Guinea
Guinea(幾內亞)
Guinea(幾內亞)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]u Guinea (u sulit nu Hulam: 幾內亞) sa i labu nu Fey-cuo, itiza i 11 00 N, 10 00 W.
u ahebal nu lala’ mapulung sa izaw ku 245,857 km2.
u ahebal nu lala'ay sa izaw ku 245,717 km2, u ahebal nu nanumay sa izaw ku 140 km2.
hamin nu tademawan sa 12,093,349.
kakalukan umah sa 58.10%, kilakilangan umah sa 26.50%, zumaay henay umah sa 15.40%.
caay kamu cabaya a kanatal nu Taywan.
Guinea kun-he-kuo (nu France a kumu: République de Guinée), u Guinea satu (nu France a kumu: Guinée), idai saetipan nu Africa (西非) a kanatal, wali timul mitepal tu Cote d'ivoirie (象牙海岸) , timulan Liberia (賴比瑞亞), nutipan atu Sierra Leone (獅子山), amis micapi tu Guinea-Bissau (幾內亞比索), Senegal (塞內加爾), amis atu wali amis atu Mali (馬里) mababiyaw.
(u sulit nu hulam: 幾內亞共和國 (法語：République de Guinée)，通稱幾內亞（法語：Guinée），是位於西非的國家，東南接象牙海岸，南臨賴比瑞亞，西及獅子山，北鄰幾內亞比索、塞內加爾，北和東北與馬里接壤。)
Niger sauwac, Senegal sauwac, Gambia a sauwac (甘比亞河) itini i Guinea (幾內亞). Guinea (幾內亞) naw Africa (Fey-cuo 非洲) Sahara bunabunakan (撒哈拉沙漠) i timul nu Guinea wan (幾內亞灣) amisan nu niyadu'an, naenenga a kamu u puopuoe a nakamuwan, iminida han u "kanatal nu lumeniay a tademawan".
(u sulit nu hulam: 尼日河、塞內加爾河、甘比亞河在幾內亞發源。幾內亞本來是指非洲撒哈拉沙漠以南，幾內亞灣以北的整個地區，它來源於柏柏爾語，意思是「黑人的國家」。)
Guinea (幾內亞) sakaudip nu anganganan mamiida’tu sakay liwmah atu silaculan tu ba’tu. nu kitakit sakatusa a tabakiay sakasilaculay tu litu akatahekalan, saka idaway nu cun-se (鑽石) atu kimman (黃金) a ba’ba’tuan. [1]
(u sulit nu hulam: 幾內亞的經濟主要依賴農業和礦產生產。它是世界上第二大鋁土礦生產國，擁有豐富的鑽石和黃金礦藏。)
tapang tusu nu kanatal (首都)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]u tapang tusu nu kanatal sa u Conakry (科奈克里).
sapadateng nu kanatal demiad (國家紀念日)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]sapadateng nu kanatal demiad sa 2 bulad 10 demiad.
tabakiay a tapang nu kanatal (元首)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]u tabakiay a tapang nu kanatal (congtung) ayza sa ci Alpha Condé, micakat a demiad sa i 2010 a mihca 12 bulad 21 demiad.
cunli (總理)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]u cunli nu Guinea(幾內亞) ayza sa ci Ibrahima Kassory Fofana, micakat a demiad sa i 2018 a mihcaan 5 bulad 24 demiad.
laylay (歷史)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]Guinea (幾內亞) naayaw nayadah ku kanatal, sawni mapalekal sawni malawpes. 1235 a mihcaan San-ti-ya-da．kai-ta (桑迪亞達．凱塔) patideng tu Mali (馬里) kanatal malawpes tu nuna ayaway a Suo-suo (索索) ti-kuo (帝國). Ma-li (馬里) ti-kuo (帝國) nikudan satu debungan nu amisay a tademaw amilawpes. 1591 a mihcaan Muo-El (摩爾) a tademaw midebung tunu aydaay a Guinea (幾內亞).
