Republika Kina (1912—1949)

Republika Kina; 中華民國 (kineski); Kina
	; (1912—1928) ; (1928—1949) Zastava ; (1912—1928) ; (1928—1949) Grb
	Himna; Nacionalna Himna Republike Kine
	;
Geografija
Kontinent	Azija
Regija	istočna Azija
Zemlja	Kina, Mongolija, Republika Kina (Tajvan)
Društvo
Službeni jezik	kineski
Oblik države	republika
Istorija
Postojanje
— Osnivanje	1912.
— Ukidanje	1949. (37 god.)
— Status	bivša država
Događaji
— Sinhajska revolucija	10. oktobar 1911.
— Osnivanje Republike	1. januar 1912.
— Nacionalna vlada prelazi u Nankingu	18. april 1927.
— Početak Drugog kinesko-japanskog rata	7. jul 1937.
— Ustav Republike Kine	25. decembar 1947.
— Bitka za Huajhaj	decembar 1948.
— Prelazak vlade u Tajpeju	1949.
Geografske i druge karakteristike
Površina
— ukupno	11,077,380 km²
Stanovništvo	433 mil. (1912)
Valuta	kineski juan, stari tajvanski dolar
Zemlje prethodnice i naslednice; Republike Kine
Prethodnice:	Naslednice:

Republika Kina je bivša država u istočnoj Aziji koja je postojala od 1912. do 1949. godine. Obuhvatala je današnje teritorije Kopnene Kine, Mongolije i Republike Kine (Tajvan). Republika Kina je nastala nakon zbacivanja poslednje carske dinastije Ćing a njenom kraju je prethodio Kineski građanski rat, iz kog se poraženi Kuomintang povukao na Tajvan i osnovao modernu Republiku Kinu, dok je pobednik Komunistička partija Kine osnovala Narodnu Republiku Kinu na kopnenom delu Kine.

Prvi predsednik Republike bio je Suen Jatsen. Njegova partija, na čelu sa Songom Điaorenom, pobedila je na parlamentarnim izborima u decembru 1912. godine. Međutim, vojska je, na čelu sa predsednikom Juanom Šikajem, zadržala kontrolu nad nacionalnom vladom u Pekingu. Kina je nakon Juanove smrti 1916. godine potpala pod kontrolu regionalnih vojnih komandanata, a najjače frakcije su vodile česte ratove (Džilsko-anhujski rat, Prvi džilsko-fengtijenski rat i Drugi džilsko-fengtijenski rat) da bi preuzeli vlast nad Pekingom.

U 1925. godini Kuomintang je započeo uspostavljanje nove vlade u južnom gradu Guangdžou. Ekonomija na severu, preopterećena velikim troškovima koje su iziskivali stalni sukobi vojnih komandanata, doživela je krah u periodu 1927–1928 godine. General Čang Kaj Šek, postaje vođa Kuomintanga, pokreće Severnu ekspediciju protiv gospodara za ujedinjenje Kine, i pobedio je 1928. postavši vođa cele Republike Kine.

Bilo je pokušaja industrijalizacije i modernizacije, ali to su znatno usporavali stalni sukobi Nacionalne vlade u Nankingu, Komunističke partije Kine, preostalih gospodara rata, i Japanskog carstva. Tokom Drugog kinesko-japanskog rata Japan je izvršio okupaciju Kine 1937. godine. Nakon japanske bezuslovne kapitulacije 1945. godine, saveznici su konačno ostvarili pobedu, ali Hladni rat između SAD i Sovjetskog Saveza dovodi do novih sukoba Kuomintanga i komunista. 1947. godine donesen je Ustav Republike Kine koji je zamenio Organski Zakonik iz 1928. godine kao osnovni državni zakon. Komunisti osnivaju Narodnu Republiku Kinu 1949. godine, a poraženi Kuomintang se potom preselio na Tajvan.

Istorija

Republika je zvanično osnovana 1. januara 1912. godine, nakon završetka revolucije koja je počela 10. oktobra 1911. godine, zbacivanjem dinastije Ćing čime je završena dve hiljade godina duga dinastijska vladavina u Kini. Centralna vlast je jačala i slabila u zavisnosti od gospodara rata (1915–1928), Japanske invazije (1937–1945), i građanskog rata (1927–1949). Centralna vlast je najača bila za vreme Nanking dekade (1927–1937), kada je većina Kine bila pod kontrolom Kuomintanga (KMT) koji je sprovodio autoritarnost u jednopartijskoj državi.^[1] Nakon završetka Drugog svetskog rata 1945. godine, Japansko carstvo je predalo kontrolu nad Tajvanom sa okolnim ostrvima Savezničkim snagama, i Tajvan je stavljen pod administrativnom kontrolom Republike Kine. Legitimnost ovog transfera je sporna a i drugi aspekti osporavaju suverenitet Kine nad Tajvanom.

