Grekët e lashtë
Grekët e lashtë ishin popujt që banonin Greqinë në lashtësi, domethënë nga data e olimpiadës së parë (776 p.e.s.) – megjithëse disa historianë janë të prirur për të vendosur fillimin e lashtësisë greke që nga kohët e errëta (shekujt XII p.e.s. – IX p.e.s.) – deri në datën e vdekjes së Lekës së Madh (323 p.e.s.), ose deri në datën e aneksimit të Greqisë në Republikën Romake (146 p.e.s.).
Prejardhja
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Proto-grekët ndoshta mbërritën në zonën e quajtur tani Greqia, në majën jugore të gadishullit ballkanik, në fund të mijëvjeçarit III p.e.s.[2][3][note 1] Rendi i mërgimit në kontinentin grek gjatë mijëvjeçarit II p.e.s. duhet të rindërtohet në bazë të dialekteve greke të lashta, pasi ato u paraqitën shekuj më vonë dhe prandaj i nënshtrohen disa paqartësive. Kishte të paktën dy mërgime: e para ishte ajo e Jonëve dhe Eolëve, që rezultoi në qytetërimin mikenas të shekullit XVI p.e.s.,[7][8] dhe e dyta, pushtimi nga Dorët, rreth shekullit XI p.e.s., duke zhvendosur dialektet arkado-qipriot, të cilët zbritën nga periudha mikenase. Të dy mërgimet ndodhën në dy periudha të caktuara: ajo mikenase gjatë fundit të Kohës së bronzit dhe ajo dorike në rënien e epokës së bronzit.
Një hipotezë alternative është paraqitur nga gjuhëtari Vladimir Georgiev, i cili i vendos folësit proto-grekë në Greqinë veriperëndimore dhe Shqipërinë jugore nga periudha e hershme heladike (mijëvjeçari III p.e.s.), pra drejt fundit të neolitit evropian. Disa studiues, në një artikull të vitit 2012 duke përdorur metoda kompjuterike në listat Swadesh kanë arritur në një vlerësim disi më të hershëm, rreth vitit 6000 p.e.s. për ndarjen greko – shqiptare.[9]
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Shënimet
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Ka një sërë interpretimesh: Carl Blegen daton ardhjen e Grekëve rreth vitit 1900 p.e.s., John Caskey beson se ka dy valë të emigrantëve dhe Robert Drews e vendos këtë ngjarje deri në 1600 p.e.s.[4][5] Janë mbështetur edhe shumë teori të tjera,[6] por ekziston një marrëveshje e përgjithshëme se fiset greke të lashta erdhën rreth vitit 2100 p.e.s.
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Georgiev 1981, p. 156: "The Proto-Greek region included Epirus, approximately up to Αυλών in the north including Paravaia, Tymphaia, Athamania, Dolopia, Amphilochia, and Acarnania), west and north Thessaly (Hestiaiotis, Perrhaibia, Tripolis, and Pieria), i.e. more or less the territory of contemporary northwestern Greece)."
- ^ Bryce 2006, p. 91
- ^ Cadogan & Langdon Caskey 1986, p. 125
- ^ Bryce 2006, p. 92
- ^ Drews 1994, p. 21
- ^ Mallory & Adams 1997, p. 243
- ^ "The Greeks". Encyclopædia Britannica. US: Encyclopædia Britannica Inc. 2008. Online Edition.
{{cite encyclopedia}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Chadwick, John (1976). The Mycenaean world. Cambridge: Cambridge University Press. fq. 1–3. ISBN 978-0-521-29037-1.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Bouckaert et al. Alekseyenko.
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Bouckaert, Remco; Lemey, Philippe; Dunn, Michael; Greenhill, Simon J.; Alekseyenko, Alexander V.; Drummond, Alexei J.; Gray, Russell D.; Suchard, Marc A.; Atkinson, Quentin D. (2012). "Mapping the Origins and Expansion of the Indo-European Language Family". Science (në anglisht). 337 (6097): 957–960. doi:10.1126/science.1219669. PMID 22923579.
- Georgiev, Vladimir Ivanov (1981). Introduction to the History of the Indo-European Languages. Sofia: Bulgarian Academy of Sciences.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)