Gaustatoppen

Gaustatoppen er eit av dei beste utsiktspunkta i landet, med fri synslinje til Jotunheimen i nord, Oslomarka og Linnekleppen i Østfold i aust, havet mellom Kragerø og svenskekysten i søraust og Hardangervidda i vest, i alt eit område på cirka 50 000 kvadratkilometer. Dei første som ein veit gjekk til topps var Christen Smith og Jens Esmark, i 1810.

Telemark Turistforening har ei betent hytte ein kilometer sør for den høgste toppen, bygd i 1893. Det var vêrvarslingsstasjon på Gausta frå 1935 til 1974. I samband med eit NATO-anlegg vart det bygd ein kabelbane i tunnel som stod ferdig i 1959. Banen går frå Langefonn opp til den gamle radiolinjestasjonen. Etter fire års prøvedrift vart Gaustabanen opna for allmenn ferdsel frå 2010. Gausta hovudsendar for radio og fjernsyn vart opna i 1970.

Det går fylkesveg frå Vestfjorddalen til Svineroi seter og turisthytte (1019 meter over havet), cirka 1 kilometer i luftlinje aust for foten av Gausta. Det høgaste punktet på vegen er Flistjønnskaret 1275 meter over havet. Vegen held fram vidare sørover til Tuddal og til E134 ved Sauland kyrkje.

Fjellet kan ha fått namnet sitt etter Gaustå-gardane nordaust for Rjukan, men kan også kome frå Gausdalen på vestsida av fjellet. Tydinga av det første leddet i namnet Gausta er uviss, men det kan vera gaut, 'flaum'. Andreleddet kjem truleg av norrønt stoð, som tyder 'landingsplass, båtstø'. Det går elles ei segn om at garden Svadde på Rjukan skal ha heitt Gausta i eldre tid.

• Noregs geografi
• Gaustatoppen turisthytte