Buran
Za ostala značenja, vidi Buran (razvrstavanje).
| Buran Буран | |
|---|---|
| Oznaka orbitalnog vozila: | 11F35 K1 |
| Zemlja | Sovjetski Savez |
| Ime znači: | Snežna oluja |
| Prvi let | 15. novembar 1988. 3:00 GMT |
| Poslednja misija | 15. novembar 1988. 6:25 GMT Vreme sletanja posle prve misije |
| Broj misija | 1 |
| Broj letova sa posadom: | 0 |
| Vreme provedeno u svemiru | oko tri sata |
| Broj orbita | 2 |
| Trenutni status | Uništen tokom urušavanjna hangara usled neodržavanja |
Projekat izgradnje sovjetskog šatla je odobren 1976. Proizvodnja je počela 1980, a 1984. su testirani prvi aero-modeli u punoj veličini. Prvi test let manje replike Burana je izvršen 1983. od 1984 pa do aprila 1988 izvršeno je ukupno 24 test letova modela Burana u punoj veličini.
Prvi i poslednji let Burana je obavljen 15-tog novembra 1988. Let je bio bez posade jer sistemi za održavanje života nije do tada bio u potpunosti testiran. Buran su u svemir vinuo na raketi Energija i izvršio je ukupno dve orbite na visinama između 247 i 256 kilometara. Prvi let je bio ograničen na dve orbite zbog nedostatka memorije na Buranovom kompjuteru.
Iako je prvi orbitalni let bio bez posade on je bio veoma uspešan. Autopilot je uspeo da prizemlji Buran uprokos bočnom vetru od preko 50km/h na samo 1,5 m od srednje linije piste. Od ukupno 38 000 pločica koje su štitile vozilo pri ulazu u atmosferu samo je pet oštećeno. Finansiranje projekta je praktično prestalo posle prvog leta iako je zvanično projekat ukinut tek 1993. Pored Burana još su dva šatla bila u izgradnji od kojih je jedan bio nazvan Ptičica. Tokom Novembra 1995 delimično završeni šatlovi su rastavljeni u fabrici koje je trebala da se preorjentiše na civilnu proizvodnju.
Buran je uništen usled kolapsa hangara u kojem je bio smešten tom prilikom je poginulo osam radnika.
Jedna od tekovina Sovjetskog razvoja šatla je i najveć teretni avion Antonov 225.
| Slika | Serijski broj | Datum proizvodnje | Upotreba | Sadašnje stanje[1] |
|---|---|---|---|---|
| Proizvedeni i nezavršeni modeli (sa slikama iz proizvodnje i testiranja) | ||||
| OK-1K1 - "Buran" (11F35 K1) | 1986 | Let bez posade (1988) | Uništen urušavanjem hangara 2002. | |
| OK-1K2 - Nezvaničan naziv Ptičica (11F35 K2) | 1988 | 95-97% završen, | Vlasništvo Kazakstana, Nalazi se na kosmodromu Bakonur. | |
| OK-2K1 "Baikal" (?) (11F35 K3) | 1990? | Nezavršen | Nalazi se u avio muzeju Sinšhajm Nemačka. | |
| OK-TK(?)]] (11F35 K4) | 1991? | Nezavršen | Delimično rastavljen, nalazi se ispred fabrike tušino u blizini Moskve. | |
| Šatl 2.03 11F35 K5) | 1992? | Nezavršen | Rastavljen. | |
| Modeli za aero i statičke testove | ||||
 |
OK-M (kasnije OK-ML-1) | 1982 | Statički test | Temperature, opterećenje interference sa lansirnom raketom. Nalazi se na kosmodromu u Kazakstanu |
| OK-KS (003) | 1982 | Statički i elektro testovi | Nalazi se u fabrici Energija u Korolevu | |
| OK-MT (Kasnije OK-ML-2) | 1983 | Statički test | Testiranje utovara, punjenja likvidima i gasovima, Testiranje hermetičke zatvorenosti, testiranje ulaženja u i izlaženja posade. Nalazi se na kosmodromu Bajkonur. | |
| OK-GLI (Buran Analog BST-02) | 1984 | Aero test | Modelom je izvršeno ukupno 25 aero test letova. Model je prodat muzeju autommobilizma i tehnike u Sinšajmu 2005. Pre Nemačke se nalazio ili se još nalazi u Bahreinu. | |
| OK-??? (Model 005?) | Statički test | Vibracije i vakuum. Na nepoznatoj lokacij. | ||
| OK-TVI | Statički - toplota/vakuum | toplota/vakuum. Na nepoznatoj lokaciji. | ||
| OK-??? (Model 008?) | Statički test | Testiranje na vibracije i vakuum. | ||
 |
OK-TVA | Statički test | Opterećenje, grejanje i vibracije. Trenutno se nalazi u Parku Gorki, Moskva . | |
| Eksperimentalni modeli | ||||
| BOR-4 | 1982-1984 | Model svemirskog aviona MIG-105 | 1:2 model Svemirskig aviona. Pet puta lansiran sa svrhom da se razvije termička zaštita za Buran. Proizveden u NPO Molnija Moskva. | |
| BOR-5 ("Kosmos") | 1983-1988 | 1/8 veličine Burana | Pet modela je lansirano, ali ni jedan ponovo. najmanje četiri je uspečno sletelo i nađeno. proizvođač NPO Molnija. | |
| Modelu punoj većičini odelenja za posadu | Medicinski i biološki testovi | |||
| GLI | podešavanje softera za let i auto-pilota | |||
| Modeli za vazdušni tunel | U razmerama od 1:3 do 1:550 | 85 modela je napravljeno | ||
| Dinamika gasa | U razmerama od 1:15 do 1:2700 | |||
- ↑ „Energia Buran Where are they now”. k26.com/buran/. Arhivirano iz originala na datum 2006-05-19. Pristupljeno 05. 08. 2006.
