Rana islamska filozofija

Rana islamska filozofija ili klasična islamska filozofija je izraz koji se koristi za period u razvoju islamske filozofije koji je započeo u 2. vijeku po Hidžri, odnosno na početku 9. vijeka nove ere, te trajao do 6. vijeka po hidžri, odnosno kraja 12. vijeka. On korespondira s periodom koji se naziva islamsko zlatno doba, odnosno kada su, između ostalog, dostignuća islamske filozofije i nauke imale značajan uticaj na razvoj tih oblasti u kasnijim periodima, odnosno drugim dijelovima svijeta. Tradicionalno se uzima da je prvi predstavnik rane islamske filozofije al-Kindi u 9. vijeku, a da je period završio sa Averroesom (Ibn Rushd) na kraju 12. vijeku. Sa njegovom smrću je obilježen završetak specifičnog pravca islamske filozofije poznatog kao peripatetička arapska škola, a filozofska aktivnost je počela zamirati u zapadnim dijelovima tadašnjeg islamskog svijeta, posebno u islamskoj Španiji i Sjevernoj Africi, iako se daleko dulje održala u istočnim zemljama kao što su Perzija i Indiji gdje su nastavile djelovati filozofske škole kao avicenizam, iluminacionistička filozofija, mistička filozofija i transcendentna teozofija.

Neka od značajnih dostignuća ranih muslimanskih filozofa su uključivala razvoj skritne nauke citiranja, isnada ili "podržavanja"; razvoj metode otvorenog istraživanja u svrhu osporavanja navoda, idžtihad, koji se koristi za odgovaranje na razne vrste pitanja (iako se uglavnom koristio za ona etičke prirode); spremnost za prihvaćanje i izazivanje autoriteta unutar istog procesa; shvaćanje da su nauka i filozofija podređene moralu, te da se moralni izbori moraju učiniti prije nego što se ispitaju obje oblaste; razdvajanje teologije (kalam) i prava (šerijat) u ranom abasidskom periodu, koje se ponekad navodi kao preteča sekularizma; razdvajanje religije od filozofije, što se također smatra početkom sekularne misli; početak procesa naučne recenzije; rane ideje o evoluciji; počeci filozofije nauke; uvođenje temporalne modalne i induktivne logike; počeci socijalne filozofije, uključujući prve teorije o društvenoj koheziji i društvenim sukobima; počeci filozofije histprije; razvoj filozofskog romana te preteče koncepta empirizma i tabule rase; razlikovanje bitka i egzistencije.

Saadia Gaon, David ben Merwan al-Mukkamas, Majmonid i Toma Akvinski su bili samo neki od mislilaca koji su inspiraciju pronašli u mutalizitskim djelima, posebno u avicenizmu i averoizmu, te se često navodi kako je renesansa te korištenje empiričke metode bila barem djelomično inspirirana arapskim prijevodima originalnih grčkih, hebrejskih, perzijskih i egipatskih djela na latinski za vrijeme renesanse 12. vijeka, odnosno za vrijeme Reconquiste 1492.

Literatura

• Razavi, Mehdi Amin (1997), Suhrawardi and the School of Illumination, Routledge, ISBN 0-7007-0412-4