzari dagokion izenondoa.

ile 
 bizarduna
janari 
 larria
gizon 
 gardena
ur 
 osasungarria
gaixotasun   kizkurra
lepo 
 luzea

5 Berridatzi esaldiak adibidean bezala.

  Kale-kantoian dagoen katua oso beltza da.

Kale-kantoian dagoen katua beltz-beltza da.

  Mirenen etxea oso polita da.

M”i®e>e> et≈eå poli†-politå då.

 Mikel oso lagun leiala da.

M”i§e¬ lagu> ¬eia¬-¬eialå då.

  Julenen arropak oso beroak dira.

Ju¬e>e> arropa§ ∫±ro-∫±roa§ dirå.

  Gure amak oso pastel gozoak egiten ditu.

Gu®æ ama§ pas†e¬ gozo-gozoa§ egi†e> dit¤.

31
 HIZKUNTZAREN ERABILERA

6 Erreparatu irudiei, eta osatu esaldiak, konparazioak eginez.

ADINA

 Aitona zaharrå da.

  Aitona aita baino zaharragoå da.

 Aitona zahar®enå da.

ALTUERA LODIERA

  Semea altua da.   Aita lodia da.

altuagoå
  Semea aita baino da. lodiagoå
  Aita aitona baino da.

 Semea alt¤enå da.  Aita lod^enå da.

7 Bete beheko testuko hutsuneak izenondo hauekin.

dotoreagoa gozoak on-ona indartsuena

sendoagoak astunenak dotorea

Nini inurria
indarts¤enå
Nini inurria inurritegiko inurririk
zen. Beste inurriek baino hanka ßendoagoa§
zituen eta lurreko harri astu>ena§
altxatzeko ez zuen inoren laguntzarik behar.
Harrizko etxe doto®eå egin zuen,
beste inurrienak baino doto®eagoå .
Ninik bihotz o>-onå zuen eta
besteak etxera gonbidatzen zituen, hosto
gozoa§ jatera.

32
 4
Puntua eta bi puntuak ORTOGRAFIA

GOGORATU
  Puntuaren osteko hitza letra larriz hasten da.
 Bi puntuen osteko hitza letra xehez hasten da. Adibidez: Hiru gauza eraman
genituen: arkatza, bolaluma eta borragoma.

1 Irakurri gutuna eta inguratu aukera zuzenak.

Kaixo, Mikel:
Bihar Asierren etxera joatea erabaki dugu. Etorri/etorri
nahi al duzu? Lagun asko bilduko gara han: Lehengusuak/
lehengusuak, eskolako lagunak eta auzokoak.
Askari/askari ederra prestatuko omen du Asierrek:
Ogitartekoak/ogitartekoak, freskagarriak eta txokolatezko
pastela. Animatu/animatu eta etor zaitez!

2 Erreparatu irudiei eta sailkatu bi zerrenda hauetan.

Itsasoan bizi diren animaliak:

izur∂eå, ba¬eå etå

marrazoå.
Oihanean bizi diren animaliak:

tig®eå, Ωebrå etå

e¬æfan†eå.
3 Irakurri testua, eta jarri puntuak eta bi puntuak laukitxoetan.

Hartz mota asko daude : beltza, zuria, panda… Hartz zuria

Artikoan bizi da eta igerilari ona da . Hartzek denetarik
jaten dute : sustraiak, haragia eta intsektuak . Geldoa
dirudien arren, hartza oso animalia azkarra da.

33
 EGITEN JAKIN EGOERAK DESKRIBATZEA

1 Ordenatu irudietan azaltzen den egoera.

3 2 1

2 Ordenatu zenbaki bidez albiste honen zatiak.

Hala ere, badirudi ur

-mozketek ez dutela
iraungo, datorren as
tetik aurrera euria eg
luze 5 1
baitu. Ea hala den! ingo eok !
i x o , i k u s-entzul
Ka

Horregatik, hainbat herritako alkateek etxeetan 3

ur-mozketak egitea erabaki dute. Eguneko zenbait
ordutan etxeetan ez dute urik izango.

Lehorte ikaragarria
dugu Euskal Herrian.
2
egin eta urtegiak erdi
Aspaldi ez du euririk
hutsik daude.