(u sulit nu hulam: 幾內亞境內過去曾有過許多帝國，它們興旺又覆滅。1235年桑迪亞達·凱塔建立的馬里帝國消滅了過去的索索帝國。馬里帝國後來被從北方入侵的人消滅。1591年摩爾人入侵今天的幾內亞。)
namaka 1735 a mihcaan katukuh i 1898 a mihcaan Muslim (Mu-se-lin 穆斯林) itini i Guinea (幾內亞) teban patideng tu sinfa nu kanatal. Europe (O-cuo 歐洲) a tademaw namaka sabaw enem a seci katukuh i sabaw siwa a se-ci itida nu dadipasan a kakitidaan misakakawaw tu nu kuli a sapisiwbayan. namaka cacay a malebut walu a lasubu lima a bataan a mihcaan malingatu Fa-kuo (法國) malingatu mikuwaw tu Guinea (幾內亞), nika micidek itini i labutu kalisapenan paculian tu.
(u sulit nu hulam: 從1735年到1898年穆斯林在幾內亞中部建立了一個擁有憲法的國家。歐洲人從16世紀到19世紀在海岸地區從事奴隸貿易。從1850年開始法國開始對幾內亞殖民，但尤其在內陸遭到頑強抵抗。)
aydaay a Guinea (幾內亞) nu ayawan u France (法國) i 1890 a mihcaan patideng tu kakuwanan a kakitidaan. tapang tusu u Kenake’li (柯那克里) itini tu i 1890 a mihcaan anipatidengan.
(u sulit nu hulam: 今天的幾內亞的前身是一個法國於1890年建立的殖民地。首都柯那克里也是1890年創建的。)
1970 a mihcaan sabaw cacay a bulad Portugal (葡萄牙) a tademaw midebung tu Guinea (幾內亞), manalay pacuked tu Guinea (幾內亞) a tademaw patideng tu baluhay a cen-hu, nika mademec.
(u sulit nu hulam: 1970年11月葡萄牙入侵幾內亞，試圖支持流放的幾內亞人建立一個新政府，但是失敗。)
tawya a demiad, cacay ci Mu-sa．ka-ma-la (穆薩·卡馬拉) sakakaay nu hitay itini i Guinea (幾內亞) a kanatal patahekal i lagiu sakamusa, Guinea (幾內亞) ayda saluimengngatu amanatu paka laluwayluway tu cen-ce atu kunhui a kawaw, patideng tu nu hetayan atu nu binawlan a tademaw misakaput tu sakakapah nu masakaputay a tademaw sa, uytatu kumi silutay tu kawaw nu kanatal numita sa.[2]
(u sulit nu hulam: 當天，一名叫穆薩·卡馬拉的上尉在幾內亞國家廣播電臺發表講話說，幾內亞從即日起停止一切政治和工會活動，同時成立一個由軍方和民間代表組成的協商委員會，暫時管理國家事務。)
kitidaan (地理)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]Guinea (幾內亞) itida i Africa (Fa-cuo 非洲) nutipan, amis sibiyaw tu Guinea-pisuo (幾內亞比索), Senegal (塞內加爾) atu Mali (馬里), wali miala tu Cote d'ivoirie (象牙海岸), timulan mababenis tu Sierra Leone (獅子山) atu Liberia (賴比瑞亞), nutipan u saetipyu (西瀕大西洋), tanayu’ ku dadipasan 352 km, ahebal sa 24.6 km2.
(u sulit nu hulam: 幾內亞位於非洲西部，北鄰幾內亞比索、塞內加爾和馬里，東接象牙海岸，南界獅子山和賴比瑞亞，西瀕大西洋，海岸線長352公里,面積約24.6萬平方公里。)
mahicay kay ku kakitidaan, mala sepat ku saka lihalay a niyadu'an: nutipan a lala’ satanayu’sa mililis tu dadipasan a enal. mamin u lanulanuan ku niyadu’, kala sengedsengedan ku calese nu demiad, tu mihcaan enem-walu a bulat u kaudaan, u angangan nu sakaudip sa u kakaliwmahan a kakitidaan. nina kakitidaan nu ahebal u lanulanuan a sumanahay a kilangkilangan a kakitidaan.
