1340
< |
13. vijek |
14. vijek
| 15. vijek
| >
< |
1310-e |
1320-e |
1330-e |
1340-e
| 1350-e
| 1360-e
| 1370-e
| >
<< |
< |
1336. |
1337. |
1338. |
1339. |
1340.
| 1341.
| 1342.
| 1343.
| 1344.
| >
| >>
| Gregorijanski | 1340. (MCCCXL) |
| Ab urbe condita | 2093. |
| Islamski | 740–741. |
| Iranski | 718–719. |
| Hebrejski | 5100–5101. |
| Bizantski | 6848–6849. |
| Koptski | 1056–1057. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1395–1396. |
| • Shaka Samvat | 1262–1263. |
| • Kali Yuga | 4441–4442. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 3976–3977. |
| • 60 godina | Yang Metal Zmaj (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11340. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Godina 1340 (MCCCXL) bila je prijestupna godina koja počinje u subotu u julijanskom kalendaru (1. januar/siječnja).
- 28. 2. - Papa piše Stjepanu Kotromaniću, nakon što je dobio izveštaj o njegovim razgovorima sa franjevačkim generalom Gerardom Odonisom: podržava ga u želji da obnovi crkve, pozvaće i ostale vladare da mu pomognu.[1][2]
- U ovo vreme je osnovana franjevačka Bosanska vikarija, osnovan je Franjevački samostan u Kraljevoj Sutjesci.
- 31. 3. - Umro je Ivan I., moskovski veliki knez, nasleđuje ga sin Simeon - knez Moskve i veliki knez Vladimira do 1353. Patent za titulu velikog kneza je dobijen od Zlatne horde, nasuprot traženja Tvera i Suzdalja. Simeon se ove godine uspešno sukobljavao sa Novgorodom oko naplate poreza u Toržoku.
- 1. 4. - Ubijen je grof Gerhard III od Holstein-Rendsburga, praktični gospodar Danske.
- 6. 4. - Umro trapezuntski car Vasilije, izgleda da ga je otrovala supruga Irina, inače vanbračna kćerka Andronika III - ona preuzima vlast (do 1341), ali dolazi do građanskog rata.
- 7. 4. - Kralj Galicije-Volinije Jurij II. Boleslav umire, otrovan, bez nasljednika. Sve do 1392. za kraljevstvo se sukobljavaju Poljska i Litva. Poljski kralj Kazimir III ubrzo upada u zemlju.
- 19. 4. - Kralj upozorava "bana Mikca, knezove Dujma i Bartola Frankapana, kao i (...) slobodne obćine i kastelane gradova, da ne daju utočišta nekim žiteljima slobodne obćine Gradac kod Zagreba, koji bijahu radi bune kažnjeni izgonom iz grada".
- Radi se o višegodišnjoj buni u Zagrebačkoj biskupiji zbog utjerivanja desetine (od 1333): "sila buntovnika" je izvedena pred kraljevski vrhovni sud u Visegrádu ove godine, ali su pobjegli u Hrvatsku prije osude. Pomilovani su na prijedlog biskupa Ladislava de Kobola, koji se vraća na stolicu u Zagreb.[3]
- proleće - Andronik III i Jovan Kantakuzin su ušli u pobunjeni Epir, Arta je pod šestomesečnom opsadom.
- jun - Kralj Dušan Nemanjić je teško bolestan u ovo vreme; obećava Mlečanima odred od 500 ljudi, čak i u Lombardiji, može i lično na čelu vojske, traži sigurno sklonište za sebe i porodicu - Venecija ih uvrštava u svoje građane, ništa konkretnije.[4]
- Vojvoda Hrelja je u ovo vreme prebacio lojalnost sa Dušana na Andronika III, zajedno sa Strumicom i još dva grada, dobiće titulu velikog domestika (ponovo priznaje Dušana 1342).
- jun - Kazimir III je zauzeo i zapalio Lavov.
- 24. 6. - Stogodišnji rat, pomorska Bitka kod Sluysa: engleski kralj Edward III je potukao mnogobrojniju francusku flotu
- 24. 6. - Valdemar IV, sin Kristofera II, proglašen je za kralja Danske (do 1375). Prve godine provodi vraćajući pod kraljevsku vlast delove Danske koje je založio njegov otac.
- 23. 6. - 25. 9. - Neuspešna anglo-flandrijska opsada Tournaia.
- 7. 7. - Grof Vilim II. od Hainauta dao gradska prava Rotterdamu.
- 27. 8. - Kralj Karlo I. Robert je poslao "poklisara u Hrvatsku i s njim kraljevska pisma na kneza Dujma Frankapana, kao i na bana Mikca i njegove sinove Stjepana i Akuša, kojima im strogo naloži, da čim doznadu, što pisma kažu, namah izplate biskupu zagrebačkomu desetinu od svojih posjeda, i da više ne priječe biskupovim ljudima pobirati desetinu od svojih podanika i kmetova".[3]
- 25. 9. - Espléchinsko primirje u Stogodišnjem ratu.
- 30. 10. - Rekonkvista, Bitka na Río Salado ili kod Tarife: kastiljsko-portugalska pobeda nad marinidsko-grenadskim snagama na jugu Španije. Marinidi se vraćaju u Afriku, više nijedna muslimanska armija nije mogla invadirati Španiju. Gibraltar je ostao Granadi, ali Kastiljanci i Đenovljani kontroliraju moreuz.
- jesen - Epir: Arta se predaje nakon što je Kantakuzen vodio razgovore; Nikifor Orsini prekida pobunu, obećana mu je Kantakuzenova kćerka.
- zima 1340/41 - Zlatna horda je napadala Poljsku, Mađarsku, Brandenburg, Prusku.
- Opet se šire vijesti da će kralj Karlo Robert dolaziti u Hrvatsku, Šubići se dogovaraju s Mlečanima da to spriječe.[5]
- 1340-41 - Sinod svetogorskih igumana i glavnijih monaha podržava učenje Grigorija Palame u isihastičkom sporu.
- U Dušanovoj povelji se pominje Pološki manastir kod Kavadaraca, kome je ktitor njegov rođak Ivan Dragušin.
- 1340-42 - Župan Petar Brajan zida Belu crkvu karansku kod Užica. Oko ove godine je nepoznati ktitor podigao "latinsku crkvu" kod Prokuplja, neki vlastelin je obnovio malu crkvu u Gornjem Kozjaku kod Štipa.[6]
- Pribac Hrebeljanović se pominje kao logotet kralja Dušana ("šef kancelarije", zadužen za vladarske isprave).
- Königsberg se priključio Hanzeatskoj ligi.
- 30. 11. - Jean de Berry, francuski vojvoda, regent, bibliofil († 1416)
- c. Nikola Tavelić, franjevac, prvi hrvatski svetac († 1391)
- ↑ Kotromanići. rastko.rs
- ↑ Ćorović, HB I, 144
- ↑ 3,0 3,1 Klaić, 60
- ↑ Stvaranje srpskog carstva. rastko.rs
- ↑ Klaić, 65
- ↑ Istorija s.n. I, str. 652
- Literatura
- Svezak drugi: dio prvi. Treće doba: Vladanje kraljeva iz raznih porodica (1301-1526). Prva knjiga: Anžuvinci i Sigismund do gubitka Dalmacije (1301-1409), Vjekoslav Klaić (archive.org)
- Istorija srpskog naroda, Prva knjiga, Od najstarijih vremena do Maričke bitke (1371), SKZ Beograd 1981 (I)
- Ćorović, Historija Bosne I