Ur-mozketek ordutegi hau izango dute: goizetan

ez da urik egongo zortzietatik hamabietara, eta,
4
arratsaldeetan, lauretatik zortzietara.

3 Markatu. Zer egoera deskribatzen da goiko albistean?

  Lehorte baten eta haren ondorioen berri ematen du.

  Tsunami bati buruzko albistea da.

  Udaletxe batzuek uholdeen erruz hartu dituzten erabakiei buruzkoa da.

  Ura aurreztu behar dela ohartarazten du albisteak.

34
 4

4 Erreparatu irudiei eta markatu esaldi zuzenak.

  Noiz eta non gertatu zen?

  Bart gauean, herriko kaleak hutsik zeudenean.

  Atzo eguerdian, herriko plaza nagusia herritarrez beteta zegoenean.

  Zer gertatu zen?

  Halako batean, lurrikara bat gertatu zen, eta eraikinak eta bizilagunak astindu zituen.

  Halako batean, jendeak dardara ikaragarria sentitu zuen sabelean.

  Nola amaitu zen?

  Zoritxarrez, kalteak izan zituzten plazako eraikinek, nahiz eta jendeak minik hartu ez.

  Zorionez, ez zen kalterik izan; etxeek zutik iraun zuten eta inork ere ez zuen minik hartu.

5 Kopiatu aukeratutako esaldiak eta deskribatu goiko egoera. Asmatu izenburua.

LURRIKARA HERRIAN
A”tzo eg¤erdia>, ™erriko plazå nagusiå
™erritar®eΩ ∫±†etå Ωegø±>ea>, lurrikarå ba†
@ertat¤ Ωe>, halako ba†ea>, etå eraikina§
etå bizilaguna§ astind¤ zit¤e>.
Z”orio>eΩ, eΩ Ωe> kal†eri§ iza>; et≈æe§ zuti§
irau> zu†e> etå inor§ eΩ z¤e> mini§ hart¤.
35
 5 Irakurgaia

Elurra
Iepa!!! Bagoaz maldan behera! Orain, berriro gora, lerari tiraka,
pausoz pauso, elurretan ia belaunetaraino sartuta, pixkanaka
gora iritsi, leran eseri, eta... beheeraaaaaaaa!
Zuri ere gustatzen zaizu elurretan jolastea? Bai, ezta? Argi dago:
jolasteko primerakoa da elurra. Baina, zer gehiago dakizu
elurraz?
Airearen tenperatura 0 ºC-tik beherakoa denean, ur-molekulak
modu berezi batean elkartzen dira hodeietan, eta izotz-kristal
txikiak sortzen dira. Izotz-kristal txikiak elkartzean, malutak
sortzen dira, eta, lurreraino egiten duten ibilbide osoan 0 ºC
baino gutxiago baldin badago, elurra erortzen da.
Egia da bi elur-maluta berdin ez daudela. Behin, zientzialari
batek elur-malutei argazkiak ateratzeko modua asmatu zuen, eta
mila argazki baino gehiago atera zizkien. Ez zituen inoiz bi
maluta berdin ikusi. Elur-kristal bakoitzak ibilbide desberdina
izaten du lurreraino, eta horrek zehazten du malutaren forma; horregatik ez daude bi elur-
maluta berdin. Argazkilari-zientzialari hari Wilson Elur-maluta Bentley deitu zioten.

Zernola.net (moldatua)

1 Markatu. Zein da lera?

   
 

2 Bete hutsuneak goiko testuaren arabera.

hodeietan lerarekin argazkiak malutak

  Umeak jolasean ari dira¬era®eki> maldan behera.

 Ur-molekulak ho∂e^eta> izozten dira.

argazkia§
  Zientzialariak elur-malutei atera zizkien.

  Argazkietako elur- maluta§ desberdinak zirela ikusi zuen.

36
 IRAKURMENA

3 Adierazi honako esaldi hauek E (egia) ala G (gezurra) diren.

G   Airearen tenperatura 0 ºC-tik gorakoa denean, ura izotz bihurtzen da.