(u sulit nu hulam: 地形複雜，全境分4個自然區：西部面積為狹長的沿海平原。全區多沼澤，氣溫濕熱，全年6-8個月為雨季，是主要經濟作物區。該區大面積淤陷濕地為紅樹林區。)
teban a niyadu'an talakaw nu buyu' han siwa a lasubu a lawat a Futa-cialun buyu' (富塔賈隆高原), saetipan nu Africa (西非) tulu ku anganganan nu lalaliwan nu nanum i sauwac—Niger sauwac (尼日河)、Senegal sauwac (塞內加爾河) atu Kanpiya sauwac (甘比亞河) naaenengan itini nu nanum, pangangan han tu "saetipan nu Africa a tanku (西非水塔)".
(u sulit nu hulam: 中部為平均海拔900米的富塔賈隆高原，西非3條主要河流——尼日河、塞內加爾河和甘比亞河均發源於此，被稱為「西非水塔」。)
wali amisan a niyadu'an, talakaw nu buyu' han 300 a lawat nu kakitidaan. masa enal kya kakitidaan u kilangkilangan namin. Pu-le (布勒) a kakitidaan kasiekiman nuni kasi nganganan. angangangan nu sakaudip han u papahabayan tu cancanan。
(u sulit nu hulam: 東北部，為平均海拔約300米的台地。全區地勢平坦，多灌喬木樹林。布勒地區的黃金聞名於世。主要經濟活動為畜牧業。)
waliyan a niydu'an u Guinea buyu' (幾內亞高原), idaw ku ahebalay nu kilangkilangan, talakaw nu buyu' han 1,752 a lawat nu Nin-pa buyu' (寧巴山), satalakaway nu buyu' itida.
(u sulit nu hulam: 東南部為幾內亞高原，有大片熱帶原始森林，有海拔1,752米的寧巴山，為全境最高峰。)
Guiena (幾內亞) dadipasan a niyadu'an u kacaledesan a demiad, i labu han u kacaledesan nu lutuklutukan a demiad.
(u sulit nu hulam: 幾內亞沿海地區為熱帶季風氣候，內地為熱帶草原氣候。)
manamec (經濟)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]nasa u sakaputay a kanatal (聯合國) Guiena (幾內亞) ku sainaiay nu kacelakan nu kanatal. sakaudip han u sakayliwmah, ba’ba’tuan ku angangan, inai ku kakulian. caay kataneng kuni kaliwmahan a mukan tu sakaudip.
(u sulit nu hulam: 幾內亞是聯合國公布的最低度開發國家之一。經濟以農業、礦業為主，工業基礎薄弱。糧食不能自給。)
liu-fan lala' (鋁礬土), kuhi, ke-ke (可可) atu ciulin (橡膠) u Guiena (幾內亞) u tada sakaudip nu angangan, nika u sakaudip nu cacanan caay kakapah, ahican palecad tu saetipan nu Africa (西非) nu malukay a icelangan a kanatal amasa setset. saka tahekal nu tuud caay ka hacica, kanatal nu sasilacul caay henay kakapah ku sakasilaculan, nuhatidaay tu sakaudip miida’tu namaka nutawan a kanatalan ani patayni.
(u sulit nu hulam: 鋁礬土、咖啡、可可和橡膠是幾經濟的主要支柱，但經濟作物開發規模不大，難以同西非其他農業強國競爭。出口品種有限，國際收支失衡，絕大多數消費品完全依賴進口。)
sakatayni nu tuud han u lalikatan, nikutkutan tu ba’tu atu papatidengan tu luma’ a tuud, belac, amutu, huwa-kun (化工) a tuud, nu tinkiay a tudu. angangan nu sakatahekal a tuud han u liu-fan a lala’ (鋁礬土), kim (黃金), yang-huwa-liyu (氧化鋁).
