Suita
| Suita Suite | |
|---|---|
 | |
Suita (francuski suite, od suivre = nizati, redati[1]) je jedan od najstarijih i uz sonatu najvažnijih višestavačkih formi instrumentalne solističke i orkestralne muzike. To je termin iz muzike, za grupu nezavisnih instrumentalnih stavaka različitog karaktera, najčešće u istom tonalitetu.[2]
Suita je žanr instrumentalne muzike[1], sastoji se od nekoliko samostalnih stavaka (4-5 i više), najčešće plesnog karaktera[1], poredanih u cjelinu po principu kontrasta. Plesovi su različita tipa, tempa i mjere, ali u međusobnom kontrastiranju stavaka nije tako suštinski izražena suprotnost kao između stavaka klasične sonate.
Generalno se može reći da se suita može usporediti sa serijom slika dok sonata predstavlja ciklus dramatskih scena.
Tokom 17. i 18. vijeka, u vrijeme svog baroknog vrhunca, suita se sastojala uglavnom od plesnih stavaka.[2]
U 19. i 20. vijeku taj termin se počeo koristiti puno šire i općenitije, za razne skupove instrumentalnih muzičkih formi, najčešće manjih od sonata, priređenih za koncert ili neke druge scenske predstave.[2]
Primjeri za to su; Mendelssohnova muzika za Shakespeareov San ljetne noći (komponirana 1843.) i Bizeova Suita Arlésienne (komponirana 1872.) i muzika za balete kao što je suita iz Ščelkunčika Petra Iljiča Čajkovskog iz 1892. i suite Igora Stravinskog za Žar-pticu 1911., 1919., 1945.)[2]
Suita je nastala širenjem mode dvorskih plesova od 14 do 16. vijeka, kao kombinacija od dva različita plesa; kao; pavane - galliard ili basse danse - saltarello.[2]
Često se ista melodijska tema obrađivala u drukčijem metru i tempu u dva plesna stavka. U 16 i 17. vijeku njemački kompozitori često bi nanizali po tri ili četiri plesna stavka u jedinstveni muzički entitet, rani primjer tog je - Banchetto Musicale Johanna Scheina (objavljen 1617), kao kolekcija suita od pet plesnih stavaka za pet viola.[2]
U Francuskoj je bio trend komponiranja suita za solo lutnju ili klavijature kao kolekciju od 17 do18 komada, gotovo uvijek plesnih, u istom tonalitetu. francuski kompozitori su postepeno transformirali plesne stavke u elegantne, profinjene kompozicije, a za pojedine plesne žanrove razvili posebne muzičke karakteristike. Najčešće su ih nazivali maštovitim imenima, kao - ordres.[2]
Početkom 18. vijeka četiri tipa plesa postala su standarni stavci suite; allemande (njemački ples), courante (francuski ples), sarabanda španjolski ples) i gigue (engleski ples), i to upravo tim redom. Taj bazični tip rasporeda stavaka razvio se u Njemačkoj krajem 17. vijeka, nakon što je Johann Jakob Froberger počeo uvrštavati i engleski - gigue prije ili poslije courante, umjesto dotad uobičajenog njemačkog rasporeda; allemande, courante, sarabanda. Izdavač Froberger je kasnije reorganizirao redosljed plessnih stavaka koji je postao standard.[2]
Pojavom Galantonog stila (galanteries) sredinom 18. vijeka, počeli su se uvrštavati dodatni plesovi , kao što gavotte, bourrée i menuet, pa čak i arije koje više nisu imale nikakve veze sa plesom. To je tad postalo uobičajeno, isto kao kao i različiti nazivi za uvodni stavak; preludij, uvertira, fantasia, sinfonia. Primjeri takvog proširenja od četiri bazična plesa u solo suite su Bachove; Engleske suite, Francuski suite i Partite (partita je tada bio uobičajeni njemački naziv za - suitu).[2]
Izvan Francuske i Njemačke raspored i izbor plesnih stavaka nije bio toliko standardiziran. U IItaliji se suita za komorni orkestar uobičajeno zvala - sonata da camera.[2]
U Njemačkoj se krajem 17. i početkom 18. vijeka, razvio još jedan tip suite, u koju su uvrštavani novi moderniji plesovi, a ne četiri tradicionalne vrste plesa, koji su postali previše prefinjeni. Počinjali su sa uvertirama u francuskom stilu, pa su ih često zvali - ouvertures. Primjeri tog fleksibilnijeg pristupa su suite Georga Muffata iz njegova dva Florilegiuma (1695, 1698.), Bachove četiri Ouvertures za orkestar i Händelova Muzika na vodi (1717.) i Muzika za kraljev vatromet (1749.).[2]
- Suite(en)