G   Elur-maluta guztiak dira berdin-berdinak.
E   Lurreraino egin duen ibilbideak zehazten du malutaren forma.
E   Zientzialari batek elur-maluten argazkiak atera zituen.
E   Zientzialari hari goitizena jarri zioten, Elur-maluta hain zuzen.
4 Idatzi definizio bakoitzari dagokion hitza.

elurtu elurtza elur-zulo elurte elur-jausi

  Elur asko egiten duen denboraldia: elur†æ

  Ustekabean menditik erortzen den elur pila: elu®-jaus^
  Lurraren gainean pilatzen den elur multzoa: elurtzå
  Elurrez estali, zuritu: elurt¤
  Elurra gordetzeko edo kontserbatzeko prestatu ohi zen tokia: elu®-zulo
5 Lotu eguraldi-egoerak eta onomatopeiak eta osatu beheko esaldiak onomatopeiekin.

Elurra 
 firi-fara.

Euria 
 mara-mara.

Haizea   kiski-kaska.

Kazkabarra   zarra-zarra.

 Kazkabarrak kisk^-kaskå jotzen zuen leihoan.

  Gaur haizea fir^-farå dabil, orbelak dantzaraziz.

marå-marå
  Elurra hasi zen bat-batean, .

  Atertu gabe ari du zarrå-zarrå euria egiten.

37
 Ekintza

GOGORATU
Aditza ekintza adierazten duen hitza da. Hitz batez edo bi hitzez osatuta egon daiteke.
Adibidez: Nik dilistak jan ditut; Gu etxera goaz.

1 Aukeratu zein sei ekintza gertatzen ari diren irudian. Gero, bilatu letra-zopan.

  irakurri   landatu   besarkatu

  garbitu   abestu   ikusi
  jan   jolastu   erre

J A N A J A Z A A A
T O A L O S Y U P B
U O B A L E O D E A
G B E S A R K A T U
H O S I S A A K R U
F U T T T I K U S I
E R U S U A H J O M
E I R A K U R R I E

2 Erreparatu goiko irudiari eta osatu testutxoa, letra-zopako aditzak erabiliz.

Giro gozoan

Gabonetan, familia osoa elkartu da bazkaltzeko, eta sekulako

giroa izan da etxean. Aitonak Gabon-kanta politak a∫±st¤
ditu. Amonak bonboi-kaxako ia bonboi guztiak ja> ditu.
Aitak eta amak elkar ∫±sarkat¤ dute. Gorka jostailu
berriarekin jolast¤ da. Nereak, berriz, liburu
zoragarri bat irakurr^ du. Gure txakurrak,
Txikik, guztia ikus^ du bere saskitik.

38
 5
HIZKUNTZAREN ERABILERA

3 Osatu beheko esaldiak aditz egokiekin.

ikusi dituzte egin du erosi ditu joan da

  Mikelek elurrezko panpina egi> d¤ .

  Igone bizikletaz joa> då etxetik eskolara.

  Ekaitzek Gabonetarako turroiak eros^ dit¤ .

  Xabierren lagunek zooan elefanteakikus^ dituz†æ .

4 Lotu ezkerreko eta eskuineko atalak esaldiak osatzeko.

Autoek 
  kalera jolastera zoaz katiuskekin.

Gu 
  airea kutsatzen dute etengabe.

Euriak 
  goiz oheratzen naiz hurrengo egunean ondo egoteko.

Zuek 
  eskiatzera joan gaitezke aurtengo neguan.

Ni 
  hiriko kaleak busti ditu.

Zu 
  lagunik onenak zarete.

5 Sailkatu taulako aditz bakoitza dagokion lekuan. Gero, osatu esaldiak aditz horiekin.

dago nabil zoazte zara datoz

EGON ETORRI IZAN IBILI JOAN

dago datoΩ zarå nabi¬ zoaz†æ

  Une honetan, nire gelako bi lagun nigana datoΩ .

  Peru eta Laura, nora zoaz†æ hain azkar?

  Begira, ama, eskurik gabe nabi¬ bizikletan!

  Katua etxeko sofan dago , lasai-lasai.

  Zu nire lagunik onena zarå .

39
 HIZKUNTZAREN ERABILERA

6 Osatu perpausak, hitz bakarreko aditzak adibidean bezala jarriz.

  Gu oso pozik (egon) lagunekin jolasean

Gu oso pozik gaude lagunekin jolasean.

