Awkusetu
Awkusetu奧古斯都
Awkusetu “latin a kamu; Imperator Caesar Divi filius Augustus, nuayawa 63 a mihcaan 9 ay abulad 23 a demiad katukuh 14 a mihcaan 8 ay abulad 19 a demiad”
奧古斯都（拉丁語：Imperator Caesar Divi filius Augustus，前63年9月23日—14年8月19日），
Tadangangan kayuse.utawiy.tulinuse “Gaius Octavius Thurinus” u lumatiku a pilangatan a sakakaay. Likisi sipunuay hina muwala tu ngangan nida “awkusetu” “utamelacay, kasenengan sa aimi” amuawaw cinidaan, ina ngangan nanuayawan i 27a kaala. itawya cinida 36 ku mihcaan nida.
本名蓋烏斯·屋大維·圖里努斯（Gaius Octavius Thurinus），是羅馬帝國的開國君主。歷史學家通常以他的頭銜「奧古斯都」（神聖、至尊的意思）來稱呼他，這個稱號是他在前27年獲得的，當時他年僅36歲。
14 amihcaan 8 abulad nadikuda nudamapatay, luma inlawin milaheci a pacumud i “paudipay a kaput”, sisa 8 abulad pangangan han “awkusetu” abulad, winisa u kamu nu ucu “liman a kamu nu binacadan” iteban nu 8 abulad “August” namakayniay sa.
14年8月，在他去世後，羅馬元老院決定將他列入「神」的行列，並將8月稱為「奧古斯都」月，這也是歐洲語言（羅曼語族）中8月（August）的來源。
ci utawiy u baki nikaysa atu nipahabay a wawa, patucek han tu mala mukililay ci kaysaan a tademaw, u kamu nu katuuday ci utawiy ukasenengan a tademaw nu luma a hunti tu cacay sa.
屋大維是凱撒的甥孫和養子，亦被正式指定為凱撒的繼承人，一般認為屋大維是最偉大的羅馬皇帝之一。
nuayawan 43 a mihcaan, cida acimake.anyungni, laypita maucacay tu taruluay a kaput, demecen nuheni cucuken ku kaysa inlaein mapulungay a masakaputay a binacadan.
前43年，他與馬克·安東尼、雷比達結成後三頭同盟，打敗了刺殺凱撒的元老院共和派貴族。
nuayawan nu 36 a mihcaan alawen ku hitay ni laypita, nadikudan sa yakesin malepacaw mademec ci antungni, lawpes han t uku ayci ya tulumi a mikuwanay, taluma i luma malungatu mikawaw tu nu kanatal.
前36年他剝奪雷比達的軍權，後在亞克興戰役打敗安東尼，消滅了埃及的托勒密王朝，回羅馬後開始掌握一切國家大權。
Naayawan nu 30 a mihcaan mapatucek mala”haynikapatay a musikulay tu binawlan”, nuayawan nu 29 a mihcaan makaala tu “sakakaay amikuwanay” “ciyaku sa u hunti atu ingpulatu” a ngangan ; nuayawan nu 27 amihcaah makaala tu “awkusetu” a ngangan, hida satu luma a kanatal kapha adihan ku hekal, mala misaebetay amikuwanay tu luma matenes 43 a mihcaan.
前30年，被確認為「終身保民官」，前29年獲得「大元帥」（又譯作「皇帝」或「英白拉多」）稱號；前27年獲得「奧古斯都」的稱號，保持羅馬共和的表面形式，作為一位獨裁者統治羅馬長達43年。
mahedek nida ku cacay a sikinu lalabu a kalepacaw, kyu luma a kanatal micumud tu masatanayu’ay a kapah,macakat ku kaudip i tawya,likisi pangangansa luma nu kapahay.
他結束了一個世紀的內戰，使羅馬帝國進入了相當長一段和平、繁榮的輝煌時期，史稱羅馬和平。
ci utawiy uahebal nu jajitidaan nu kanatal, maalanu heni ku ayci, talmatiya,pannuniya,nulikumu atulaytiya, misatabaki tu pala’ nuheni i huycu, mamin pasayni i isepaniya a maala tu.
屋大維大範圍地擴張了帝國，吞併了埃及、達爾馬提亞、潘諾尼亞、諾里庫姆和雷蒂亞，擴大了在非洲的領土，完成了對伊斯帕尼亞的征服。
kanahatu mahini,cinida sa i zealmaniya masikeda inayay ku lahci. Sumasen nida ku luma sapidamsu a hulic, macakat mukelid tu maniketay a tademaw taluayaw muculil idadan, patideng tu cacuclculen, patideng tu musikulay a hitay, paatideng tu luma nu kingcal mipanengay tu lamal a kakawaw, yu malasakakay henay cinida sa yadah tu kinipatideng nida tu macakatay a niyadu’.
儘管如此，他卻在日耳曼尼亞遭受了重大挫折。他改革了羅馬的稅收制度，發展了帶有正規信使系統的道路，建立了一支常備軍，建立了護衛隊，為羅馬建立了警察和消防服務，並在他統治期間重建了大部分城市。
nayi pilung nu mihca 14 amihca mapatay ci utawiy, 75 kumihcaan , ukamu itawya patay sananay cunida sa, nika idaw ku kamu pakanan nu acawa nida tu duku kyu mapatay sa.
屋大維死於公元14年，享年75歲，據推測是自然死亡，但也有傳言聲稱他的妻子利維亞毒死了他。
uwawa nilieiya—tipuley mikelul tu hunti niwama, pasaicelang sa cinida apateketk tu sakapahay a sihulicay a—luma a kanatal.
利維亞的兒子——提比略繼承了他的皇位，並將元首制鞏固為一個真正意義上的君主專制政體——羅馬帝國。