Reshid Aqif Pasha
Reshid Akif Paşa | |
|---|---|
 | |
| U lind në | 1863 |
| Vdiq | 15 prill 1920 (56-57 vjet) |
| Profesioni | Burrë i shtetit |
| Njohur për | Dëshmia rreth gjenocidit armen |
Reshid Aqif Pasha (Janinë, 1863 - Stamboll, 15 prill 1920) ka qenë shtetar osman me prejardhje shqiptare i dhjetëvjeçarëve të fundit të Perandorisë Osmane. Përgjatë karrierës së tij politike shërbeu si vali, ministër dhe anëtar i Këshillit të Shtetit. Mbahet mend gjithashtu për dëshmitë e rëndësishme pas gjenocidit armen.
Biografia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Reshid Akif lindi në Janinë, Greqia e sotme, në vitin 1863[1] dhe ishte me përkatësi etnike shqiptare.[2][3] Ai ishte djali i Mehmet Ali Pashës, një burrë shteti dhe guvernator osman. Akif më pas u transferua në Kostandinopojë (tani Stamboll) për të studiuar në Shkollën e Lartë të Galatasarajit. Ai u bë politikan dhe guvernator i Sivasit në vitin 1901.[4] Ai shërbeu si guvernator deri në vitin 1908.[5] Më në fund u transferua në Stamboll ku u emërua ministër i brendshëm më 6 gusht 1909[6] për disa muaj, por dha dorëheqjen për arsye shëndetësore;[7] në të njëjtin vit u bë anëtar i Senatit të Perandorisë Osmane.[8]
Pas dorëheqjes së Talat Pashës në vitin 1918, Reshid Akif u emërua në Këshillin e Shtetit nën qeverinë e Ahmet Izet Pashës.[9] Megjithatë, kabineti i Izet Pashës u shpërbë dhe Akif Pasha përsëri dha dorëheqjen disa javë pas emërimit. Më pas u emërua në Këshillin e ri të Ministrave në vitin 1918 nga qeveria e Damat Ferid Pashës.
Dëshmia e gjenocidit armen
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Reshid Akif Pasha është i njohur për dhënien e dëshmive të rëndësishme mbi gjenocidin armen gjatë një sesioni të parlamentit osman më 21 nëntor 1918.[10] Akif Pasha deklaroi se gjatë mandatit të tij të shkurtër si president i Këshillit të Shtetit, ai zbuloi dokumente që kishin të bënin me dëbimin e armenëve.[11] Dokumentet shfaqnin procesin në të cilin deklaratat zyrtare përdornin terminologji të paqartë kur urdhëronin dëbimin vetëm për t'u sqaruar me urdhra të posaçëm që urdhëronin "masakra" të dërguara drejtpërdrejt nga selia e Komitetit të Bashkimit dhe Përparimit ose shpesh nga rezidenca e vetë Talat Pashës.[12]
Ai dëshmoi si më poshtë:
Ndërkohë që me përulësi mbajta postin tim të fundit në Kabinet, i cili mezi zgjati 25 deri në 30 ditë, u bëra i ditur për disa sekrete. Kam hasur në diçka të çuditshme në këtë drejtim. Ishte ky urdhër zyrtar për dëbim, i lëshuar nga Ministria e Brendshme famëkeqe dhe e transmetuar në provinca. Megjithatë, pas [dhënies së] këtij urdhri zyrtar, Komiteti Qendror [i Bashkimit dhe Përparimit] mori përsipër të dërgonte një urdhër qarkullues ogurzi në të gjitha pikat [në provinca], duke kërkuar përshpejtimin e ekzekutimit të misionit të mallkuar të bandave. . Pas kësaj, banditë vazhduan të veprojnë dhe masakrat mizore ishin rezultat.[9]
Ai vazhdoi duke thënë: "Më vjen turp si musliman, më vjen turp si burrë shteti osman. Sa njollë në reputacionin e Perandorisë Osmane, këta njerëz kriminelë.."[13]
Dëshmia u konsiderua "jashtëzakonisht e mrekullueshme dhe e rëndësishme" nga shtypi vendas bashkëkohor. Është botuar nga shumë gazeta në tërësi për shkak të “rëndësisë së veçantë”.[9] Historiani Vahakn Dadrian ka arritur në përfundimin se deklaratat e tij janë "provat më inkriminuese" për vrasjet sistematike të gjenocidit armen.[12]
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Polat, Nâzım H. (2005). Eski ile yeni arasında Mütevelli-zâde Ömer İhyâ (në turqisht) (bot. 1.). Niğde: T.C. Niğde Üniversitesi. fq. 29. ISBN 9758062247.
- ^ Ernest C. Partridge (janar 1909), "A Turkish reformer", Missionary Herald (në anglisht), Boston, MA: American Board of Commissioners for Foreign Missions, 105: 196, ISSN 1079-9036, OCLC 1758344,
Reshid Akif Bey, a young Albanian chief, wealthy and of a good family, being considered too liberal to make his stay in the capital longer desirable, was politely but firmly persuaded to accept appointment as governor general of Sivas.
- ^ Teuta Hoxha (Directorate of Albanian National Archives) (1982), Ismail Qemali: përmbledhje dokumentesh, 1888-1919, 8 Nëntori, fq. 141, OCLC 21764918
- ^ Gölpınarlı, Abdülbākī (1955). Divan ṣiiri xx. yüzyil (në turqisht). Varlik Yayinevi. fq. 12.
- ^ Türk Tarih Kurumu (2005). 38. Uluslararası tıp tarihi kongresi bildiri kitabı (në turqisht). Ankara: Türk tarih kurumu. fq. 416. ISBN 9751618258.
- ^ "The new Turkish ministry", The Hellenic Herald (në anglisht), London: Cravon House, 1–2: 146, 1909
- ^ Missionary Herald (në anglisht) (bot. Volume 105). American Board of Commissioners for Foreign Missions. 1909. fq. 196.
- ^ Cunbur, Müjgan (2007). Türk dünyası edebiyatçıları ansiklopedisi: O. Cihat-Süyinşialiyev (në turqisht). Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı. fq. 333. ISBN 9789751612816.
- ^ a b c Akçam, Taner (2006). "The Ottoman Documents and the Genocidal Policies of the Committee for Union and Progress (Ittihat ve Terakki) towards the Armenians in 1915". Genocide Studies and Prevention (në anglisht). 1 (2): 140. doi:10.3138/7087-4340-5H2X-7544. ISSN 1911-0359.
- ^ Akcam, Taner (2007). Një akt i turpshëm: Gjenocidi Armen dhe çështja e përgjegjësisë turke (në anglisht) (bot. 1st Holt pbk.). New York, NY: Metropolitan Books/Holt. ISBN 978-0-8050-8665-2. - Profile at Google Books
- ^ Winter, Jay (2004). America and the Armenian Genocide of 1915 (në anglisht). Cambridge University Press. fq. 92. ISBN 1139450182.
- ^ a b Dadrian, Vahakn N. (2004). The history of the Armenian genocide : ethnic conflict from the Balkans to Anatolia to the Caucasus (në anglisht) (bot. 6th rev.). New York: Berghahn Books. fq. 384. ISBN 1-57181-666-6.
- ^ Fisk, Robert (14 tetor 2006). "Let me denounce genocide from the dock". The Independent (në anglisht).