  Nire lehengusua Amerikan (egon).

Ni®æ ¬e™engusuå A”µerika> dago.

  Zure aitak asko (jakin) lorezaintzaz.

Z”u®æ aita§ asko dak^ lo®ezaintzaΩ.

  Zuek nora (joan) berokirik gabe? Jantzi oraintxe bertan!

Z”¤e§ norå zoaz†æ ∫±rokiri§ ga∫¶? Jantz^

oraint≈æ ∫±rta>!
7 Lotu orainaldiko aditzak iraganeko baliokideekin.

ditu 
 zuen

zaizkio 
 zitzaizkion

du 
 zizkion

zaio 
 zen

da 
 zituen

dizkio 
 zitzaion

8 Osatu testua goiko iraganeko aditzekin.

Jaioneren zapata berriak

Duela bi aste, Jaionek zapata dotoreak ikusi
zit¤e> zapata-denda batean. Asko gustatu
zitzaizkio> bi zapata pare. Azkenean, Jaionek
zapata pare garestiena erosi z¤e> . Handik
gutxira zapatetako bati zuloa atera zitzaio> eta
Jaione haserre bueltatu Ωe> zapata-dendara.
Dendariak beste zapata batzuk eman zizkio> .

40
 5
Komaren erabilera ORTOGRAFIA

GOGORATU
 Elkarren segidan idazten ditugun pertsona, ekintza, animalia edo gauzen izenak
banatzeko, koma erabiltzen da.
Adibidez: Eskolan Euskara, Ingurune, Matematika eta Plastika ikasten ditugu.

1 Osatu esaldi hauek, bakoitzean lau hitz jarriz. (Erantzun eredua)

saskibaloiå, at¬etismoå,
  Gogokoen ditudan kirolak

arraun§etå etå †eniså dira.

2 Sailkatu izen hauek tauletan. Gero, osatu beheko esaldiak.

pinua haritza tigrea hipopotamoa balea kakalardoa pagoa sagarrondoa

Zuhaitzak Animaliak
pinuå tig®eå
haritzå hipopotamoå
pagoå ba¬eå
sagarrondoå kakalardoå
Pinuå, haritzå, pagoå etå sagarrondoå
  zuhaitzak dira.

 Tig®eå, hipopotamoå, ba¬eå etå animaliak dira.

3
kakalardoå
Jarri komak behar diren tokian.

Zenbat lan!
Etxean beti dago egiteko zerbait. Batzuetan, arropak
lisatu, garbitu, tolestu edo batu behar dira. Beste
batzuetan, sukaldea, komunak, logelak eta kristalak
garbitu behar dira. Niri arropak tolestea gustatzen zait.
Maite dut oihalak, maindireak, kamisetak eta barruko
arropak tolestea eta tiraderetan gordetzea.

41
 EGITEN JAKIN ZORION-TXARTELAK

1 Markatu. Nork jaso du zorion-txartel bat?

2 Irakurri ezkerreko txartela eta markatu.

Zorionak, Garazi!
Oso harro gaude   Azterketan bikain atera du.
ipuin-lehiaketa irabazi
duzulako. Izan ere,
  Lehiaketa bat irabazi du.
hain dira onak zure
ipuinak!
  Haurra izan du.
Zure lagunak

3 Lotu zatiak, zorion-txartelak osatzeko.

Jaio da azkenean
Zorionak,
Uxue txikia. Zoriontsuak Zure lagun Igor.
Ane txapeldun!
izan hirurok.

Zer lasterketa ona

Zorionak, Andoni! Ama eta aita.
egin duzun!

Zorionak, Ikasle eta seme

osaba eta izeba! bikaina zara. Jarraitu Zuen ilobak.
horrela ikasketetan!

42
 5

4 Lotu zorion-txartelaren atal bakoitza dagokion adibidearekin.

Agurra     Eneko

 Bihotz-bihotzez opa nahi dizut urtebetetze-egun

Mezua    
zoriontsua. Egun on-ona izan. Musu handi bat!

Sinadura  
  Zorionak, Miren!

5 Idatzi zure lagun minaren izena. (Erantzun eredua)

  Nire lagun minaren izena Gentza>æ da.

