Brusni papir
Brusni papir, šmirgl papir (njem. Schmirgelpapier - brusni papir) ili samo šmirgla, šmirglo je vrsta krutog papira čija je jedna ili obje strane obložena abrazivom. Koristi se da se uklone male količine materijala sa površina da bi se učinile glatkim (pri bojenju ili završnoj obradi drveta), da se ukloni sloj materijala (stara boja) ili da se površina učini grubljom, kao priprema prije lijepljenja.
Prva zabilježena upotreba šmirgl papira seže u 13. vijek kada su se mrvljene školjke, sjemenke i pijesak miješali s prirodnom gumom i lijepili na pergament.
U slične svrhe kao šmirgl papir koristila se i koža ajkule. Na Komorskim ostrvima domoroci su koristili grube krljušti živog fosila celakanta.[1]
U Japanu je korišten skuvani i isušeni konjski rep, koji je kao materijal za poliranje davao bolje rezultate od šmirgl papira.
Šmirgl papir je u početku bio poznat kao staklasti papir pošto je sadržavao dijeliće stakla. Pošto su djelići stakla bili oštriji od pijeska davali su bolje rezultate. Jeftini falsifikati od pijeska su prodavani kao staklasti papir sve do 17. vijeka[2].
Do 1833. staklasti papir je izrađivan ručno u kompaniji Džona Oakeja. On je razvio nove vrste adheziva i procese koji su omogućili masovnu proizvodnju. Proces pravljenja šmirgl papira je patentirao Ajzak Fišer Džunior iz Springfilda u Vermontu 14. juna 1834.
1921. 3M je osmislio šmirgl papir sa vodonepropusnom podlogom, poznat kao mokrosuvi šmirgl papir. Time je omogućeno korištenje s vodom koja služi kao lubrikant koji odnosi čestice koje bi bez toga prekrile površinu papira nanoseći mu štetu. Ovakav papir je prvo korišten kod farbanja automobila[3].
Postoji mnogo tipova šmirgl papira koje se razlikuju po podlozi, materijalu koji se koristi za abrazivnu površinu, veličini čestica površinskog materijala i ljepilu kojim se povezuju.
Pored papira, podloga za šmirgl papir uključuje i tkaninu (pamuk, poliester, vještačku svilu), polietilensku (PET) foliju i vlakno ili gumu. Tkanina se koristi za trake i diskove papira, dok se PET folija koristi kod finih abraziva. Vlakno ili vulkanizovano vlakno je čvrsti materijal za podlogu sa mnoštvom slojeva polimera utisnutih u papir.
Masa podloge se označava slovom. Za papirne podloge najlakše su označene sa A, a najteže sa F. Za podloge s tkaninom oznake se J, X, Y, T, i M, od najlakše do najteže.
Savitljiva podloga omogućava da šmirgl papir može da prati konture materijala. Manje savitljive podloge se koriste za pravilne i ravne površine.
Podloga može biti zalijepljena na papir ili biti odvojena kao kod traka i diskova šmirgl papira.
Jači papir ili podloga povećava jednostavnost pri obradi drveta. Što je jači materijal podloge, brže je brušenje, habanje papira i grublja je površina koja se obrađuje.
Materijali koji se koriste za krupice abraziva su:
- kremen, koji se danas rijetko koristi
- granit, koristi se pri obradi drveta
- korund, pri brušenju i poliranju metala
- aluminijum oksid, najčešće korišćen i najfetiniji. Koristi se na metalu (automobilskih karoserija) ili drvetu
- silikon karbid, od najsitnijih do najkrupnijih grubih granula, često se koristi kod vlažnih materijala
- aluminjim cirkon, koristi se kod mašina za brušenje
- hrom(III) oksid, koristi se kod najsitnijih mikrometarskih granula
- keramički aluminijumov oksid, koristi za rad pri velikom pritisku na podlogu i kod abraziva za tkaninom i onih sa ljepilom
Šmirgl papir se može sterilisati dodavanjem suvog lubrikanta abrazivu. Ovakvi papiri su korisni kod završnom brušenju sloja i boje pošto sprečavaju začepljenja podloge i produžavaju životni vijek papira.
Što je grublji abrazivni materijal lakše je šmirglanje površina kao što je drvo. Abraziv za poliranje granita mora biti grublji od granita.