(u sulit nu hulam: 主要進口商品為燃料，採礦和建築設備，大米，水泥，化工產品，電氣設備等。主要出口商品為鋁礬土，黃金，氧化鋁。)
sakayhekal (外交)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]aydaay Guiena (幾內亞) ku u masakaputay a tademaw nu sakaputay a kanatal, kitakitay a masakaputay, caay pililitay milaylay, I-se-lan nikapulungan a masa kaputay, nu Fa-kuo a kamu a kanatal masakaputay, Africa lanman, saetipan nu Africa (西非) kanatal sakaudip nikapulungan, saetipan nu Africa (西非) sakaudip nu kalisiw a lian-mun, Ma-nuo-he lian-mun (馬諾河聯盟).
(u sulit nu hulam: 幾內亞現為聯合國、世界貿易組織、不結盟運動、伊斯蘭合作組織、法語國家組織、非洲聯盟、西非國家經濟共同體、西非經濟貨幣聯盟、馬諾河聯盟等組織成員。)
masasukaydih nu Fa-cuo a kantal (與非洲國家的關係)
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]Guiena (幾內亞) saetim atu saetipan nu Africa (西非) a kanatal nuni kasasungaayan, nama sasuada atu Sierra Leone (獅子山) a kanatalan, nikudan satu masa sungaay atu Sierra Leone (獅子山) atu Liberia (賴比瑞亞) masasulit tu sakakapah a cacudaan kuheni.
(u sulit nu hulam: 幾內亞重視與西非國家的往來，曾與獅子山等國爆發衝突，後與獅子山和賴比瑞亞簽署友好條約。)
2019 a mihcaan 7 a bulad 4 a demiad, Guiena (幾內亞) cungtun ci Aefa.kuntay (阿爾法·孔戴) patigamin tu namakay daay i Somalia (索馬利亞) misitekeday a Somaliland (索馬利蘭) a cungtun ci Ciase.pisi.akati (繆斯·比希·阿卜迪) pataynin masasakamu i Guiena (幾內亞) suodu Konakry (Kena-ke’li 柯那克里), tayni litemuhan paka namuh a kawaw.
(u sulit nu hulam: 2019年7月4日，因幾內亞總統阿爾法·孔戴日前邀請自稱從索馬利亞獨立的索馬利蘭總統繆斯·比希·阿卜迪訪問幾內亞首都柯那克里，並為其舉行歡迎儀式。)
Somalia (索馬利亞) sakay putah atu kanatal numa pulungay a sakakaay ci Awade (阿瓦德) tu saka tusa a demiad itini i Muocia-disiw (摩加迪休) mihapu "sa Guiena (幾內亞) nami debung tu Somalia (索馬利亞) a kawaw atu misakapah, Somalia (索馬利亞) malecad atu Guiena (幾內亞) putunhan kuni kalecabayan".
(u sulit nu hulam: 索馬利亞外交與國際合作部部長阿瓦德於次日在摩加迪休宣布「因為幾內亞侵犯了索馬利亞主權與統一，索馬利亞同幾內亞斷絕外交關係」。)
1991 a mihcaan, Somaliland (索馬利蘭) kunhe-kuo mihapu satu amiales tu Somalia (索馬利亞) misiteked, nika caay palutatengan nu kitakitay a tademawan. Somalia (索馬利亞) cen-hu pacici sa u Somaliland (索馬利蘭) nina kanatal a caay ka babenisan kunuheni sa.
(u sulit nu hulam: 1991年，索馬利蘭共和國宣布脫離索馬利亞獨立，但一直未得到國際社會承認。索馬利亞政府堅持認為索馬利蘭是該國不可分割的一部分。)
lalangawan
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]u tungus nu Africa i timul nu Sahara ku Guinena, lalangawan hiyan nu Arab i amisan a Africa (北非阿拉伯) a kanatal atu Europe (O-cuo 歐洲) nuayawan mikuwanay nu France (法國) kanatl mapa singalih, kaliwmahan mahida tu naayaway a niyadu' a wayway, saka limulak nu demiad nuheni sa pulu’ a bataan tusa a demiad ku kalimulakan nuheni a demiad.
(u sulit nu hulam: 幾內亞屬撒哈拉以南非洲，文化被北非阿拉伯國家和歐洲前宗主國法國影響，農村保留部落形態，國慶節為10月2日。)