Komunističko preuzimanje kopnene Kine u građanskom ratu 1949. godine a kasnije i Hainan, Dačenskim ostrvima i još nekoliko drugih ostrva ranih 1950-ih godina pod kontrolom Kuomintanga (KMT) su ostali samo Tajvan, Penhu, Kinmen, Macu i još nekoliko manja ostrva. Kuomintang je nakon poraza 1949. godine preselio vladu na Tajvanu i proglasio je Tajpej za privremenu prestonicu.^[2] Komunistička partija Kine je preuzela kontrolu nad kopnenom Kinom^[3]^[4] i osnovala je Narodnu Republiku Kinu sa prestonicom u Pekingu, i smatra se državom naslednicom Republike Kine i jedinom legitimnom vlašću svih "Kina" – tome se protive vlasti Republike Kine koji se nalaze u Tajpeju, iako više aktivno ne osporavaju legitimnost vlasti u kopnenoj Kini. Republiku Kinu na Tajvanu trenutno priznaju 22 države a ima neformalne odnose sa mnogo više njih, međutim zbog veta Narodne Republike Kine ona nije član Ujedinjenih nacija.^{[traži se izvor]}

Izvori

^ Roy 2003, str. 55, 56
^ „Taiwan Timeline – Retreat to Taiwan”. BBC News. 2000. Pristupljeno 21. 6. 2009.
^ China: U.S. policy since 1945. Congressional Quarterly. 1980. ISBN 978-0-87187-188-6. „the city of Taipei became the temporary capital of the Republic of China”
^ „Introduction to Sovereignty: A Case Study of Taiwan”. Stanford Program on International and Cross-Cultural Education. 2004. Pristupljeno 25. 2. 2010.

Literatura

Roy, Denny (2003). Taiwan: A Political History. Ithaca, New York: Cornell University Press. str. 55,56. ISBN 978-0-8014-8805-4.

[1] Roy 2003, str. 55, 56

[bbctimeline-retreat-2] „Taiwan Timeline – Retreat to Taiwan”. BBC News. 2000. Pristupljeno 21. 6. 2009.

[temporary-capital-3] China: U.S. policy since 1945. Congressional Quarterly. 1980. ISBN 978-0-87187-188-6. „the city of Taipei became the temporary capital of the Republic of China”

[4] „Introduction to Sovereignty: A Case Study of Taiwan”. Stanford Program on International and Cross-Cultural Education. 2004. Pristupljeno 25. 2. 2010.

[1]

[2]

[3]

[4]

Istorija Kine
ANTIKA
Neolit c. 8500 – c. 2070 p. n. e.
Dinastija Sja c. 2070 – c. 1600 p. n. e.
Dinastija Šang c. 1600 – c. 1046 p. n. e.
Dinastija Džou c. 1046 – 256 p. n. e.
Zapadni Džou
Istočni Džou
Proleće i Jesen
Zaraćene države
CARSTVO
Dinastija Ćin 221–206 p. n. e.
Dinastija Han 206 p. n. e. – 220 n. e.
Zapadni Han
Dinastija Sin
Istočni Han
Tri kraljevstva 220–280
Vej, Šu i Vu
Dinastija Đin 265–420
Zapadni Đin
Istočni Đin	Šesnaest kraljevstava
Južne i Sjeverne dinastije 420–589
Dinastija Suej 581–618
Dinastija Tang 618–907
(Druga Džou dinastija 690–705)
Pet dinastija i deset kraljevstava 907–960	Dinastija Ljao 907–1125
Dinastija Sung 960–1279
Severni Sung		Zapadni Sja
Južni Sung	Đin
Dinastija Juan 1271–1368
Dinastija Ming 1368–1644
Dinastija Ćing 1644–1911
SAVREMENO DOBA
Republika Kina 1912–1949
Narodna Republika Kina 1949–sadašnjost	Republika Kina (Tajvan) 1949–sadašnjost
Srodni članci Kineska istoriografija Hronologija kineske istorije Dinastija u kineskoj istoriji Jezička istorija Istorija umetnosti Privredna istorija Istorija obrazovanja Istorija nauke i tehnologije Pravna istorija Medijska istorija Vojna istorija Pomorska istorija
Ova kutija: prikaži razgovor uredi

Normativna kontrola
Međunarodne	ISNI VIAF
Državne	Izrael Sjedinjene Države Japan 2
Ostale	Enciklopedija Britanika