Postoji nekoliko standarda koji se koriste za označavanje veličine granula abraziva. Označava se ne samo prosječna veličina granula, već i varijacije u veličini. Najčešće skale su CAMI (engl. Coated Abrasive Manufacturers Institute) koja se koristi u Sjedinjenim Državama i FEPA (engl. Federation of European Producers of Abrasives), poznata kao i P sistem. FEPA sistem se poklapa sa ISO 6344 standardom. U Japanu se koristi JIS (engl. Japanese Industrial Standards Committee), koji se najčešće koristi za mikrogranule. Ought sistem ({0, 00, 000, ...} ili {1/0, 2/0, 3/0, ...}) se u prošlosti koristio u SAD. Jeftiniji šmirgl papiri često sadrže oznake kao što su: grubi, srednji i fini.
| ISO/FEPA sistem | CAMI sistem | Prosječna veličina granula abraziva u mikrometrima | |
|---|---|---|---|
| Makrogranule | |||
| Najgrublji (veoma brzo uklanjaju materijal, početno šmirglanje parketa) | P12 | 1815 | |
| P16 | 1324 | ||
| P20 | 1000 | ||
| P24 | 764 | ||
| 24 | 708 | ||
| P30 | 642 | ||
| 30 | 632 | ||
| 36 | 530 | ||
| P36 | 538 | ||
| Grubi (brzo uklanjanje materijala) | P40 | 40 | 425 |
| 50 | 348 | ||
| P50 | 336 | ||
| Srednji (šmirglanje golog drveta pri pripremi za završno poliranje, za nježno uklanjanje laka) | 60 | 265 | |
| P60 | 269 | ||
| P80 | 201 | ||
| 80 | 190 | ||
| Sitni (šmirglanje drveta u pripremi za poliranje, neodgovarajuće za uklanjanje laka ili boje sa dreveta, koristiti se za uklanjanje mrlja od gipsa i vode s drveta) | P100 | 162 | |
| 100 | 140 | ||
| P120 | 125 | ||
| 120 | 115 | ||
| Veoma sitni (šmirglanje običnog drveta) | P150 | 100 | |
| 150 | 92 | ||
| P180 | 180 | 82 | |
| P220 | 220 | 68 | |
| Mikrogranule | |||
| Veoma sitni (završno šmirglanje između slojeva) | P240 | 58.5 | |
| 240 | 53.0 | ||
| P280 | 52.2 | ||
| P320 | 46.2 | ||
| P360 | 40.5 | ||
| Izuzetno sitni (početno poliranje drveta) | 320 | 36.0 | |
| P400 | 35.0 | ||
| P500 | 30.2 | ||
| 360 | 28.0 | ||
| P600 | 25.8 | ||
| Supersitni (završno poliranje slojeva i drveta) | 400 | 23.0 | |
| P800 | 21.8 | ||
| 500 | 20.0 | ||
| P1000 | 18.3 | ||
| 600 | 16.0 | ||
| P1200 | 15.3 | ||
| Najsitniji (završno šmirglanje i poliranje debljih slojeva) | P1500 | 800 | 12.6 |
| P2000 | 1000 | 10.3 | |
| P2500 | 8.4 | ||
Za lijepljenje abraziva na papir koriste se razne vrste adheziva. Prirodna ljepila od životinjskih tkiva se još uvijek koriste, ali sve manje jer ne podnose preveliku toplotu niti su vodonepropusna. Vodonepropusni šmirgl papiri koriste ljepila od smole i vodonepropusnu podlogu.
Postoje i šmirgla kod kojih su granule međusobno razdvojene da bi papir bio savitljiviji. Time se smanjuje zapušenje papira.
Šmirgle se prave u veliko broju različitih oblika.
- list, najčešće dimenzija 25-30 centimetara
- traka (kaiš), najčešće s tkaninom u podlozi
- disk, napravljen da bi se ukolpio na razne oblike mašina sa rotirajućom glavom
- kolut (tabak)
- spužva, za uska mejsta
- ↑ Thomson, Keith Stewart (1992). Living Fossil: The Story of the Coelacanth. W. W. Norton & Company Limited. ISBN 978-0-393-30868-6.
- ↑ Stalker & Parker (1971) [1688]. A Treatise of Japaning and Varnishing. Tiranti.
- ↑ Jeffrey, Kirk (1989). „The Major Manufacturers: From Food and Forest Products to High Technology”. u: Clark, Clifford Edward. Minnesota in a Century of Change: The State And Its People Since 1900. Minnesota Historical Society Press. str. 234. ISBN 978-0-87351-238-1.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 „Brusni papir (šmirglanje)”. krstarica.com. Arhivirano iz originala na datum 2013-07-01. Pristupljeno 2015-04-16.
- Stalker & Parker (1971) [1688]. A Treatise of Japaning and Varnishing. Tiranti.
