Uutdienengskoeffizient
Die Uutdienengskoeffizient fon n Materioal rakt ne Mäite an ju Temperatuurouhongegaid fon ju Tichte.
Do maaste Materioalien dwo bie dät Apwoormjen uutdiene (positive Uutdienengskoeffizient); bie ne haagere Temperatuur vibrierje do Moleküle stäärker, wiertruch jo ne grattere Ruumte iennieme (Volumen sticht). Ne Uutnoame hierap is Woater, dät ju grootste Tichte häd bie 4°C. Dät dient uut bie läigere un haagere Temperatuure. Uk Zirkoniumwolframoat schrämpt wan dät waarmer wäd.
Je beeter do Atome anunner buunen sunt, je läiger die Uutdienengskoeffizient: so sunt do Wäide foar Wolfram un Diamant gjucht läich.
Anweendengen
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]- In ju Maskienebaukunde wäide Kamreede ap Oaksen klämd truch dät Kamrääd aptouwoormjen, sodät dät uutdient un ju Oakse outoukeelen, sodät ju schrämpt. So konnen do Stukke gans akroat innunner paaset wäide. Un wan ju Temperatuur wier alleweegense gliek is, dan sit dät aal gans fääst klämd.
- Ju Flüssegaid in n Thermometer häd n Uutdienengskoeffizient die der konstant blift mäd ju Temperatuur (Flüssegaide as Ethanol un Kwäksäälwer). Ne Temperatuur-Annerenge rakt dan ne lineare Uutdienenge fon de Flüssegaid un ju Uutdienenenge kon meeten wäide an ju Laangte fon ju Flüssegaidssuule.
Linearen Uutdienengskoeffizient
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]
- α = linearen Uutdienengskoeffizient [K-1]
- L = Laangte [m]
- T = Temperatuur [K]
Ju Eenhaid fon α is (Meter pro Meter) pro Groad Kelvin. Die α-Wäid wiest also an, wofuul Meter aan Meter fon dät Materioal uutdient bie ne Temperatuuranstiech fon aan Groad Kelvin.
Do Wäide in ju unnerstoundene Tabelle sunt in Mikrometer. As Biespil: N Aluminium Stoab fon aan Meter wäd bie 1 Groad Temperatuuranstiech 23,2 Mikrometer laanger.
Volumen-Uutdienengskoeffizient
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]
of
- γ = Volumen-Uutdienengskoeffizient [K-1]
- ρ = Tichte [kg m-3]
- T = Temperatuur [K]
- V = Volumen [m3]
Uutdienengskoeffizient fon eenige Stoffe
[Beoarbaidje | beoarbaidje Wältext]| Linearen Uutdienengskoeffizient, α fon eenige Fäaststoffe |
|
| Stof | α in 10-6/K bij 20̊C |
| Aluminium, walsed | 23,2 |
| Aluminium, luuter | 23,0 |
| Antimon | 10,5 |
| Beryllium | 12,3 |
| Beton | 12,0 |
| Bronse | 17,5 |
| Cadmium | 41,0 |
| Chrom | 6,2 |
| Konstantan | 15,2 |
| Diamant | 1,3 |
| Germanium | 6,0 |
| Gusiersen | 9,0 |
| Glääs (Finsterglääs) | 7,6 |
| Glääs (Sodaglääs) | 4,5 |
| Glääs (BK7) | 7,1 |
| Glääs (Pyrex) | 3,25 |
| Glääs (Kwartsglääs) | 0,5 |
| Gould | 14,2 |
| Graphit | 2,0 |
| Holt, Eekenholt | 8,0 |
| Invar | 1,5 |
| Iridium | 6,5 |
| Köäkensoalt | 40,0 |
| Kooper | 16,5 |
| Lood | 29,3 |
| Magnesium | 26,0 |
| Mangan | 23,0 |
| Jeelmäsk | 18,4 |
| Molybdän | 5,2 |
| Nikkel | 13,0 |
| Platin | 9,0 |
| Polyamid (Nylon) | 120,0 |
| Polymethylmethacryloat (PMMA) | 85,0 |
| Polyurethoanschuum (PUR) | 50,0 |
| Polyvinylchlorid (PVC) | 80,0 |
| Potslain | 3,0 |
| Rostfräi Stäil | 16,0 |
| Stäil | 12,0 |
| Tin | 26,7 |
| Titan | 10,8 |
| Wolfram | 4,5 |
| Iersen | 12,2 |
| Säälwer | 19,5 |
| Zink | 36,0 |
| Volumen-Uutdienengskoeffizient, γ fon eenige Flüssichkaide |
|
| Stoaf | γ in 10-3/K bij 20̊C |
| Alkohol (Ethanol) | 1,10 |
| Azeton (Propanon) | 1,43 |
| Benzin | 1,06 |
| Benzol | 1,23 |
| Chloroform (Trichlormethan) | 1,28 |
| Ääteksüüre | 1,07 |
| Ether | 1,62 |
| Kwäksäälwer | 0,18 |
| Glyzerin (Propantriol) | 0,49 |
| Methanol | 1,10 |
| Paraffin | 0,76 |
| Petroleum | 0,96 |
| Terpentin | 1,00 |
| Tetrachlormethan | 1,22 |
| Toluen | 1,11 |
| Woater | 0,21 |