6 Aukeratu. Txartel hauetako zein idatziko zenioke lagunari beraren

urtebetetze-egunean?

Ondo merezita duzu Bederatzi urte egin

prestatu dizuten festa. dituzu! Ondo pasatu
Lan handia egin duzu zure egunean, eta ea
urtean zehar. Eskerrik opari politak dituzun!
asko eta gozatu!

7 Idatzi txartela zure lagun minari, urtebetetzea zoriontzeko. Erabili goiko testua.

Agurra
Z”oriona§, Gentza>æ!
B’e∂eratz^ ur†æ egi> dituz¤! Mezua

Ondo pasat¤ zu®æ egu>ea>, etå

eå opar^ polita§ dituzu>!
M”aia¬e> Sinadura

43
Berrikusketa orokorra
1 Osatu esaldiak, hitz hauek erabiliz.

Izurdea Izurdeak Izurdeek

  I”zur∂æe§ ur-azaletik oso gertu egiten dute igeri eta jauzi handiak egiten dituzte.

  I”zur∂eå da zoologikoko animalia jostagarriena.

  I”zur∂ea§ itsasontziaren ondoan joan dira ibilbide guztian, saltoka eta jauzika.

2 Aukeratu erakusle zuzena eta osatu esaldia.

  Han dauden neska ha^e§ bilbotarrak dira.   horiek   haiek

  Hor dagoen haur hor^ nire biloba da.   hau   hori

  Eskuan ditudan bitxi ha¤e§ zilarrezkoak dira.   hauek   horiek

  Non utzi zenuen iaz erositako soineko hurå ?   hori   hura

3 Berridatzi esaldiak, letra larriak zuzen idatziz.

  guk ogia opiltxo okindegian erosten dugu egunero, zubiaur kalean.

Gu§ ogiå Opiltxo okin∂egia> eros†e> dug¤ egu>ero,

Z”ubiau® ka¬ea>.
  nerea lopez gaixorik dago eta ez da gorbeia mendira etorriko.

Ne®eå L”oπeΩ gaixori§ dago etå eΩ då Gor∫±iå

µendirå etorriko.
4 Osatu esaldiak, aukera zuzena eginez.

  Gabonetan Ωenbai† Gabo> kantå abesten ditugu ikasgelan.

  Gabon kanta bat   Gabon kanta pitin bat   zenbait Gabon kanta

  Arrantzaleak kezkatuta daude, aurten arrai> gutx^ arrantzatu dutelako.

  zenbait arrain   arrain dezente   arrain gutxi

  Udan, hondartzan makinå ba† lagu> izaten da eguzkia hartzen.

  makina bat lagun   lagun gutxi   lagun pixka bat

44
5 Bilatu sei izenondo letra-zopa honetan.

M O T E L A R R A A
A J I U E G U E P H
Z G A R A I A R R A
K T O L X L I O R N
A O R I A F A K R D
R U L O D I A A I I
R O I P A A H J O A
A I A T X I K I A A

6 Osatu esaldiak, goiko izenondoak erabiliz.

  Erbia animalia azkarrå da.   Kolibria txori txikiå da.

  Dortoka narrasti mo†elå da.   Hipopotamoa animalia lodiå da.
  Gorila animalia handiå da.   Jirafa animalia garaiå da.

7 Osatu esaldi hauetako konparazioak.

  Dortoka erbia baino mo†elagoå da.

  Gorila kolibria baino handiagoå da.

  Hipopotamoa jirafa baino lodiagoå da.

8 Erantzun galdera hauei.

  Zein da goiko seietatik animalia azkarrena?

E”rbiå då animaliå azkar®enå.

  Zein da txikiena?

K”olibriå då txik^enå.
  Zein da garaiena?

Jiråfå då gara^enå.
45
Berrikusketa orokorra
9 Azpimarratu testuko aditzak.

Neguko egunez hondartzan

Zumaiako hondartzara etorri gara familia osoa.

Ikaragarri gustatzen zaigu toki hau! Neguan, jende
gutxi dago eta geure kasa ibiltzen gara. Hango mutil
haiek nire lehengusuak dira eta haitzetara doaz une
honetan. Aitona ere joan da lehentxeago. Gurasoek
janaria etxean prestatu dute eta Lorea txikia janari
eske dabil dagoeneko. Pozik gaude. Egun ederra
dugu aurretik!

