Poricanje Holodomora

Poricanje Holodomora (ukrajinski: Заперечення Голодомору, ruski: Отрицание Голодомора) je izraz koji ima dva značenja vezana uz stav prema masovnoj gladi koja je od 1932. do 1933. godine, za vrijeme pogodila SSSR, uključujući tadašnju Ukrajinu gdje je poznata po nazivu Holodomor.

Službeni sovjetski stav

U svom prvom značenju, odnosno historijskom kontekstu, se odnosi na službeni stav sovjetskih vlasti prema tim događajima, koji se dugo vremena svodio na poricanje da su se masovna glad uopće dogodila, odnosno nastojanje da se njeni razmjeri i posljedice umanje, a prije svega da ne dovedu u vezu sa Prvim petogodišnjim planom koji je od 1928. do 1933. provodio Staljinov režim i uključivao politiku nasilne kolektivizacije te oduzimanja hrane seljacima. To je poricanje, pogotovo neposredno nakon samih događaja, svoj glavni motiv imalo u nastojanju da se osigura stabilnost režima, ali i u međunarodnoj javnosti očuva percepcija superiornosti komunističke ideologije koja je tada, u vrijeme Velike ekonomske krize, sticala sve više pobornika u zapadnim kapitalističkim zemljama, kao i snage sovjetske države koja je tek tada počela izlaziti iz dugogodišnje diplomatske izolacije. Sovjetsko poricanje je uključivalo intenzivnu kampanju dezinformacija kao i skrivanja službenih podataka, a koje se posebno došlo do izražaja nakon provođenja popisa stanovništva 1937. godine kada su po prvi put i same sovjetske vlasti postale svjesne razmjera demografske katastrofe; zbog toga su njegovi rezultati službeno proglašeni "ništavnima" a glavni statističari koji su ih provodili proglašeni "saboterima" i eliminirani u Velikoj čistki te dvije godine kasnije proveden novi popis čiji se rezultati smatraju "friziranima" . Vijesti i različite informaiije o Holodomoru od samog početka počele "curiti" izvan sovjetskih granica, da bi tokom Hladnog rata sam Holodomor služio kao snažno oruđe antisovjetske i antikomunističke propagande. Usprkos toga je SSSR gotovo pola vijeka službeno negirao da se dogodila katastrofalna glad, a od tog stava počeo odustajati tek 1983. godine kada je pod vodstvom komunističkog čelnika (i budućeg ukrajinskog predsjednika) Leonida Kravčuka objavljeno službeno istraživanje koje je se glad pripisalo katastrofalnoj suši. Tek za vrijeme Glasnosti krajem 1980-ih, kada su se u tadašnjem SSSR-u počele doticati dotada zabranjene teme, se počeo mijenjati stav prema Holodomoru, te je KP Ukrajine 1990. godine službeno priznala da je Holodomor bio posljedica mjera sovjetske vlade.

Postovjetske kontroverze

Poricanje Holodomora se u post-sovjetskom, odnosno modernom kontekstu odnosi prije svega na kontroverze vezane uz prirodu samog Holomora, odnosno time se označava suprostavljanje stavu da je Holodomor predstavljao ne samo posljedicu nego i cilj tadašnje sovjetske politike, odnosno nastojanje da se eliminira ukrajinska nacija, te da kao takav predstavlja čin genocida. Službeni stav o Holodmoru kao genocidu je zakonom iz 2006. godine uvela sama Ukrajina, a već ranije su je posebnim parlamentarnim i drugim rezolucijama usvojile SAD i druge, pretežno zapadne zemlje. Nasuprot tome, stav o Holodomoru kao genocidu se žestoko osporava od strane Rusije, gdje službena Moskva priznaje da je Ukrajina bila žrtvom demografske katastrofe, ali i navodi da su njome bila pogođena i područja izvan ukrajinskih granica; u Rusiji se stav o Holodomur kao genocidu smatra revizionističkim tumačenjem historije u svrhu opravdavanja radikalnog ukrajinskog nacionalizma odnosno politike udaljavanja Ukrajine od Rusije.

2007. godine je ukrajinski predsjednik Viktor Juščenko predložio zakon kojim bi se, po uzoru na poricanje Holokausta u zapadnim zemljama, poricanje Holodomora proglasilo kaznenim djelom; ta je inicijativa, pak, zaustavljena nakon što je na vlast došao njegov pro-ruski nasljednik Viktor Janukovič.