Rritja e popullsisë
Rritja e popullsisë është rritja e numrit të njerëzve në një popullsi ose grup të shpërndarë. Rritja e vërtetë e popullsisë botërore njerëzore arrin në rreth 83 milionë në vit, ose 1.1% në vit.[2] Popullsia botërore është rritur nga 1 miliard në 1800 në 8.1 miliardë në 2024.[3] OKB-ja parashikon që popullsia të vazhdojë të rritet dhe vlerësimet e kanë vendosur popullsinë gjithsej në 8.6 miliardë nga mesi i vitit 2030, 9.8 miliardë nga mesi i vitit 2050 dhe 11.2 miliardë deri në vitin 2100.[4] Megjithatë, disa akademikë jashtë OKB-së kanë zhvilluar gjithnjë e më shumë modele të popullsisë njerëzore që përbëjnë presione shtesë në rënie mbi rritjen e popullsisë; në një skenar të tillë, popullsia do të arrinte kulmin përpara vitit 2100.[5][6] Të tjerë kanë sfiduar shumë projeksione të fundit të popullsisë, pasi kanë nënvlerësuar rritjen e popullsisë.[7]
Popullsia njerëzore në botë është rritur që nga fundi i Vdekjes së Zezë, rreth vitit 1350.[8] Një përzierje e përparimit teknologjik që përmirësoi produktivitetin bujqësor[9] dhe përparimit sanitar dhe mjekësor që uli vdekshmërinë rriti rritjen e popullsisë. Në disa gjeografi, kjo është ngadalësuar përmes procesit të quajtur tranzicion demografik, ku shumë kombe me standarde të larta jetese kanë parë një ngadalësim të ndjeshëm të rritjes së popullsisë. Kjo është në kundërshtim të drejtpërdrejtë me kontekstet më pak të zhvilluara, ku rritja e popullsisë është ende duke ndodhur.[10] Botërisht, shkalla e rritjes së popullsisë ka rënë nga një kulm prej 2.2% në vit në vitin 1963.[11]
Rritja e popullsisë së bashku me rritjen e konsumit është një nxitës i shqetësimeve mjedisore, të tilla si humbja e biodiversitetit dhe ndryshimet klimatike,[12][13] për shkak të mbishfrytëzimit të burimeve natyrore për zhvillimin njerëzor.[14] Politika ndërkombëtare e fokusuar në zbutjen e ndikimit të rritjes së popullsisë njerëzore është e përqendruar në Objektivat e Zhvillimit të Qëndrueshëm, të cilat synojnë të përmirësojnë standardin e jetesës në nivel botëror duke reduktuar ndikimin e shoqërisë në mjedis duke avancuar mirëqenien njerëzore.
| Vite që kanë kaluar |
Viti | Popullsia (miliardë) |
|---|---|---|
| - | 1800 | 1 |
| 127 | 1927 | 2 |
| 33 | 1960 | 3 |
| 14 | 1974 | 4 |
| 13 | 1987 | 5 |
| 12 | 1999 | 6 |
| 12 | 2011 | 7 |
| 11 | 2022 | 8 |
| 14 | 2037 * | 9 |
| 18 | 2055 * | 10 |
| 33 | 2088 * | 11 |
| *Perspektivat e Popullsisë Botërore 2017 (Divizioni i Popullsisë i Kombeve të Bashkuara) | ||
Shiko edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ "Absolute increase in global population per year". Our World in Data. Arkivuar nga origjinali më 28 shkurt 2021. Marrë më 15 shkurt 2020.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "World Population Prospects 2017 – Data Booklet (ST/ESA/SER.A/401)" (PDF). United Nations Department of Economic and Social Affairs. 2017. fq. 3. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 7 mars 2022. Marrë më 13 prill 2022.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "World Population 2024". Marrë më 29 korrik 2024.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "World Population Prospects: The 2017 Revision: Key Findings and Advance Tables" (PDF). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. fq. 2. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 26 qershor 2019. Marrë më 5 janar 2019.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Roser, Max (9 maj 2013). "Future Population Growth". Our World in Data.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Vollset, Stein Emil; Goren, Emily; Yuan, Chun-Wei; Cao, Jackie; Smith, Amanda E.; Hsiao, Thomas; Bisignano, Catherine; Azhar, Gulrez S.; Castro, Emma; Chalek, Julian; Dolgert, Andrew J.; Frank, Tahvi; Fukutaki, Kai; Hay, Simon I.; Lozano, Rafael (14 korrik 2020). "Fertility, mortality, migration, and population scenarios for 195 countries and territories from 2017 to 2100: a forecasting analysis for the Global Burden of Disease Study". Lancet (pdf). 396 (10258): 1285–1306. doi:10.1016/S0140-6736(20)30677-2. PMC 7561721. PMID 32679112.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ O'Sullivan, Jane Nancy (2023). "Demographic Delusions: World Population Growth Is Exceeding Most Projections and Jeopardising Scenarios for Sustainable Futures". World. 4 (3): 545–568. doi:10.3390/world4030034.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Black death 'discriminated' between victims". Australian Broadcasting Corporation. 29 janar 2008. Arkivuar nga origjinali më 20 dhjetor 2016. Marrë më 3 nëntor 2008.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Hopfenberg, Russell. "An expansion of the demographic transition model: the dynamic link between agricultural productivity and population." Biodiversity 15.4 (2014): 246–254.
- ^ Population Reference Bureau. "2013 World Population Factsheet" (PDF). Population Reference Bureau. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 18 shkurt 2018. Marrë më 5 dhjetor 2014.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Roser, Max; Ritchie, Hannah; Ortiz-Ospina, Esteban (9 maj 2013). "World Population Growth". Our World in Data.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Stokstad, Erik (5 maj 2019). "Landmark analysis documents the alarming global decline of nature". Science (në anglisht). AAAS. Marrë më 20 tetor 2022.
Driving these threats are the growing human population, which has doubled since 1970 to 7.6 billion, and consumption. (Per capita of use of materials is up 15% over the past 5 decades.)
- ^ Crist, Eileen; Ripple, William J.; Ehrlich, Paul R.; Rees, William E.; Wolf, Christopher (2022). "Scientists' warning on population" (PDF). Science of the Total Environment. 845: 157166. doi:10.1016/j.scitotenv.2022.157166. PMID 35803428.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ United Nations Environment Programme (2021). Making Peace with Nature: A scientific blueprint to tackle the climate, biodiversity and pollution emergencies. Nairobi. https://www.unep.org/resources/making-peace-nature
- ^ "United Nations - World Population Prospects 2017". Arkivuar nga origjinali më 22 mars 2018. Marrë më 7 korrik 2017.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)