10 Osatu esaldiak, aditz egokia aukeratuz.

zara
  Kaixo, laguna, zer moduz zau∂æ ?
dute
  Suhiltzaileek mahuka atera eta sua itzali du†æ .

  Gaur, Jone eta Luis basoan zehar ibili dirå .

dira

  Zu al zarå niri opari sekretua egin didana? naiz

  Zirkuko orekaria sokaren gainean dabi¬ . zaude

  Ni gaur etxean geratuko naiΩ .
dabil

11 Lotu orainaldiko aditzak iraganeko baliokideekin. Ondoren, osatu esaldiak.

didazu 
 genien

zarete 
 zineten

diegu 
 zizkioten

dizkiote 
 zenidan

  Zuek atzo nora joan zi>e†e> eskola amaitu ondoren?

  Iaz zuk opari ederra eginΩenida> nire urtebetetzean.

  Joan den astean, guk negurako habia egin @en^e> patioko zuhaitzeko txoriei.

  Lehengoan, auzoko haurrek janari-hondarrak eman zizkio†e> kaleko katuari.

46
12 Idatzi. Zer dira?

astoå gaztå xiringå xaboiå

zuhaitzå tximinoå mahatså txirulå

13 Zuzendu esaldiak, falta diren puntuak, komak eta bi puntuak jarriz.

  Eguneko menuan hau eman digute: zopa, entsalada, oilaskoa eta flana.

 Bilbon, Gernikan, Bermeon eta Zugastietan euri-jasa handiak izan dituzte.

 Leire, Josune eta Jokin zigortu egin dituzte gaur eskolan.

  Eskulanetarako honako hauek eraman behar ditugu: artaziak, margoak eta kartoi mehea.

14 Ordenatu ohar zatiak zenbaki bidez eta kopiatu osorik ordena egokian.

2 Atarian zure diru-zorroa aurkitu dut.

4 Koldo, 2Ako bizilaguna
  

3 Nahi duzunean, etorri bila nire etxera.

1 Lasa andrea:
   

L”aså and®eå:
A”taria> zu®æ dir¤-zorroå aurkit¤ du†.
Nah^ duzu>ea>, etorr^ bilå ni®æ et≈erå.
K”oldo, 2Ako bizilagunå
47
 Arte-zuzendaritza: José Crespo.
Proiektu grafikoa: Pep Carrió.
Azaleko irudia: Leila Méndez.
Proiektu-burua: Rosa Marín.
Irudien koordinazioa: Miren Pellejero eta Maitane Barrena.
Proiektuaren garapenerako arduraduna: Javier Tejeda.
Garapen grafikoa: Raúl de Andrés eta Jorge Gómez.

Zuzendaritza teknikoa: Jorge Mira.

Zuzendariordetza teknikoa: José Luis Verdasco.
Koordinazio teknikoa: Miren Pellejero eta Jesús Muela.
Prestaketa eta muntaketa: Miren Pellejero eta Maitane Barrena.
Zuzenketa: Amaia Lasheras.
Argazkien dokumentazioa eta aukeraketa: Maitane Barrena eta Mercedes Barcenilla.

Argazkiak: C. Villalba; S. Yaniz; GETTY IMAGES SALES SPAIN/Godong, Thinkstock; SANTILLANAREN ARTXIBOA.

© 2015 by Zubia Editoriala, S. L. / Santillana Educación, S. L.

Legizamon poligonoa
Gipuzkoa kalea, 31
48450 Etxebarri (Bizkaia)
PRINTED IN SPAIN

Lan hau edozein modutan erreproduzitzeko, banatzeko, jendaurrean erakusteko edo

ISBNa: 978-84-9894-506-5 aldatzeko, nahitaezkoa da beraren jabeen baimena izatea, legeak aurreikusitako
PK: 508424 kasuetan izan ezik. Lan honen zatiren bat fotokopiatu edo eskanerretik pasatu nahi
izanez gero, jo CEDROra (Centro Español de Derechos Reprográficos / Erreprografia
Lege-gordailua: M-10872-2015 Eskubideetarako Espainiako Zentroa, www.cedro.org).

48